< Previous!$ " $ v " x ' -$* * * *- XDSD . 4" @ ' I *% @ *@ $ 4' - % $ % $- $ $ $ 4 4A " $ -$ *D 4 ' $ $-$" " !* -"% " 4 $ $% 4 *$ - 4 "- " D Cyfrowy łańcuch dostaw okiem prawnikaczeń itd.) i dopuszcza formę przekazu elektronicznego. Bardziej rozbudowa-ne przepisy w tym zakresie znajdują się w Konwencji CMR, która poza określe-niem zawartości listu przewozowego wprost wymaga, aby był on wystawio-ny w trzech egzemplarzach. Takie roz-wiązanie umożliwia bardziej elastyczne rozporządzanie przewożonym towa-rem, ale jednocześnie stanowi pewne wyzwanie z perspektywy cyfryzacji łań-cucha dostaw. Rozwiązanie technolo-giczne w tym zakresie powinno umoż-liwiać powiązanie trzech listów między sobą z uwzględnieniem szczególnych funkcji każdego z egzemplarzy, prze-kazanie listu przewozowego odbiorcy, a także uzupełnienie treści listu przez przewoźnika.Protokół dodatkowy do konwen-cji, dotyczący elektronicznego listu przewozowego, zawiera dodatkowe wymogi, które muszą być spełnione przez list przewozowy w formie elek-tronicznej. Przede wszystkim strony muszą uzgodnić między sobą uży-wanie takiej formy tego dokumentu, a procedura zastosowana do jego wystawienia musi zapewniać inte-gralność danych, która w protokole jest rozumiana jako ich kompletność i, zasadniczo, niezmienność. Taki list Wśród licznych zagadnień prawnych związanych z im-plementacją cyfrowych łańcuchów dostaw można wskazać wymogi związane z dokumentami przewozowymi, status prawny tzw. in-teligentnych umów (smart contracts) w przypadku cyfrowych łańcuchów dostaw opartych na technologii block-chain oraz aspekty prawne działalności konsorcjów, złożonych z dostawców rozwiązań i uczestników łańcucha.Dokumenty przewozoweForma dokumentów przewozowych w transporcie drogowym uregulowana jest na poziomie krajowym przez usta-wę Prawo przewozowe. W stosunkach międzynarodowych obowiązuje Kon-wencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego z 1956 r. (Kon-wencja CMR), stosowana, gdy co naj-mniej jedno z państw, w których prze-syłka jest przyjmowana do przywozu lub dostarczana, jest sygnatariuszem konwencji. Zarówno Prawo przewo-zowe, jak i Konwencja CMR zawierają przepisy dotyczące dokumentów prze-wozowych w formie elektronicznej. Ustawa określa minimalną zawartość listu przewozowego (nadawca, odbior-ca, charakter przesyłki, sposób rozli-DR AGNIESZKA BESIEKIERSKAALEKSANDER MILANOWSKI$ % 4 ' 8 + $ # + DD - $ J-% $ # + DD60AUTOMATYKAPRAWO I NORMY Z TECHNOLOGIĄ BLOCKCHAIN ZWIĄZANE SĄ TZW. INTELIGENTNE UMOWY (SMART CONTRACTS).musi zostać uwierzytelniony przez strony wiarygodną metodą podpisu elektronicznego. Przyjmuje się, iż me-toda jest wiarygodna, gdy podpis jest w jednoznaczny sposób powiązany z sygnatariuszem, umożliwia identyfi-kację sygnatariusza, został utworzony przy użyciu środków, które sygnata-riusz może utrzymywać pod swoją wyłączną kontrolą oraz jest powiązany z danymi, których dotyczy, w sposób umożliwiający wykrycie jakichkolwiek późniejszych zmian.Inteligentne umowy w logistyce i transporcieW związku z cyfryzacją łańcucha do-staw dużą popularnością cieszy się ostatnio temat ogromnego poten-cjału technologii blockchain, która w praktyce coraz rzadziej pojawia się w odniesieniu do walut wirtualnych i bitcoina, a częściej w kontekście in-nych obszarów zastosowań, w tym za-rządzania łańcuchem dostaw (supply chain management). Blockchain jest zdecentralizowaną i rozproszoną bazą danych w mode-lu open source w sieci internetowej, bez centralnych komputerów i bez scentralizowanego miejsca przecho-wywania danych. W założeniu jest wykorzystywany do księgowania po-szczególnych transakcji, płatności czy zapisów księgowych. Wśród wy-różników tej technologii wskazuje się transparentność, nieodwracalność i potencjał w zakresie budowania za-ufania wśród partnerów.Z technologią blockchain związane są tzw. inteligentne umowy (smart con-tracts), które w uproszczony sposób można zdefiniować jako uzgodnione wzajemne zobowiązania stron, zapi-sane w postaci kodu komputerowego i oparte na prostym mechanizmie: jeśli wystąpi zdarzenie X, to wykonaj działa-nie Y. Zobowiązanie jest wykonywane automatycznie, a podjęte działanie jest zasadniczo nieodwracalne. Nieodwra-calność, w szczególności w kontekście ustalania zasad kontraktu przez sil-niejszą stronę umowy, może stanowić problem przede wszystkim z punktu widzenia ochrony praw konsumentów. W kontekście cyfrowego łańcucha do-staw, w którym co do zasady uczest-niczą przedsiębiorcy, a nie konsumen-ci, nie ma to znaczenia. Niezależnie od problemów natury konsumenckiej, inteligentne umowy mogą rodzić wąt-pliwości na gruncie polskiego prawa cywilnego, ponieważ uniemożliwiają skuteczne powołanie się na przepisy kodeksu dotyczące działania wywo-łanego istotnym błędem i możliwości uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli. Renesans konsorcjówTechnologia blockchain jest aktual-nie wykorzystywana w transporcie morskim w ramach platformy Trade-Lens stworzonej przez Maersk i IBM, zrzeszającej przewoźników i porty, oraz konkurencyjnej platformy Global Shipping Business Network, skupiają-cej przede wszystkim przewoźników oraz porty w Azji. Innym przykładem zastosowania jest łańcuchów dostaw żywności IBM Food Trust zrzeszający producentów i sprzedawców żywno-ści na różnych szczeblach dystrybucji. Tak jak we wskazanych przykładach, utworzenie i funkcjonowanie efektyw-nej platformy wymaga udziału większej liczby firm z danego sektora, które ra-zem będą podejmować działania w ra-mach konsorcjum. Stworzenie sprawnie działającego konsorcjum stanowi spore wyzwanie prawne. Należy przede wszystkim określić sposób finansowania, rolę każdego podmiotu i zakres jego od-powiedzialności, zasady zakończenia działalności konsorcjum lub wyjścia z niego poszczególnych członków oraz prawo, któremu będzie podlegać umo-wa między konsorcjantami (tzw. prawo właściwe) w przypadku, gdy pochodzą z różnych krajów. Istotne jest również zapewnienie sprawiedliwych i przejrzy-stych zasad dostępu do danych gene-rowanych w ramach konsorcjum, przy czym należy pamiętać, iż wymiana in-formacji między konsorcjantami dzia-łającymi w jednym sektorze gospodarki i prowadzącymi konkurencyjną dzia-łalność rodzi ryzyko z punktu widzenia prawa ochrony konkurencji i powin-na być odpowiednio zaadresowana w umowie konsorcjum. W zależności od formy i ram działalności same kon-sorcja mogą – jako forma koncentra-cji – podlegać zgłoszeniu do właści-wego krajowego urzędu ds. ochrony konkurencji (w Polsce – Urząd Ochro-ny Konkurencji i Konsumentów) lub – w przypadku, gdy ma ona tzw. wymiar wspólnotowy – do Komisji Europej-skiej.Nowe ramy prawneNależy mieć na uwadze, iż środowi-sko regulacyjne, w którym wdraża-ny będzie cyfrowy łańcuch dostaw, stale ewoluuje. Kolejne inicjatywy prawodawcze pojawiają się na po-ziomie Unii Europejskiej, co zasłu-guje na aprobatę, gdyż pozwala zu-nifikować zasady prawne działania łańcuchów w ramach państw człon-kowskich. Zasadniczo przepisy unijne stawia-ją sobie za cel ochronę konsumenta i sprawowanie nad rynkiem całościo-wego nadzoru. Taki właśnie charakter ma rozporządzenie Parlamentu Euro-pejskiego i Rady UE z dnia 20 czerw-ca 2019 r. w sprawie nadzoru rynku i zgodności produktów, wchodzące w życie w 2021 r., które zobowiązuje państwa członkowskie do sporządze-nia pierwszej kompleksowej strate-gii nadzoru rynku do 16 lipca 2022 r. Rozporządzenie wyraźnie wskazuje, że ma ona uwzględniać wszystkie etapy łańcucha dostaw produktu, w tym przywóz i cyfrowe łańcuchy dostaw. Z tego względu w najbliższej przyszłości powinniśmy spodziewać się zwiększonej aktywności państw członkowskich w tym zakresie, która zaowocuje powstaniem nowych ram prawnych dla działalności cyfrowych łańcuchów. dr Agnieszka BesiekierskaAleksander Milanowski619/2019PRAWO I NORMY62AUTOMATYKARYNEKTechnologia zasilania 24 V ma wielkie szanse, by stać się jed-nym z trzech głównych filarów automatyki montażowej – obok domi-nujących do niedawna sieci pneuma-tycznych, które zasilają obecnie około 70% siłowników oraz sieci > 400 V, któ-re wykorzystują siłowniki elektryczne i stanowią około 30%. Coraz delikatniejsze komponenty, efektywność kosztowa oraz rosnące wymagania w zakresie energooszczęd-ności i poziomu hałasu implikują za-stosowanie inteligentnych technologii. Rośnie także zapotrzebowanie na moż-liwie najbardziej niezawodne i bezob-sługowe systemy automatyzacji. Od-powiedzią firmy SCHUNK w zakresie modułów obrotowych i wahliwych są nowoczesne moduły mechatro-niczne. Moduł obrotowy z technologią 24 V Godnym szczególnej uwagi produktem jest mechatroniczny moduł obrotowy SCHUNK ERP. Zamiast ciągłej regulacji przepustnic i wymiany amortyzatorów w pneumatycznych modułach obrotowych czy wczytywania – jak dotychczas – nowych sekwencji w modułach elektrycznych, użytkow-nicy mogą obecnie wy-brać o wiele prostszą i w dłuższej perspek-tywie tańszą alterna-tywę elektryczną. Największym wyzwaniem związa-nym ze stosowaniem pneumatycznych modułów wahliwych jest zapotrzebo-wanie na cierpliwych, doświadczonych i dokładnych techników rozruchowych. Problemem jest także zużycie amorty-zatorów. Prawidłowo wyregulowany pneumatyczny moduł wahliwy wy-różnia się pracą wolną od uderzeń mechanicznych i drgań, podczas gdy moduł przeciążony może powodować zderzenia i znaczne wibracje w ca-łym układzie. W rezultacie powoduje to przedwczesne zużycie amortyzato-rów, nieplanowane przestoje układu, a w skrajnych przypadkach narażenie na ciągłe drgania innych podzespołów układu, takich jak wrażliwe systemy kamer. Na tym polu idealnie sprawdza się koncepcja mechatronicznego modułu obrotowego SCHUNK ERP: w przeci-wieństwie do pneumatycznych mo-dułów obrotowych moduł w techno-logii 24 V nie wymaga amortyzatorów. Eliminuje to męczącą konieczność regulacji amortyzatora, a zarazem główne źródło usterek przy skręcaniu. Z kolei inteligentna technologia auto-matycznego uczenia się jest w pełni zautomatyzowana, a profil ruchu jest zawsze dostosowany do masy danej części. W celu uruchomienia kom-ponent 24 V łączy się przez cyfrowe wejście/wyjście z układem stero-wania, a w razie potrzeby położenie końcowe można precyzyjnie wyregu-lować mechanicznie (±5°). Realizację # @ $ I $"' @ '@ % C * $ $" $" $" $* I $ -4 $4A * @ D - " " W* )3J# % I' * * 4 $ -*$ "$ $" " - *$% * $$ * $ $- * $ $"% $ 4' $4' $ -* % -$ * D Nowa generacjamodułówobrotowych i wahliwychPROMOCJA8 I $ $ 4 " * I *" * $ 5, W* )3J# * @ * $ 4 W " * 639/2019RYNEKwszystkich pozostałych zadań zapew-nia wbudowana technologia automa-tycznego uczenia się, a zakończenie programowania to kwestia 3–5 sko-ków. Przebieg ruchu ma profil rampy – zależnie od kąta obrotu i momentu bezwładności moduł obrotowy z na-pędem bezpośrednim automatycznie przyspiesza i hamuje. Uderzenia, wibracje i niekontrolowa-ne ruchy przy maksymalnej prędkości są wyeliminowane. Umożliwia to ob-niżenie poziomu hałasu oraz zużycia, a hydrauliczne amortyzatory stają się zbędne. Jednocześnie można osiągnąć najkrótsze czasy reakcji i ruchu. Jeśli w trakcie procesu zmienia się masa komponentu, moduł automatycznie dostosowuje charakter swojego ruchu bez konieczności interwencji ze strony operatora. Prędkość można łatwo re-gulować za pomocą pokrętła na obu-dowie. Ponieważ sterowanie odbywa się przez cyfrowe wejścia/wyjścia, seria ERP firmy SCHUNK jest kompatybilna ze wszystkimi sterownikami i pozwala z łatwością zastąpić moduły pneuma-tyczne. Moduł obro-towy 24 V jest dostęp-ny w pierwszej fazie w wymiarze 25 mm do momentów bez-władności do 0,1 kg/m2oraz kąta skrętu 45°, 90° lub 180°. Dokładność powtórzeń wy-nosi ±0,01 mm. Elastyczny moduł mechatroniczny Firma SCHUNK dowiodła już poten-cjału mechatronicznych modułów obrotowych: uniwersalny moduł ob-rotowy SCHUNK ERS, występujący w trzech wariantach średnicy: 135 mm, 170 mm i 210 mm, został specjalnie zaprojektowany do ruchu obrotowego przy średnim obciążeniu. Przy kompak-towej wysokości 66 mm w wymiarze 170 mm znamionowy moment obroto-wy modułu wynosi 5 Nm, a maksymalny 17 Nm. Oznacza to, że moduł zapewnia idealne parametry do realizacji elastycz-nych, a zarazem kompaktowych warian-tów systemów automatyzacji. Kompaktowy moduł można wy-korzystać jako element obrotowy lub obrotowy stół indeksujący w zastoso-waniach montażowych. Moduł obraca się w sposób nieograniczony z prędko-ścią nawet 750 obr./min i może osiągać położenia pośrednie o dokładności powtórzeń 0,01°. W przeciwieństwie do modułów obrotowych z konwen-cjonalnym serwonapędem moduł ERS nie ma żadnych dodatkowych konturów kolizyjnych. Nie występują również niepożądane luzy ani tarcia. Ten wyjątkowo trwały moduł zapewnia znakomite przyspieszenie, prędkość skrętu i dokładność. Na zamówienie dostępny jest pneu-matyczny hamulec przytrzymujący. Gwarantuje on niezawodne ustabili- D )3J# - $ " * @$" *" * $ )3J# 5,) @ 4 * $" * )3J# 5,) 4 I * " $ $ " "D # @ I ' $4 " v:ZXx $4 * * 9 * 64AUTOMATYKARYNEKSCHUNK INTEC Sp. z o.o. D $ XS ( SZ9ZSS D RR [R RZ SS% ! RR [R RZ RZ9* !] D" D*$$$D D" D*" * $% 4 )3J# 5,8% *@ $ 4' * @ * $" *" " *$ J $ * $ )3J# 5,8 * ** $* 4 $ @ $ $ Moduł obrotowy jest napędzany przez bezszczotkowy silnik synchro-niczny ze wzbudzaniem stałym. Jego specjalna geometria gwarantuje wyso-ki poziom właściwości dynamicznych i przyspieszenia, a dzięki zoptymalizo-wanemu przepustowi powietrza pneu-matyczne siłowniki mogą zostać szyb-ciej podłączone. Oba czynniki łącznie zapewniają krótki czas cyklu oraz wy-soką wydajność. Dzięki zastosowaniu przetwornika wartości absolutnej nie ma konieczności przeprowadzania czasochłonnych rozruchów odniesie-nia przy uruchamianiu lub po wyłą-czeniu awaryjnym. Dodatkową zaletą jest dokładność powtórzeń określona na poziomie 0,01°. Moduł obrotowy SCHUNK ERP to przełomowe roz-zowanie każdej pozycji. Duży otwór centralny może służyć jako przepust kablowy, otwór przelotowy do detali lub jako miejsce osadzenia kamery. To jednak nie wszystko. Z myślą o prze-syłaniu sprężonego powietrza lub sy-gnałów bez węży lub kabli, moduł jest także oferowany w wersji z przepustem pneumatyczno-elektrycznym – dzięki wykorzystaniu pierścienia obrotowego lub kanału powietrznego zapewniają-cego do ośmiu sygnałów elektrycznych (24 V DC/2 A) oraz płynu pod ciśnieniem do 8 barów. Wersja z obrotowym mo-dułem przepustowym pozwala osią-gnąć prędkość nawet do 250 obr./min. Moduł mechatroniczny do szybkiego montażuMiniaturowy moduł o nieograni-czonym obrocie ERD firmy SCHUNK został zaprojektowany szczególnie z myślą o zastosowaniach montażo-wych w przemyśle elektronicznym, farmaceutycznym oraz w produkcji towarów konsumpcyjnych. Stanowi część pakietu wyposażenia, który nie ma sobie równych na rynku – standar-dowy moduł jest wyposażony w dwa zintegrowane przepusty powietrza. Opcjonalnie dostępne są cztery prze-pusty elektryczne i jeden układ po-miaru położenia bezwzględnego. Mo-duł SCHUNK ERD, dostępny w trzech wymiarach o znamionowych momen-tach obrotowych 0,4 Nm, 0,8 Nm lub 1,2 Nm, można zastosować w szybkich układach montażowych, cechujących się wysokimi momentami obrotowy-mi i oszczędnością miejsca, a ponadto spełniających rygorystyczne wymogi dyrektywy maszynowej. wiązanie – po raz pierwszy udało się wprowadzić automatyczną regulację modułu za pomocą zintegrowanej in-teligencji. Inteligentne obracanie dla inteligentnych fabrykPełnia potencjału ruchów obrotowych wciąż pozostaje niewykorzystana. Warunkiem koniecznym inteligent-nych procesów produkcji są wysoce zautomatyzowane i wzajemnie połą-czone systemy produkcyjne, które coraz częściej trafiają do zakładów produkcyjnych. Na rynku istnieje zapotrzebowanie na moduły wahliwe, które można wdrożyć szybko i intuicyj-nie, bez konieczności dysponowania specjalistyczną wiedzą techniczną. Moduły wahliwe jutra będą ponadto dostosowywać się do obciążeń robo-czych oraz scenariuszy zastosowań. Takie rodzaje inteligentnych syste-mów skutkują wydłużeniem okresów pracy obrabiarek oraz zmniejsze-niem częstotliwości nieplanowanych i kosztownych przestojów, a także dodatkowych nakładów. To z kolei może pomóc wyeliminować lub ogra-niczyć do minimum konieczny zapas części zamiennych, który z punktu widzenia użytkownika oznacza zam-rażanie zbyt dużego kapitału na zbyt długi okres. 659/2019RYNEKOpatentowana technologia monitorowania zużyciaNowa, opatentowana technologia umożliwia pomiar zużycia łożyska we wszystkich kierunkach. Jest to możliwe dzięki temu, że firma igus zintegrowała z łożyskiem czujnik, któ-ry wysyła zmierzone dane do modułu komunikacyjnego icom. Moduł zbie-ra dane ze wszystkich inteligentnych czujników tworzyw sztucznych, prze-twarza je i przesyła dalej. Użytkownik może przejąć monitoring za pomocą dowolnego urządzenia końcowego, co pozwala przeprowadzać konserwacje, naprawy i wymiany w optymalnym momencie. Szybka wymiana bezpośrednio na szynieJeśli konieczna jest zmiana łożyska, można to zrobić dość prosto, ponie-waż firma igus stawia na inteligentną technikę wymiany łożysk. Oś liniowa lub robot kartezjański z napędem z paskiem zębatym nie muszą już być demontowane – wymiana odbywa się bezpośrednio na szynie. Podobnie jak „pit stop” w Formule 1, liniowe łożysko ślizgowe można zmienić w mgnieniu oka, a dzięki bezpłatnemu narzędziu przestoje są skrócone do minimum. System można ponownie uruchomić w ciągu kilku minut. * @ $ *@ $ $$ -@ $ $ *" $" $* - D ) I *@ $ I $4 " -$4% 4 $ $4D : 4 $ $" @$" * @ $ A -$4 4 * '- I * A $ 4 D 6$ I $AB $ $ $4 $ * I $4 $ * D Inteligentna prowadnicazapewnia kontrolę zużycia łożyskPROMOCJAIGUS Sp. z o.o. D 8 $ QRQ SR9R{X -$ D RR {Q { RS9* *4 ] D $$$D D D )3J# % Kiedy powinienem wymienić ło-żysko? To pytanie stawiają so-bie operatorzy systemów wyko-rzystujących roboty i systemy liniowe przez całą dobę – od maszyny paku-jącej i przemysłu obróbki szkła, po ob-rabiarki. Prowadnice liniowe muszą wytrzymywać ekstremalne obciąże-nia. W celu umożliwienia wczesnego wykrycia zużycia bezsmarowych ło-żysk ślizgowych, wykonanych z wy-sokowydajnych tworzyw sztucznych, i zaplanowania konserwacji z wy-przedzeniem, firma igus opracowała nowy inteligentny system do swoich systemów liniowych drylin. Nowa inteligentna technologia tworzyw sztucznych pozwala mierzyć zużycie łożysk odpornych na brud i kurz oraz zapewnia sygnalizację osiągnięcia li-mitu zużycia. #$ * $ " $$ " * @ @ $ $ @ D $4 *@ B $D 8 I 4 " $* @ @ *@ B * $ ' A 66AUTOMATYKARYNEKSchładzanie lub podgrzewanie medium w wymiennikach ciepła jest procesem technologicznym obecnym praktycznie we wszystkich sektorach przemysłu. W rafineriach, za-kładach chemicznych, przemyśle spo-żywczym, elektrowniach zawodowych liczba tych urządzeń jest znacząca, li-czona w tysiącach. Właściwa obsługa serwisowa i użytkowanie wymienników ciepła znacząco obniża koszty pro-dukcji, a także zapobiega przestojom w produkcji. Do prawidłowej i ekonomicznej eksploatacji wymienników konieczna jest znajomość parametrów konstruk-cyjnych i charakterystyki konkretnego wymiennika, a także wartości bieżą-cych pomiarów, które pozwalają właściwie ocenić stan techniczny urządzenia i umożliwiają prawidłowe prognozowanie potencjalnych remon-tów. Ważnym parametrem określającym skuteczność pracy wymiennika jest współczynnik Uo – ogólny wskaźnik efektywności wymiany ciepła obliczany indywidualnie dla każdego wymienni-ka. Uo jest funkcją powierzchni wymia-ny, przewodności cieplnej materiałów użytych w konstrukcji wymiennika, grubości ścianek, a także właściwo-ści medium grzanego i grzejącego. Ta kombinacja czynników jest w więk-szości przypadków unikalna i dlatego współczynnik Uo jest każdorazowo ob-liczany dla konkretnej aplikacji.Znaczącym problemem dla tech-nologów jest proces zanieczyszczania i narastania osadów we wnętrzu wy-miennika, co utrudnia wymianę cie-pła i zmniejsza przepływ ciepła mię-dzy medium roboczym i procesowym. Im mniejsza efektywność wymiennika, tym większe koszty energii dla firmy. Obniżona efektywność ma również wpływ na wydajność procesu produk-cji ze względu na dyspozycyjne limity ilości czynnika grzewczego. Dodatko-wo zanieczyszczony wymiennik kreuje wzrost spadków ciśnienia i w efekcie ograniczenia hydrauliczne ze względu na maksymalną wydajność pomp pra-cujących na instalacji.Deon Rae, szef Centrum Do-A ::7 $ $$* "1 $ 4-* $$ $ $ % @ $ * 4 $" ZSSS $* $ I - " ' I- * * B - $* 4* B I $-" $% *@ $ ' AB * $ IA D 7I $ $ ~ $ 4' % - * 4' $ -$' I $* $ $-" $ 4 4$DMonitorowanie wymienników ciepła obniża koszty produkcjiPROMOCJAFot. 1. 6 $* 5 =W679/2019RYNEK Strategia zapobieganiaTechniki spowalniania procesu zanie-czyszczania się wymienników różnią się w zależności od procesu i branży. Mimo że obniżenie sprawności było uważane za nieuniknione, opracowano wiele strategii działań zapobiegawczych. Obejmują one m.in. zmianę właściwo-ści medium procesowego, np. przez lepsze filtrowanie i techniki odsalania, wstrzykiwanie inhibitorów zanieczysz-czeń, stosowanie środków chemicz-nych zapobiegających zlepianiu się zanieczyszczeń i przywieraniu osadów do konstrukcji wymiennika, a także me-chaniczne, chemiczne i ultradźwiękowe techniki usuwania osadów.Określenie optymalnej strategii czyszczenia zespołu wymienników jest złożone, a zaplanowane „zapobiegaw-cze” metody są często nieskuteczne. Nierzadko czyszczenie rozpoczyna się w momencie spadku wydajności wy-miany ciepła poniżej akceptowalnego poziomu albo proces czyszczenia jest zrobiony za wcześnie i niepotrzebnie. Samo odstawienie w celu wyczysz-czenia jest czasochłonne i kosztowne. Dodatkowym utrudnieniem jest wielo-krotnie brak wymiennika rezerwowe-go i odpowiednich by-passów. Taka sytuacja powoduje przestój na insta-lacji i utratę produkcji. Pozostawienie nieefektywnego wymiennika oznacza straty paliwa oraz ograniczenie wydaj-ności instalacji produkcyjnej.Z powyższych względów monitoro-wanie parametrów pracy wymienni-ka jest istotne dla obniżenia kosztów produkcji, ograniczenia liczby awarii i właściwego zaplanowania przesto-jów technologicznych. Monitorowanie on-line umożliwia ciągłe obliczanie ogólnego współczynnika sprawności wymiennika Uo, obliczenie obciąże-nia wymiennika, tempa pogarszania się wydajności w transferze ciepła, kosztów utraconej energii. Na podsta-wie tych wskaźników można podjąć właściwą decyzję w zakresie działań zapobiegawczych, daty wyłączenia wymiennika i jego oczyszczenia. PomiaryZazwyczaj producent wymiennika za-pewnia pomiar temperatury na wlocie i wylocie medium procesowego. Czasa-mi stosowany jest również przetwor-nik różnicy ciśnień do monitorowa-nia spadku ciśnienia na wymienniku. W przypadku zastosowania zaawanso-wanego oprogramowania do monito-rowania zasobów przedsiębiorstwa ko-nieczne jest uzupełnienie istniejących pomiarów o kolejne (według fot. 2). Pełna lista koniecznych pomiarów wy-gląda następująco:• medium procesowe: pomiar tem-peratury, ciśnienia i różnicy ciśnień na wlocie i wylocie, pomiar natęże-nia przepływu,• medium robocze (np. para, olej grzewczy): pomiar temperatury, ci-śnienia i różnicy ciśnień na wlocie i wylocie,• opcjonalnie pomiar położenia trzpienia zaworu regulacyjnego na rurociągu z medium roboczym.Powtarzalne, niezawodne po-miary mają kluczowe znaczenie dla każdego narzędzia programowego używanego przez inżynierów proce-sowych do przewidywania szybkości zarastania wymiennika. Przykładowo przetworniki różnicy ciśnień powin-ny dokładnie mierzyć różnicę ciśnień o wartości 50 kPa przy ustawionym zakresie 5000 kPa. Tak opomiarowany wymiennik i dostęp do danych on-line zapobiegają również długim hipote-tycznym dyskusjom w przypadku, gdy proces nie przebiega prawidłowo.Konieczne jest poruszenie również aspektu związanego z ochroną środo-wiska oraz bezpieczeństwem załogi. Pomiar ciśnienia jest istotny nie tylko w celu wskazania osiągnięcia limitów wydajności na pompach tłoczących, lecz także potencjalnego zagrożenia dla obsługi. Zazwyczaj ciśnienie medium procesowego jest wyższe od ciśnienia cieczy grzewczej/chłodzącej. Zapobiega to przedostawaniu się medium robo-czego do medium procesowego, jednak w rafinerii może spowodować pojawie-nie się węglowodorów poza instalacją, np. w wannie pod wieżą chłodniczą. Wzrasta wówczas zagrożenie pożarem. Nadmierny wzrost ciśnienia spowo-dowany przez narastanie zanieczysz-czeń lub korozję może też skutkować uchyleniem zaworu bezpieczeństwa. Zadziałanie zaworu bezpieczeństwa w rafineriach lub przemyśle chemicz-nym jest wydarzeniem wpisywanym w raport dzienny, gdyż oprócz zagroże-nia dla ludzi stanowi podstawę do na-liczania ewentualnych kar za skażenie środowiska. D 5* * Fot. 2. $ * $ $* 68AUTOMATYKARYNEKPo podjęciu decyzji o opomiaro-waniu wymiennika lub uzupełnieniu istniejącego opomiarowania warto rozważyć zastosowanie przetworni-ków i przepływomierzy przesyłają-cych sygnał pomiarowy protokołem wirelessHART. Unikniemy w ten spo-sób potencjalnych kosztów związa-nych z prowadzeniem kabli sygna-łowych, dodatkowych korytek kablowych i kart wejścio-wych w istniejącym syste-mie sterowania. Dodatkowo pomiar temperatury możemy zrealizować za pomocą nieinwazyj-nego rozwiązania X-well. W tej kon-strukcji nie ma potrzeby wspawania osłony termometrycznej w rurociąg, wystarczy zamontować na rurociągu obejmę zewnętrzną (fot. 3).Interpretacja ze wsparciem oprogramowania Plantweb InsightTruizmem jest stwierdzenie, że dane pomiarowe pozostaną danymi, dopóty obsługa ich nie zinterpretuje. Praktyka wskazuje, iż określenie stanu technicz-nego urządzeń technologicznych jest nieraz skomplikowane, a napływające dane pomiarowe nie są łatwe do oce-ny i do podjęcia niekiedy krytycznych decyzji. Oprogramowanie Plantweb Insight jest częścią większego cyfro-wego ekosystemu Plantweb i ma od-powiednie moduły monitorowania popularnych urządzeń technologicz-nych. W przyjazny sposób przedstawia wyniki dla użytkowników na różnym poziomie zarządzania i decyzyjności. Kierownicy mają do dyspozycji tablicę przeglądową, która oprócz danych technicznych po-kazuje wskaźniki dotyczące traconej energii, emisji CO2 i związane z tym niepotrzebne kosz-ty. Obsługa otrzymuje bardziej szcze-gółowe informacje na temat stanu technicznego urządzeń. Przesyłane dane i pomiary technologicz-ne są poddawane analizie przy użyciu sprawdzonych w branży odpowiednich algo-rytmów. Użytkownicy otrzymu-ją informację pomagającą w podjęciu decyzji o natychmiastowej interwencji, planowanym remoncie lub dalszej pra-cy. Nie jest wymagana żmudna i nieraz trudna konfiguracja systemu wymaga-jąca specjalistów z działu IT. W przypadku wymienników ciepła algorytm Plantweb Insight wypracowu-je informację na temat aktualnego ob-ciążenia cieplnego, współczynnika kon-wekcji ciepła, stopnia zanieczyszczenia, kosztów straconej energii, a także przedstawia rekomendacje dotyczące czyszczenia konkretnego wymienni-ka. Każdy z wymienników ma cechy indywidualne, dlatego konieczne jest wpisanie do oprogramowania parame-trów technicznych wymiennika, takich jak powierzchnia wymiany ciepła, po-jemność termiczna, ciepło odparowa-nia medium roboczego oraz innych, uwzględniających jego konstrukcję. Plantweb Insight, zgodnie z filozofią Przemysłu 4.0, umożliwia odczytywanie EMERSON PROCESS MANAGEMENTSp. z o.o. D ) *$ R(% SR9[V -$ D RR XZ V\ QSS^RSS! RR XZ V\ QX$$$D*D*danych lub trendów na urządzeniach mobilnych, np. tabletach.Trzy czynniki sukcesuZ praktyki wynika, że ważne jest także doświadczenie eksploatacyjne załogi. Kombinacja właściwych pomiarów, od-powiedniego oprogramowania wspiera-jącego oraz doświadczenia z pewnością przyczyni się do optymalnego prowa-dzenia procesu i zapobiegania niepo-trzebnym stratom produkcyjnym. Ra-cjonalne jest, aby rozpocząć działania od wymienników o największej mocy oraz tych, gdzie procesy narastania osa-dów są najbardziej dynamiczne i trudne do przewidzenia. Prawidłowe prowadzenie wymien-ników ciepła powinno być elementem opracowywanych planów oszczędza-nia energii wymaganych przez Dyrek-tywę w sprawie efektywności ener-getycznej 2012/27/UE ze zmianami 2018/844/UE, uchwaloną przez par-lament Unii Europejskiej. Wydaje się jednak, że oprócz administracyjnego przymusu największym motywatorem inwestycji użytkowników instalacji przemysłowych w opomiarowanie wymienników jest aspekt finansowy. 5 =WFot. 3. * * $ " L9$ Fot. 4. $ : " C '$ $* $Fot. 5. * $ : " 699/2019RYNEKFirma KIPP poszerzyła swój asor-tyment m.in. o pokrętła gwiaździ-ste pięcioramienne z tworzywa sztucznego z kluczem, przeznaczone do budowy urządzeń. Znajdą one także zastosowanie w prze-myśle opakowaniowym, budowie specjalnych ma-szyn i narzędzi oraz kara-waningu. Wiele zamków, jeden kluczZamykane na klucz pokrętła gwiaź-dziste pięcioramienne są dostarczane w komplecie z dwoma kluczami. Klucz można wyciągnąć w obu położeniach – otwartym i zamkniętym. W wariancie standardowym stosowany jest system jednego klucza, tzn. każdy zamek moż-na otworzyć i zamknąć tym samym klu-czem, co ułatwia codzienną obsługę. Na zamówienie firma KIPP oferuje wy-konanie wariantów specjalnych z róż-nymi kluczami lub innymi wariantami gwintu. J"$ : -@' I *$ D )' $ D $ $ *% -I % 4 '- " 4'" *-"D J"$ * 4' $I * * $ ' * % $ $ " -" $ C - 4' $ * $ $ '- D ! W* : $ * $DKlucz zwiększa bezpieczeństwoPokrętła z kluczem firmy KIPPPROMOCJAKIPP POLSKA Sp. z o.o. D . $ [Z{9R{V -$ D [Q {{\ RQ XX9* * $D ] D $$$D D Uchwyty są wykonane z termoplastu, a tuleje ze stali. Elementy stalowe są pasywowane na niebiesko. Wkładka bębenkowa jest zrobiona z cynkowego odlewu ciśnieniowego.Elastyczne rozwiązaniePokrętła gwiaździste pięcioramienne z kluczem zapobiegają niepożądane-mu poluzowaniu połączenia śrubo-wego. Wkładka bębenkowa zwiera lub rozwiera dopasowane kształtowe połączenie między częścią chwyto-wą a elementem gwintowanym. Bez dopasowanego kształtowo połącze-nia chwyt obraca się, nie wprawiając w ruch elementu gwintowego. Zapo-biega to niepożądanemu odkręcaniu się złącza śrubowego. Gwint wewnętrzny lub zewnętrznyPokrętła gwiaździste pięcioramienne są dostępne z gwintem wewnętrznym lub gwintem zewnętrznym o wymiarach M8 i M10. Dodatkowo firma KIPP oferuje opcję M6 w wa-riancie z gwintem we-wnętrznym. Gwint ze-wnętrzny ma zawsze długość 20 mm. D 5* * % :Next >