Klasyfikacja stref zagrożenia wybuchem – jak się odbywa?
Atmosfera wybuchowa może powstać wszędzie tam, gdzie substancje palne łączą się z powietrzem w odpowiednich proporcjach. Od lakierni i magazynów rozpuszczalników po silosy zbożowe i instalacje gazowe – każde takie miejsce wymaga szczegółowej analizy zagrożeń. Jak przebiega proces wyznaczania stref EX? Więcej na ten temat w dalszej części artykułu.
Czym są strefy zagrożenia wybuchem?
To wydzielony obszar, w którym występowanie atmosfery wybuchowej jest na tyle prawdopodobne, że konieczne staje się stosowanie specjalnych środków ochronnych. Wyznaczenie takich stref wynika z wymagań dyrektywy ATEX 99/92/WE oraz krajowych przepisów przeciwpożarowych.
Klasyfikacja stref zagrożenia wybuchem
System klasyfikacji dzieli przestrzenie na sześć kategorii – trzy dla atmosfer gazowych i trzy dla pyłowych. Poniżej przedstawione zostały krótkie opisy każdej z tych stref.
Kwalifikacja stref EX dla atmosfer pyłowych
Podział opiera się na częstotliwości występowania obłoku pyłu w mieszaninie z powietrzem. Wyróżniamy:
- strefę 20 – atmosfera wybuchowa występuje stale, często lub przez długie okresy ; typowe lokalizacje to wnętrza młynów, silosów, cyklonów, filtrów i przewodów transportu pneumatycznego;
- strefę 21 – obłok pyłu może pojawić się sporadycznie podczas normalnej pracy ; obejmuje miejsca napełniania i opróżniania, obszary gromadzenia się warstw pyłu oraz przestrzenie wokół nieszczelności instalacji;
- strefę 22 – atmosfera wybuchowa powstaje rzadko i utrzymuje się krótko ; zalicza się tu magazyny materiałów pylistych w workach oraz miejsca możliwego awaryjnego wysypu.
Kwalifikacja stref EX dla atmosfer gazowych
Klasyfikacja zależy od prawdopodobieństwa wystąpienia mieszaniny wybuchowej gazów lub par z powietrzem. Rozróżniamy tu:
- strefę 0 – mieszanina wybuchowa występuje stale lub przez długie okresy ; przykłady to wnętrza zbiorników z cieczami palnymi, przestrzenie wewnątrz aparatury procesowej, rurociągi z gazami palnymi;
- strefę 1 – atmosfera wybuchowa może wystąpić podczas normalnej eksploatacji ; dotyczy okolic zaworów, pomp, kompresorów, miejsc poboru próbek, studzienek kanalizacyjnych;
- strefę 2 – mieszanina wybuchowa pojawia się wyłącznie w sytuacjach awaryjnych ; obejmuje obszary wokół kołnierzy, połączeń rurociągów, gdzie wyciek następuje tylko przy uszkodzeniu.
Z jakimi problemami można spotkać się przy podziale stref?
Wyznaczanie granic często sprawia trudności ze względu na złożoność instalacji przemysłowych i zmienność warunków procesowych. Szczególne wyzwanie stanowi klasyfikacja obszarów, gdzie występują zarówno gazy, jak i pyły palne. Nakładanie się stref EX wymaga analizy wzajemnego oddziaływania różnych substancji oraz możliwości inicjacji wybuchu pyłu przez zapłon gazów. Instytut Bezpieczeństwa Technicznego oferuje specjalistyczne wsparcie w tym zakresie – więcej informacji o klasyfikacji stref zagrożenia wybuchem dostępnych jest na stronie: https://ibt.org.pl/oferta/instalacje-atex/klasyfikacja-stref-zagrozenia-wybuchem.
Częstym błędem jest niedoszacowanie zasięgu stref przy awariach instalacji ciśnieniowych. Gwałtowne uwolnienie gazu lub cieczy pod ciśnieniem może utworzyć atmosferę wybuchową w znacznie większym obszarze niż przy normalnym wycieku. Dodatkowo, substancje o gęstości różnej od powietrza wymagają analizy rozprzestrzeniania się w pionie – gazy lżejsze unoszą się, podczas gdy cięższe gromadzą się przy podłożu, tworząc zagrożenie w zagłębieniach terenu, kanałach i studzienkach.
source: Instytut Bezpieczeństwa Technicznego