< Previous50AUTOMATYKAPRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURYmysłowej, jakimi są np. sterowniki PLC. Te z kolei są bezpośrednio połączone z urządzeniami wykonawczymi, takimi jak np. zawory, pompy, napędy, silniki czy urządzeniami pomiarowymi, a więc wszelkiego typu czujnikami. Na pod-stawie zgromadzonych danych przez system SCADA przeprowadzane jest sterowanie oraz regulacja, a informacje w formie graficznej trafiają do operatora procesu. Stopień rozproszenia poszcze-gólnych elementów infrastruktury sys-temu SCADA uzależniony jest przede wszystkim od złożoności nadzorowane-go procesu oraz liczby uczestniczących w procesie sterowania osób.Cechą charakterystyczną systemu SCADA jest to, że układy regulacji wystę-pujące w danym procesie technologicz-nym mogą działać niezależnie od niego. System SCADA sta-nowi tu warstwę nadrzędną, która realizuje swoje podstawowe za-dania w proce-sie sterowania, kontrolując pra-cę sterowników. Otwartość i uni-wersalność tych systemów związa-na z możliwością pracy w sieci, w tym w sieci przemysłowego Ethernetu, lub na poziomie Przemysłowego Internetu Rzeczy i współpracy z elementami Prze-mysłu 4.0. Bez problemu system SCADA może współpracować z inteligentnymi urządzeniami automatyki, jak sterowni-ki PLC, regulatory, rejestratory, czujniki, elementy wykonawcze, przetworniki, które pochodzą od różnych producen-tów, co często nie jest możliwe w trady-cyjnych systemach automatyki, które wymagają urządzeń tylko jednego pro-ducenta.W mniej skomplikowanych proce-sach system SCADA może pracować wręcz na jednym komputerze lub spe-cjalizowanym komputerze przemysło-wym, takim jak wspomniany WebHMI, na którym uruchomione są wszystkie niezbędne procesy. Większy system sterujący, np. pracą rafinerii jest dużo bardziej skomplikowany oraz kosztow-ny i wymaga znacznie większej infra-struktury ze strony systemów IT, łącznie z wieloma serwerami, środowiskiem chmurowym i systemami storage’owy-mi. Warto pamiętać, że używanie goto-wego oprogramowania SCADA, nawet jeśli sami je konfigurujemy i wdrażamy, wiąże się zazwyczaj z zakupem licencji, które nierzadko muszą być cyklicznie odnawiane. Wiele tradycyjnych sys-temów w ramach standardowych li-cencji ma ograniczone ilości różnych danych, które serwer może wymieniać ze sterownikami. Ten wolumen można oczywiście zwiększyć, kupując droż-szą licencję. Dodatkowo wizualizacja na większej liczbie stacji roboczych, czy urządzeniach mobilnych, wymaga wykupienia kolejnych licencji stanowi-skowych, co też trzeba brać pod uwagę. Zwykle całość inwestycji to koszty się-gające dziesiątek a nawet setek tysięcy złotych. Istotnym elementem otwartego i uniwersal-nego systemu SCADA jest możliwość instalacji aplikacji zarządzających na platformach wielo-serwerowych, w tym w środowisku wirtual-nym oraz w skalowalnym środowisku chmurowym, najlepiej hybrydowym, łączą-cym zalety chmury prywatnej z pu-bliczną. Podczas obsługi przez system SCADA skomplikowanej instalacji proce-sowo-technologicznej lub linii produk-cyjnych może okazać się, że maszyna, na której zainstalowana jest centralna aplikacja systemu SCADA jest tak ob-ciążona, że nie jest w stanie poprawnie pracować. Dlatego warto skorzystać z platformy wieloserwerowej lub wer-sji aplikacji przystosowanej do pracy w chmurze. Platformy chmurowe umożliwiają również zdecentralizowanie systemu SCADA, co zwiększa bezpieczeństwo produkcji, a w razie większego obcią-żenia, za skalowanie środowiska odpo-wiada środowisko chmurowe, w którym można bez problemu uruchamiać kolej-ne instancje serwerowe. Przeniesienie aplikacji do środowiska chmurowego daje niemal stuprocentowe bezpieczeń-stwo związane z działaniem centralnego elementu systemu SCADA.byłyby niewykonalne technicznie lub też ich realizacja zajmowałaby nadmierną ilość czasu, lub byłaby nieopłacalna pod względem ekonomicznym. Dlatego sys-temy SCADA stosowane są praktycznie w każdej branży produkcyjnej, w której można w jakikolwiek sposób nadzoro-wać systemy automatyki. Ponadto sys-temy SCADA zdominowały automatykę budynkową oraz wszelkie przemysłowe instalacje proekologiczne. Z przedstawionych założeń wynika, że doskonale nadają się również jako system wsparcia utrzymania ruchu oraz gospodarki remontowej, zarówno uwzględniającej remonty planowane oraz nieplanowane przestoje. Dynamika działania systemów SCADA umożliwia planowanie remontów nie tylko w opar-ciu o dane statyczne, związane z doku-mentacją konkretnego urządzenia lub linii, ale również kontrolę rzeczywistego stanu, wynikającego z monitorowanych warunków eksploatacyjnych i aktual-nych wybranych parametrów pracy urządzenia lub linii procesowo-techno-logicznej. Warto zauważyć, że system SCADA pomaga też w osiąganiu lepszych wy-ników finansowych. Możliwość archi-wizacji w jednym systemie danych ze wszystkich urządzeń produkcyjnych pozwala bowiem, zwłaszcza we współ-pracy z systemem ERP, lepiej zaplano-wać produkcję, szybciej znaleźć powo-dy przestojów i popełnionych błędów. Jak wspomniano, większość systemów SCADA ma narzędzia, które mogą wy-konywać część pracy zastępując firmo-wych analityków.Takie podejście przynosi wymier-ne oszczędności przy równoczesnym zapewnieniu właściwych warunków bezpieczeństwa. Przy podejmowaniu decyzji o wdrożeniu systemu SCADA, głównym kryterium nie powinna być jednak branża, w której ma system pra-cować, ale zakres i potrzeby użytkowni-ka. SCADA sprawdzi się wszędzie tam, gdzie potrzebne jest zbieranie danych, nadzór, alarmowanie i kontrola procesu.Otwartość i uniwersalnośćW praktyce systemy SCADA utożsamiane są z infrastrukturą informatyczną, która pełni funkcję nadrzędną w stosunku do urządzeń sterujących automatyki prze-$3: )(8(519/2019PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY D -3:KomunikacjaIstotnym elementem każdego systemu SCADA, niezależnie od jego wielkości i liczby obsługiwanych urządzeń, jest sposób komunikacji ze sterownikami PLC, które już bezpośrednio odpowiada-ją za realizację procesów automatyzacji produkcji czy sterowanie maszyną. Inny-mi słowy chodzi o to, aby zapewnić pra-widlową, wydajną komunikację ze źró-dłami danych, które będą wyświetlane i archiwizowane w systemie SCADA. Nale-ży unikać oprogramowania SCADA, które ma ograniczone możliwości komunika-cyjne ze sterownikami PLC pochodzący-mi od różnych producentów. Koniecznie należy sprawdzić, jakie sterowniki PLC, których producentów będziemy używać, i czy wybrany system SCADA ma wbudo-wane drivery komunikacyjne do wszyst-kich typów sterowników, z których będą odczytywane informacje.W tym miejscu kilka słów należy po-święcić stosowanym w aplikacjach SCA-DA sterownikom OPC (OLE for Process Control), które pozwalają na komuni-kację z innymi aplikacjami, integrując pozyskane dane, na przykład w pliku Excel, wprost z systemem SCADA. Jeżeli OPC jest częścią systemu SCADA to może również pośredniczyć w wymianie da-nych z innymi aplikacjami działającymi w firmowej infrastrukturze IT, a które nie mają możliwości bezpośredniego odczy-tu danych z systemu automatyki.KorzyściSystemy SCADA pozwalają osiągnąć wzrost skuteczności działania firmy w realizacji głównego procesu lub pro-cesów technologiczno-produkcyjnych, przez wzrost wiarygodności danych oraz skrócenie czasu ich pozyskiwania i przetwarzania. To przekłada się bez-pośrednio również na wyższy komfort pracy personelu odpowiedzialnego za obsługę procesów produkcyjnych, a więc mniejszą liczbę popełnianych błę-dów. Ponieważ system prezentuje dane w czytelnej postaci, a na podstawie tren-dów można przewidywać nadchodzące zdarzenia, znacznemu skróceniu ulega również czas podejmowania decyzji oraz ich realizacji. SCADA zdejmuje też z personelu ope-racyjnego obowiązek analizowania części informacji, pozwalając na skuteczną se-lekcję, oddzielając ważne informacje od tych mniej istotnych w danym momencie, właśnie dzięki automatyzacji ich przetwa-rzania oraz przyjaznej i czytelnej formie prezentacji. Narzędzia SCADA pozwalają również na lepszą kontrolę nad rzeczywi-stym stanem technicznym urządzeń prze-mysłowych, przyczyniając się bezpośred-nio do optymalizacji zadań związanych z utrzymaniem ruchu, co z kolei prze-kłada się już bezpośrednio na oszczęd-ności finansowe. W efekcie zapewnio-ny jest wzrost kompetencji personelu oraz lepsze wykorzystanie czasu pracy.W przypadku awarii system SCADA pozwala ocenić z dużą wiarygodnością, czy zasygnalizowany problem technicz-ny jest naprawdę poważny i wymaga natychmiastowego działania, czy też jest usterką, którą można naprawić w ra-mach standardowego dnia pracy. ; / : (J7.(7= (REKLAMA52AUTOMATYKAPRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURYSystemy rozproszone są szeroko stosowane w wielu branżach, najczęściej w postaci sterowni-ków PLC, różnych kart pomiarowych, modułów I/O, sterowników RTU, a tak-że komputerów wbudowanych. Jeżeli chodzi o komunikację węzłów, to obec-nie w Europie w większości przypadków można spotkać się z protokołami prze-mysłowymi opartymi na technologii Ethernet (np. Profinet, Modbus TCP, EtherNet/IP). Sieci przemysłowe stoso-wane wiele lat temu były zamkniętymi wyspami, często bez dostępu do sieci korporacyjnej. Z czasem to się zmieni-ło i dzisiaj nawet pojedyncze maszyny w obiekcie są dostępne w ramach struk-tury przedsiębiorstwa. Rośnie jednak popularność rozwiązań chmurowych, które umożliwiają łączenie urządzeń w jedną sieć globalną. Sieć globalna znacznie wspomaga rozwój takich systemów, ponieważ umożliwia łącze-nie obiektów rozmieszczonych nawet na różnych kontynentach. Pozostaje pytanie, jakie dane chcemy gromadzić? Pociągi wyposażone są w szereg podsystemów zapewniających pasa-żerom komfortową podróż. Mowa tutaj przede wszystkim o systemach HVAC (ogrzewanie, wentylacja, klimatyzacja), systemach sterowania oświetleniem i sterowania drzwiami, a także czujni-kach przeciwpożarowych. Ciągłej dia-gnostyki wymaga również infrastruktu-ra przytorowa. Zbierane są informacje o stanie szafek teletechnicznych, tem-peraturze, wilgotności i wiele innych. Urządzenia pracujące na zewnątrz nara-żone są na niekorzystne warunki środo-wiskowe, zwłaszcza wahania tempera-tury. W takich zastosowaniach idealnie sprawdzą się urządzenia Moxa, które mogą pracować w szerokim zakresie temperaturowym (od –40 °C do +75 °C).Najczęściej dane z czujników gro-madzone są lokalnie, co uniemożliwia monitorowanie i prewencyjne dia-gnozowanie całej infrastruktury. Jak zatem przesłać dane do chmury, gdzie mogą być analizowane? Jakie narzę-dzia i urządzenia można wykorzystać? Firma MOXA oferuje szereg rozwiązań kontrolno-pomiarowych, które umoż-liwiają przesyłanie danych i sygnałów bezpośrednio do chmury. Na szczegól-ną uwagę zasługują trzy serie urządzeń polowych Moxa, które można wykorzy-stywać do zbierania sygnałów: serwer portów szeregowych NPort IAW5000A-I/O, konwerter protokołów MGate 5105-MB-EIP oraz seria modułowych wejść/wyjść ioThinx 4500. Dane można wysłać do chmury, wykorzystując pro-tokół MQTT (Message Queue Telemetry Transport). Do urządzeń dodane są na-rzędzia programistyczne SDK, które ułatwiają przesyłanie danych do chmu-ry Azure lub Alibaba. Zdalne systemy sterowania $ 44' I $ @" I " * D : : , 4% @ $4 -*$" ' " B '% $ 4 -" * $"D . I ' $4 -I ! % * $' -' % $ 4 $@- @ $ $A 4D Efektywna komunikacja od urządzeń brzegowych aż do chmuryPROMOCJAFot. 1. J' $ *@ $ 4' $ " "* I $ 77%=* >?539/2019PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURYZdalny dostęp do danych z wykorzystaniem MQTTMQTT jest lekkim protokołem transmisji danych. Ze względu na łatwość użycia oraz małe zapotrzebowanie w zakresie zasobów sprzętowych i sieciowych stał się kluczowym protokołem stosowa-nym w Internecie Rzeczy. MQTT bazuje na wzorcu publish-subscribe. W takiej architekturze wiadomości wysyłane przez nadawców (publisher) trafiają do serwera pośredniczącego (broker), a nie bezpośrednio do odbiorców (sub-scriber). Wiadomość publikowana jest na tzw. temat (topic). Klienci, którzy subskrybują dany temat (topic) otrzy-mują opublikowane na nim wiado-mości. Dane publikowane przy użyciu protokołu MQTT są danymi tekstowy-mi. Oznacza to, że można łatwo prze-kształcić strukturę danych do formatu JSON (lub innego dowolnego forma-tu tekstowego, np. XML), a następnie je opublikować.Klienci nie komunikują się ze sobą bezpośrednio, a w oparciu o element Fot. 2. * $ * J9RQSS *@ B I 77 D 5 * ( * pośredniczący, którym jest broker. Broker pełni rolę serwera, z którym łączą się odbiorcy, aby za jego pośred-nictwem publikować informacje. Jego zadaniem jest odbieranie wiadomości od klientów publikujących i rozsy-łanie jej do odpowiednich klientów subskrybujących. Taki model pozwala na udostępnianie danych innym od-biorcom, bez znajomości ich adresu IP. Dzięki temu możliwa jest wymiana danych między wieloma klientami w tym samym czasie. Taki serwer moż-na zaimplementować samodzielnie. Jednak warto skorzystać z gotowych i sprawdzonych rozwiązań, np. broker Mosquitto, VerneMQ, Broker MQTT można z powodzeniem zainstalować nawet na kompaktowych komputerach Moxa z systemem Linux – UC-2100.MGate 5105 – bramka przemysłowa ModbusKonwerter protokołów Moxa MGate 5105-MB-EIP może odczytywać dane z urządzeń wyposażonych w protokół Modbus RTU, Modbus TCP, EtherNet/IP, ale możliwe jest też przesyłanie danych z chmury do MGate, tak aby wysłał on zapytania typu „write”, czyli kon-trolujące. Ta funkcjonalność pozwala niewielkim kosztem i nakładem sił zbu-dować system monitorowania danych z urządzeń, takich jak liczniki energii, REKLAMA54AUTOMATYKAPRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURYliczniki mediów, czujniki ciśnienia, dataloggery itp., i eksportować dane do chmury w celu archiwizacji, dalszej analizy czy wizualizacji. Ponieważ MGa-te 5105-MB-EIP umożliwia komunikację dwustronną, opcja wysyłania komend z chmury do urządzeń końcowych daje duże możliwości reagowania np. na określone trendy monitorowanych wartości, a także pozwala na zdalną kontrolę urządzeń, za pośrednictwem Internetu i protokołu MQTT.ioThinx 4533 – modułowy kontroler wejść/wyjśćPod nazwą ioThinx 4500 kryją się dwa urządzenia. Jednym z nich jest modu-łowy kontroler wejść/wyjść – ioThinx 4533-LX. Umożliwia podłączenie do 64 oddzielnych modułów kontrol-no-pomiarowych. Do dyspozycji sa róż-ne warianty wejść/wyjść cyfrowych oraz analogowych, przekaźników, po-tencjometrów, termometrów rezystan-cyjnych. Portfolio modułów jest bardzo szerokie, więc bez problemu można znaleźć odpowiedni moduł dla danej aplikacji. Dodatkowo wbudowany port szeregowy – jeden port RS-232/422 lub dwa porty RS-485 (dwuprzewodowe) – pozwala na podłączenie urządzeń starszego typu. Architektura systemu ioThinx 4533-LX oparta jest na Linuxie, a dodatkowo możliwe jest swobodne programowa-nie w C/C++ oraz Python. Do urządzeń dostarczone są narzędzia programi-styczne SDK, które ułatwiają przesła-nie danych do chmury Azure, AWS lub Alibaba.Fot. 4. 2 ZQSZ9+95: C "* * 4 "* 'Fot. 5. 7" XZ{{9;L * $ $4AB^$4AB *@ $ 4' $ *$ $ ^}}^ "Drugim urządzeniem jest zaawanso-wany moduł wejść/wyjść ioThinx 4510. Sygnały zbierane przez to urządzenie można przesłać bezpośrednio do chmu-ry dzięki wbudowanemu klientowi MQTT. Dodatkowo ioThinx 4510 wspie-ra inne protokoły, takie jak Modbus TCP/IP, RESTful API, SNMPv3, HTTPS. Wszyscy wiemy, jak ważne jest bezpie-czeństwo danych. Dlatego seria ioThinx 4500 wspiera proto-kół TLS v1.2 do szyfrowania transmisji danych z wyko-rzystaniem MQTT. Możliwości wykorzystania danychModuły kontrolno--pomiarowe oraz bramy przemysłowe we współpracy z usługa-mi chmurowymi tworzą bardzo ciekawą synergiczną mieszankę, która pozwala na tworzenie nowoczesnych systemów w myśl idei Przemysłu 4.0 ELMARK AUTOMATYKA Sp. z o.o. D # *$ [% SZ9S[Z -$9- D RR [[{ [\ {[% RR [[V \\ RZ! RR [[{ [\ {9* *] *D*D * ] *D*D $$$D *D*D % $$$D* D *D*D i Przemysłowego Internetu Rzeczy. Urządzenia Moxa umożliwiają wysyłanie danych z sieci przemysłowych do do-stawców chmurowych, a tam dalszą ich obróbkę, przetwarzanie, wizualizo-wanie, wysyłanie powiadomień e-ma-il/SMS, uczenie maszynowe, predictive maintenance, przechowywanie, wizuali-zowanie, upublicznianie i wiele więcej. Zapraszamy do kontaktu pod ad-resem e-mail moxa@elmark.com.pl, a także na stronę naszego bloga tech-nicznego, gdzie można znaleźć szczegó-łowe informacje o sposobach konfigura-cji wspomnianych urządzeń i technologii – www.moxa.elmark.com.pl. %=* >?Fot. 3. : 77 I "9 D 5 * ( * 56AUTOMATYKAPRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURYJak na panelu operatorskim *@ $ B $ -4I * $ " $% $ *@ $ " " ' "% 4 $ $ 4 $$4% 4% 4 $ A - $* ' $4D - 4 $- $% *@ B '- $ * ' % * I : *@ $B 'I $'DPanele webowe z obsługą HTML5Alternatywa dla komputerów przemysłowychPROMOCJACoraz więcej urządzeń prze-mysłowych ma serwer web, co pozwala „dostać się” do tego urządzenia przez zwykłą prze-glądarkę internetową i wyświetlić wie-le informacji.Wizualizacja webInternet Rzeczy i Przemysł 4.0 dzieją się tu i teraz. Coraz więcej sterowni-cji, do których można dostać się przez przeglądarkę internetową. Oznacza to, że panele webowe mogą wyświe-tlać też web serwery innych urządzeń automatyki, np. sterowników PLC, komputerów przemysłowych czy wysp I/O. Wśród paneli web firmy ESA mamy do wyboru urządzenia z systemem ope-racyjnym Android lub Linux. Obie wer-sje są wstępnie skonfigurowane i mają zainstalowane przeglądarki interne-towe. Użytkownik może instalować na tych panelach dowolne aplikacje. Nie tylko wizualizacjePanele o oznaczeniach EW107BD2SP, EW107BD3SP i EW107BD5SP sprze-dawane z systemem Android mają ekran o przekątnej 7″, a panele EW115BD2SP i EW115BD5SP – 15,6″. Wśród paneli z systemem Linux wy-stępuje tylko jeden model o przekąt-nej 7″, oznaczany jako EW107BD4SP.Wszystkie wspomniane panele mają procesor z czterema rdzenia-mi, 2 GB pamięci RAM, 8 GB pamięci flash oraz dotykowy, pojemnościowy ekran TFT LCD, wyświetlający 16 mln kolorów. Wszystkie urządzenia mają port szeregowy RS-232/485. Na uru-ków PLC ma wbudowany konfiguro-walny web serwer, na którym można zbudować wizualizację HMI. Co wię-cej, na rynku pojawiają się urządzenia do generowania stron www działające jak serwer SCADA – panele HMI do wy-świetlania stron web. Wszystkie wymienione urządzenia umożliwiają wyświetlenie wizualizacji w przeglądarce www, czyli na smart-fonach, komputerach PC i tabletach. Co jednak zrobić, jeśli chcemy wszyst-kie strony web wyświetlić w jednym miejscu, przy maszynie bądź szafie sterującej? Pomogą nam w tym pa-nele HMI z możliwością wyświetlania stron web. Takie panele są w ofercie firmy Sabur.ESA – web panele serii EWxxxBD Wieloletnim partnerem Sabur w ob-szarze paneli operatorskich i kom-puterów przemysłowych jest firma ESA. Jednym z najnowszych rozwią-zań oferowanych przez firmę Sabur są panele serii EWxxxBD. To tzw. panele webowe, czyli takie, które umożliwiają otwieranie wizualizacji napisanych np. w języku HTML5, ale również wszystkich innych wizualiza-Fot. Sabur579/2019PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURYSABUR Sp. z o.o. D $ {S{SR9[VZ -$ D RR ZX\ X{ Z{e-mail: sabur@sabur.com.pl$$$D D*D chamianiu webowych wizualizacji napisanych w technologii HTML5 możliwości omówionych paneli się nie kończą – obsługują one CoDeSys Web Visu, czyli wyświetlają wizualiza-cje stworzone w środowisku CoDeSys. Jak już wspomniano, panele ESA nie ograniczają się do wyświetlania wizualizacji webowych. Na urządze-niach z systemem Android można instalować dowolne aplikacje do-stępne w sklepie Google Play. Oprócz tego panele te obsługują tradycyjne aplikacje napisane w języku Java. W przypadku paneli z systemem Linux mamy całkowitą dowolność, jeśli cho-dzi o instalację aplikacji. Co więcej, w panelach bazujących na systemie Linux lub Android można zainstalo-wać dodatkowe środowisko progra-mistyczne, pozwalające na modelo-wanie procesów przez definiowanie przepływu informacji. To środowisko umożliwiające tworzenie zaawan-sowanych skryptów w technologii JavaScript, które mogą realizować praktycznie dowolne funkcje. Zasto-sować je można np. do obsługi róż-nych protokołów komunikacyjnych, w tym Modbus RTU/TCP, komunikacji z zewnętrznymi aplikacjami czy alar-mowania e-mail/SMS. Panele ESA są wyposażone w por-ty do komunikacji szeregowej. Przy odpowiednio napisanym softwarze można odczytać dane z urządzeń podłączonych przez port szeregowy lub Ethernet, przesłać je do lokal-nej bazy danych lub do chmury oraz zwizualizować i wyświetlić na panelu. Pozwala to na wykonanie niektórych zadań, do realizacji których potrzebny był sterownik PLC.Szczegółowe dane techniczne pa-neli serii EWxxxBD, do których należy m.in. panel EW115BD, przedstawiono w ramce. Podobnie jak poprzednie modele wspomnianej serii, również model EW115BD ma wbudowaną przeglądarką internetową, obsługują-cą język HTML5, dzięki czemu można wyświetlać aplikacje wizualizacyjne z różnych urządzeń systemu auto-matyki, niezależnie od producenta. Urządzenia mają wbudowany system Android, co pozwala na instalowanie aplikacji użytkownika opartych na tym systemie oraz umożliwiających korzy-stanie z przeglądarki Google Chrome. Web panele Esaware mogą też wy-świetlić wizualizacje, które nie zostały stworzone w HTML5, o ile urządzenie ma aplikację mobilną obsługiwaną przez system Android. Podobnie jest w przypadku wizualizacji stworzonych w środowisku CoDeSys – będą one wyświetlane dzięki obsłudze CoDe-Sys Web Visu. Model EWxxxBD300 ma preinstalo-waną mikroprzeglądarkę www Spider Control, za pomocą której można wi-zualizować strony z web serwerów sterowników PLC, m.in. Sala Burgess Controls, Beckhoff, Panasonic, Phoenix Contact, Samson, Siemens i Wago. Alternatywa dla komputerówWeb panele serii Esaware stanowią doskonałą, ekonomiczną alternaty-wę dla komputerów przemysłowych, świadczą o tym ich parametry tech-niczne: czterordzeniowy procesor ARM Cortex A9 i 2 GB RAM DDR3L. Gwarantuje to ich wysoką wydajność przy obsłudze rozbudowanych apli-kacji. Dane gromadzone są w we-wnętrznej pamięci flash o pojemności 8 GB. Web panele mają wbudowane dwa interfejsy Ethernet, dwa porty USB 2.0, a także slot MINI PCI Express i slot na kartę SDHC. DANE TECHNICZNE PANELI ESA Z SERII EWXXXBD: • EW107 BD: 7″, 1024 × 600 px, 500 cd/m2,• EW115 BD: 15,6″, 1366 × 768 px, 300 cd/m2,• LCD TFT z podświetleniem LED,• matryca pojemnościowa,• liczba wyświetlanych kolorów: 16 mln,• żywotność podświetlenia: minimum 50 000 h, • procesor ARM Cortex A9 Quad-Core,• RAM: 2 GB DDR3L,• pamięć flash: 8 GB,• system operacyjny Android lub Linux,• interfejsy: Ethernet 1 GB, Ethernet 100 MB, port szeregowy RS-232/485, 2 × USB 2.0,• slot na kartę pamięci SDHC,• zasilanie 12–32 V DC,• temperatura pracy: od –10 °C do + 50 °C,• front z aluminium, pokryty teflonem (PTFE),• stopień ochrony (front) IP66.-A $ $ 4 -4 4 4 $- $ * $A * * *D $ I4 $ A$ 4*$B $ - *4' *$- ): 44 $@ $ @" " 9 D Strategie rozwoju sztucznej inteligencji na świeciekiedy prezydent Donald Trump wy-dał „Rozporządzenie wykonawcze w celu zachowania przewodniej roli USA w dziedzinie sztucznej inteligen-cji”. W jego ramach powołana zosta-ła Amerykańska Inicjatywa SI oparta na pięciu podstawowych zasadach: 1. pobudzanie postępu technologicz-nego, 2. rozwój odpowiednich stan-dardów technicznych, 3. szkolenie pracowników w zakresie sztucznej inteligencji, 4. budowa społecznego zaufania do SI oraz ochrona praw oby-watelskich, prywatności i amerykań-skich wartości, 5. zachowanie techno-logicznej przewagi USA i promowanie amerykańskiej sztucznej inteligencji na arenie międzynarodowej przy jed-noczesnym chronieniu jej przed prze-chwyceniem przez strategicznych kon-kurentów i wrogie państwa. W inicjatywie nie wspomniano o konkretnym finansowaniu rozwo-ju SI, jednak nakazano agencjom rządowym potraktować inwestycje w sztuczną inteligencję priorytetowo i uwzględniać je w projektach budże-towych na kolejne lata. W czerwcu 2019 r. opublikowano zaktualizowa-ny strategiczny plan badań i rozwo-ju sztucznej inteligencji. W Stanach Zjednoczonych gros inwestycji jest Pierwszy taki dokument został opu-blikowany przez rząd kanadyjski w ramach budżetu federalnego na 2017 r. Zakłada on przeznaczenie 125 mln dolarów kanadyjskich na roz-wój badań nad sztuczną inteligencją w perspektywie pięciu lat. Od 2017 r. przyjęto już około 30 podobnych stra-tegii. Niektóre państwa, jak Francja, Korea Południowa czy Tajwan, ogłosi-ły plany rozwoju ze ściśle określonymi ramami finansowymi i legislacyjnymi. Inne kraje, jak np. Indie czy Niemcy, przygotowały na razie jedynie zarys polityki w zakresie SI. Stany ZjednoczoneStany Zjednoczone nie miały spójnej strategii rozwoju SI do lutego 2019 r., DR ALEKSANDRA AULEYTNERMICHAŁ NITA $% )! -A : 4 8* 6$ DD :/77 8* 6$ DD obecnie realizowanych przez sektor prywatny. ChinyChiny opublikowały strategię SI już w 2017 r. jako „Plan rozwoju sztucz-nej inteligencji nowej generacji”. Do-kument jest powszechnie uważany za najbardziej rozbudowaną państwo-wą strategię w zakresie sztucznej inte-ligencji. Plan zakłada trzy etapy dzia-łania. Po pierwsze, do 2020 r. chińska technologia SI ma dorównać techno-logiom innych wiodących gospoda-rek i być ważnym motorem rozwoju. Po drugie, do 2025 r. Chiny mają stać się liderem w niektórych sektorach SI oraz opracować jej prawne i etycz-ne ramy funkcjonowania. Po trzecie, do 2030 r. kraj ma osiągnąć wiodącą rolę w sztucznej inteligencji na świe-cie. Chiński sektor SI ma do tego cza-su osiągnąć wartość biliona juanów. W swojej strategii Chiny zadeklarowały także przeznaczenie 2,1 mld juanów na zbudowanie parku technologicz-nego w Pekinie do badań sztucznej inteligencji, we współpracy z głów-nymi chińskimi przedsiębiorstwami technologicznymi. W czerwcu 2019 r. powołany przez chińskie ministerstwo nauki i techno-58AUTOMATYKAPRAWO I NORMY OD 2017 R. CORAZ WYRAŹNIEJ WIDAĆ, ŻE PAŃSTWA ZACZYNAJĄ RYWALI-ZOWAĆ W NOWYM WYŚCIGU, KTÓREGO CELEM JEST ZDOBYCIE PRZEWAGI, A NAWET DOMINACJI W DZIEDZINIE ROZWOJU SZTUCZNEJ INTELIGENCJI.logii Komitet Ekspercki ds. sztucznej inteligencji nowej generacji opubli-kował osiem podstawowych zasad zarządzania SI nowej generacji: har-monia, sprawiedliwość, otwartość, poszanowanie prywatności, bezpie-czeństwo, społeczna odpowiedzial-ność, współpraca międzysektorowa, elastyczność. IndieIndyjski państwowy think-tank NITI Aayog przygotował w czerwcu 2018 r. pierwszą krajową strategię rozwo-ju SI #AIforAll. Zgodnie z dokumentem Indie chcą wykorzystać sztuczną inteli-gencję zarówno do rozwoju gospodar-czego, jak i integracji społecznej oraz stać się liderem na tym polu w dłuższej perspektywie. Strategia #AIforAll zakłada skupie-nie się na opracowywaniu technolo-gii SI w obszarach ważnych z punktu widzenia ludzkich potrzeb. Wyróżnio-no pięć sfer: 1. rolnictwo, 2. ochrona zdrowia, 3. edukacja, 4. infrastruktura miejska, 5. transport i mobilność. Rząd indyjski pragnie uczynić kraj „gara-żem SI”, czyli inkubatorem technologii odpowiednich dla innych państw roz-wijających się. W tym celu ma stworzyć dwupoziomową strukturę składającą się z „ośrodków doskonalenia badaw-czego” (mają skupiać głównie naukow-ców) oraz „międzynarodowych centrów wdrażania sztucznej inteligencji” (mają opierać się na partnerstwie publiczno--prywatnym). Unia Europejska i PolskaW Unii Europejskiej strategie rozwi-jania sztucznej inteligencji są przy-gotowywane zarówno przez Komisję, jak i rządy państw członkowskich. 10 kwietnia 2019 r. 25 krajów europej-skich podpisało „Deklarację współpra-cy nad sztuczną inteligencją”, do której przynależą obecnie wszystkie państwa członkowskie. Następnie komisja opublikowała „Komunikat w sprawie SI dla Europy”, który uznawany jest za unijną strategię. Według założeń dokumentu inwestycje w badania nad SI mają wzrosnąć o 70% w ramach Programu Horyzont 2020. Komisja po-łożyła także nacisk na reformę szkol-nictwa i kursów dokształcających pod kątem umiejętności cyfrowych, aby łagodzić zmiany na rynku pracy wy-wołane przez SI. Dokument wspomi-na także o koncepcji „godnej zaufania sztucznej inteligencji”, która ma być: 1. zgodna z prawem, 2. etyczna, 3. so-lidna technologicznie i społecznie. Dla realizacji celów strategii powołano Grupę Ekspertów Wysokiego Szczebla ds. sztucznej inteligencji, która opubli-kowała dotychczas dwa dokumenty: „Wytyczne w zakresie etyki dotyczące godnej zaufania sztucznej inteligencji” oraz „Rekomendacje dla polityki i in-westycji dotyczących godnej zaufania sztucznej inteligencji”. Komisja Europejska zaleciła pań-stwom członkowskim przygotowanie strategii rozwoju SI do połowy 2019 r. Kilkanaście krajów, w tym Polska, nie zdołały przygotować odpowiedniego dokumentu w wyznaczonym czasie. 21 sierpnia 2019 r. polskie Minister-stwo Cyfryzacji opublikowało projekt „Polityki Rozwoju Sztucznej Inteligencji w Polsce na lata 2019–2027”, który do 9 września 2019 r. był w fazie konsulta-cji społecznych. Wśród państw UE na szczególną uwagę zasługują działania Francji. Kraj ten opracował strategię „SI dla ludzkości”, której głównym punktem jest opublikowany w marcu 2018 r. „Raport Villaniego”. Dokument dotyka kilku płaszczyzn. Po pierwsze, zakłada uczynienie z danych powszechnego dobra przez ich szerszy i bardziej otwar-ty obieg. Po drugie, eksperci zalecają walkę z drenażem mózgów, który doty-ka Francję w zakresie badań SI na rzecz m.in. Stanów Zjednoczonych. Raport podkreśla też potrzebę opracowywa-nia technologii sztucznej inteligencji, która nie narusza równowagi ekolo-gicznej. Zdaniem autorów należy się także zmierzyć z problemem „czarnego pudełka” głębokich sieci neuronowych, aby zapewnić transparentność SI i po-budzić zaufanie do niej w społeczeń-stwie. W marcu 2018 r. swoją wizję dla rozwoju sektora sztucznej inteli-gencji zaprezentował także prezydent Emmanuel Macron, który zadekla-rował, że do końca swojej kadencji w 2022 r. przeznaczy na ten cel 1,5 mld euro. Zaznaczył też, że część funduszy będzie przeznaczona na wspólne pro-jekty francusko-niemieckie, które mają stanowić przeciwwagę dla inicjatyw amerykańskich i chińskich. Nowy kierunek rywalizacjiOd 2017 r. coraz wyraźniej widać, że państwa zaczynają rywalizować w nowym wyścigu, którego celem jest zdobycie przewagi, a nawet domina-cji w dziedzinie rozwoju sztucznej in-teligencji. W kolejnych latach będzie można zauważyć zaostrzającą się międzynarodową rywalizację na tym polu. Każde państwo będzie próbo-wało znaleźć dla siebie odpowiednią niszę, w której może uzyskać wiodącą rolę. Przyjmowane strategie różnią się pod względem szczegółowości, sposo-bu finansowania czy akcentowanych wartości, jednak wszystkie w mniej-szym lub większym stopniu zauważa-ją nieograniczone możliwości, jakie sztuczna inteligencja może przynieść w zakresie rozwoju społecznego i go-spodarczego. Państwa, które dobrze wykorzystają tę szansę, z pewnością okażą się zwycięzcami czwartej rewo-lucji przemysłowej. dr Aleksandra Auleytner V?8599/2019PRAWO I NORMYNext >