< Previous40AUTOMATYKAPRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURYPRODUCENTBERMAMARCOSTAModelDOT5/TOP5MarcoPoloSeriep80/p120/p160/b100/b170/b350MP100i/MP150i/MP5/MP5-110/MP5-130Dostępne wersjestacjonarna. przenośna, stacjonarna do prac ciężkichstacjonarne, przenośneRodzajelektromagnetyczna (seria DOT)/pneumatyczna (seria TOP)elektromagnetycznaPole znakowaniaod 80 mm × 50 mm do 350 mm × 200 mm *)od 80 mm × 40 mm do 150 mm × 100 mm *)Rodzaj grotuwęglik spiekany: 90°, 60° lub 120°węglik spiekany: 90°, 60° lub 120°Gęstość znakówprogramowalnaregulowanaSiła udaruprogramowalnaregulowanaSzybkość znakowaniaprogramowalnaregulowana 1–4 liter/sSystem kontroli znakowaniainteligentna kontrola znakowania IDIinteligentna kontrola znakowania IDIWWWecoster.plwww.marcosta.plTab. 1. , / 0użyć tu zwykłego pędzla, wałka ma-larskiego lub farby w sprayu. Szablony ze znakami nadają się do znakowania drewnianych czy kartonowych opa-kowań, a także wielkogabarytowych wyrobów gotowych dowolnego typu. Umożliwiają one szybkie wykonanie wszystkich typów opisów lub etykiet. Szablony wykonywane są najczęściej z metalowej blachy lub tworzywa sztucznego, a same oznaczenia mogą mieć od kilku milimetrów do nawet kil-kudziesięciu centymetrów.Zbliżoną metodą tradycyjnego zna-kowania jest znakowanie za pomocą polimerowych lub gumowych stempli. Sam proces przypomina przystawianie pieczątki do firmowego dokumentu, z tym, że użyty tusz i materiał, w któ-rym przygotowano rewers nanoszo-nego oznaczenia dopasowano do po-wierzchni i materiału oznaczanego przedmiotu, aby wykonane oznaczenie było wyraźne i trwałe. Niekiedy stosuje się matryce zawierające etykietę i gąbki nanoszące tusz. Metodę tę nazywa się tampodrukiem – dokładnie tak samo jak ma to miejsce w przypadku sitodru-ku wykorzystywanego np. przy produk-cji wzorów na odzieży.Zaletą obu metod są bardzo niskie koszty, duża dokładność nawet przy drobnych elementach i szybkość na-noszenia oznaczeń. Wadą jest, że ozna-czenia mogą być nanoszone tylko na niektórych rodzajach materiałów – zazwyczaj jest to drewno, tektura, szkło, ceramika lub plastik (ABS, poliamid, po-lietylen, polipropylen, lakierowane pod-łoża), rzadziej specjalnie przygotowana metalowa powierzchnia – oraz trudność w nanoszeniu kolejnych numerów se-ryjnych. Metody te doskonale nadają się do znakowania dużych serii wyrobów lub ich opakowań stałym oznaczeniem. Niska cena sprawia, że ten rodzaj znako-wania jest bardzo popularny. Technika tampodruku wymaga specjalnych farb, lakierów, rozcieńczalników, utwardza-czy, zmywaczy, taśmy do czyszczenia tamponów oraz olei zabezpieczają-cych tampony, które podnoszą ich ży-wotność. Technika ta wymaga również aktywowania powierzchni niektórych tworzyw sztucznych.Podobną tradycyjną metodą jest termodruk. W technice tej wypukła matryca, w wysokiej temperaturze, do-ciska do znakowanego przedmiotu spe-cjalną folię. Nadruk jest bardzo trwały, ponieważ folia składa się z warstw kleju, aluminium i lakieru. Co więcej, pozwala uzyskać metaliczne, błyszczące nadruki, imitujące złoto lub srebro, efekty holo-graficzne oraz szeroką gamę nadruków barwnych. Metody elektrochemiczneKolejną tradycyjną, stosowaną od XIX wieku metodą jest znakowanie elek-trochemiczne. Jest to niskokosztowa technologia przemysłowego znako-wania, która pozwala jednocześnie uzyskać wysoką jakość i trwałość zna-kowania. Metody elektrochemiczne stosuje się w przypadku, gdy nie można znakować udarowo, tak jak np. w przy-padku znakowanie pił taśmowych lub w przypadku zwiększonego zapotrze-bowania na wysoką jakość graficzną oznaczenia. Jakość znaków wytrawia-nych przez znakowarki elektrochemicz-ne można poprawić przygotowując i oczyszczając wcześniej powierzchnię, np. polerując ją.W znakowarkach elektrochemicz-nych symbole na powierzchni detalu są wytrawiane. Samo znakowanie re-alizowane jest za pomocą reakcji elek-trochemicznej w środowisku roztworu elektrolitu powodującej, pod wpływem prądu elektrycznego, powierzchnio-wą korozję metalu. Materiały, w któ-rych można wytrawiać oznaczenia, to przede wszystkim stal, mosiądz, brąz, miedź, chrom, nikiel, kadm, cynk oraz aluminium. Oczywiście, ważny jest tu dobór elektrolitu i czasu trawienia. Jeżeli ten pierwszy będzie niewłaściwy lub tra-416/2019PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURYPRYORTECHNOMARKTECHNOMARKPortaDot RangeMulti 4Flexmark4P/4E/4M/4i/Ministacjonarna, przenośna, stacjonarna do prac ciężkichprzenośne, statywowe, kombinowane, integrowalne, in-line, miniaturowestacjonarna, przenośna, stacjonarno-przemośnaelektromagnetycznaelektromagnetycznaelektromagnetycznaod 50 mm × 25 mm do 130 mm x30 mm *)od 50 mm × 60 mm do 200 mm × 60 mm *)120 mm × 60 mmwęglik spiekany: 90°, 60° lub 120°węglik spiekany: kąt zaostrzenia 90°, 60° lub 120°węglan wolframu; 90° (standard), 60° lub 120°programowalnaprogramowalnaprogramowalnaprogramowalnaprogramowalna; 6 stopniprogramowalnaprogramowalnaprogramowalna; 5 prędkościprogramowalnainteligentna kontrola znakowania IDIinteligentna kontrola znakowania IDIinteligentna kontrola znakowania IDIwww.pryormarking.comwww.pramark.plflexmark.com.pl\ LM < / 0wienie potrwa za krótko to zbyt mały kontrast sprawi, że oznaczenie będzie nieczytelne. Tekst, kod kreskowy czy logotyp oraz oznaczenie produktu są reprodukowane przy wykorzystaniu arkusza folii kopiującej wykonanej np. za pomocą drukarki do etykiet.Metoda cechuje się, oprócz wspo-mnianych niskich kosztów, sporą szybkością oznaczania, jego dużą trwałością i jakością obrazu, która zbli-żona jest do znakowania laserowego. Co więcej, metoda ta nie deformuje ani nie osłabia struktury produktu. Dobierając odpowiedni elektrolit i czas trawienia, można nanosić oznaczenia o niewielkiej głębokości wynoszącej od kilku do kilkuset mikrometrów. Istotne jest też to, że metodą elektro-chemiczną można również znakować bardzo twarde metale. Po zakończeniu procesu znakowania, użyty elektrolit musi być dokładnie usunięty tak, aby nie rozwinęła się korozja.Podstawowym ograniczeniem tej metody jest możliwość jej używa-nia tylko do znakowania materiałów przewodzących prąd elektryczny. Nie można jej stosować w przypadku me-tali pomalowanych farbą czy lakierami, anodowanego aluminium albo powłok fosforanowych. Czytelne znaki można uzyskać tylko trawiąc odpowiednio głęboko symbole przed nałożeniem powłoki nieprzewodzącej. Znakowanie mikroudarowePrzejdźmy teraz do współczesnych technologii znakowania. Jedną z naj-bardziej popularnych i najnowocze-śniejszych metod znakowania dużych serii wyrobów jest znakowanie mikro-udarowe. Ta metoda, nazywana też z języka angielskiego znakowaniem dot peen, może być realizowana zarówno bezpośrednio na linii produkcyjnej lub na specjalnym, wydzielonym stanowi-sku, jak i ręcznie za pomocą wspomnia-nego wcześniej, przenośnego pióra grawerskiego.W metodzie mikroudarowej produkt jest znakowany za pomocą igły z dia-mentową lub karbidową końcówką. Igła, a konkretnie matryca złożona z kli-ku lub kilkunastu igieł, identycznie jak ma to miejsce w drukarce igłowej, ude-rzając w detal wybija na powierzchni znakowanego elementu rozmieszczone gęsto obok siebie mikrootworki. Łącząc się ze sobą, tworzą one linie symboli, czy graficzny obraz. Napisy, QR kod czy graficzne logo firmy są widoczne dzięki różnicy w sposobie odbijania światła przez otworki i gładkie tło będące po-wierzchnią znaczonego detalu.Do podstawowych zalet techniki mikroudarowej zalicza się m.in. niskie koszty, dużą szybkość i wydajność znakowania. Podobnie jak w drukarce igłowej, ruch igieł w głowicy znakującej można dowolnie programować, co po-zwala na dowolne, spersonalizowane znakowanie każdego wyrobu czy części z osobna, a także łatwą automatyzację. Montując znakowarkę mikroudarową wprost na linii produkcyjnej bez pro-blemu można, bez udziału człowieka, oznaczyć każdy wyprodukowany detal. Co więcej, regulując głębokość znaków zmienia się ich widoczność i trwałość, dzięki czemu znakowarki mikrouda-rowe można stosować do nanoszenia trwałych lub łatwousuwalnych, w jed-nym z kolejnych procesów techno-logicznych oznaczeń. Bez problemu można też znakować części pokryte olejem, powłoką ochronną czy chro-powate lub nierówne powierzchnie.Ponieważ igły w głowicy mogą wy-konywać otworki pojedynczo, to nie wywierają one zbyt dużego nacisku na znakowaną powierzchnią. Dzięki temu, znakowarki mikroudarowe na-dają się do oznaczania różnorodnych pod względem właściwości materiałów – począwszy od tworzyw sztucznych, przez szkło i ceramikę (np. obudowy niektórych układów scalonych) po me-42AUTOMATYKAPRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURYPRODUCENTBESTCODEBOLTMARKModel82/86/88EBS-6800PLinie druku1–4 linii, 32 px *)1–3 liniiWielkość czcionki/wysokość pisma5, 7, 9, 12, 16, 19, 25, 32 px16, 25, 32 pxPojemność zbiornikówzbiornik tuszu: 2 l, zbiornik z rozpuszczalnikiem: 3 lpojemnik z atramentem 500 ml, pojemnik z rozpuszczalnikiem 900 mlRodzaje tuszuatrament szybkoschnący, błyskawicznie schnący, pełna gama: MEK, etanol, acetonatrament pigmentowyDrukowaniewiele kierunkówwiele kierunkówWysokość druku0,6 mm–12 mm1,4–12 mmOdległość obiektu od głowicy6 mm–25 mm0–30 mmSzybkość druku470 m/min500 m/minWWWwww.autojet.com.plebs-inkjet.pltale o różnej twardości, maksymalnie do 63 HRC. Wykorzystuje się je także do znakowania części o delikatnej strukturze czy istotnych dla bezpie-czeństwa komponentów konstrukcyj-nych silników lub podzespołów stoso-wanych w lotnictwie i kosmonautyce.Oczywiście metoda ma też swoje wady. Grawerowany wzór może sta-wać się nieczytelny z powodu zużycia się igieł, ich źle dobranej twardości, nie-prawidłowej, zbyt małej lub zbyt dużej w stosunku do znakowanego materia-łu siły, a także zmian odległości między znakowanym materiałem a narzędziem znakującym. Trudności z odczytaniem kodu mogą też wystąpić, gdy wgłę-bienia znacząco różnią się wielkością. Problemy z czytelnością mogą być spo-wodowane dużymi wahaniami siły ude-rzającej, a także niewłaściwym zamo-cowaniem znakowanego przedmiotu.Z tego powodu producenci znako-warek mikroudarowych stosują odpo-wiednie systemy i oprogramowanie do automatycznej kompensacji wy-sokości i siły uderzenia, dzięki czemu, niezależnie od warunków montażu, odległości, zużycia igieł i nierówności powierzchni, możliwe jest uzyskanie stałej jakości i głębokości znakowania. W dostępnych na rynku znako-warkach mikroudarowych stosuje się dwa rodzaje napędu igieł – elektroma-gnetyczny i pneumatyczny. Te drugie są dużo, dużo tańsze, mają znacznie prostszą konstrukcję, ale też stosun-kowo głośno pracują, mają mniejszą dokładność grawerowania wzorów i wymagają doprowadzenia instalacji sprężonego powietrza.Z kolei znakowarki elektromagne-tyczne, mimo tego, że są droższe, generują mniejszy hałas, dokładniej odwzorowują zadaną głębokość wzo-ru, a także łatwo je przenieść i zain-stalować w innym miejscu. Co więcej, znakowarki mikroudarowe napędzane elektromagnetycznie mają też większy skok grota, co przekłada się na większy zakres odległości od znakowanej po-wierzchni (od 2 mm do 10 mm), co z ko-lei przekłada się na możliwość znako-wania walców o małych średnicach. Znakowanie laseroweZnakowanie laserowe jest obecnie jed-ną z najpopularniejszych metod zna-kowania przemysłowego. Znakowanie to polega na nanoszeniu na powierzch-nię przedmiotów dowolnych oznaczeń za pomocą wiązki promieniowania la-serowego. Promieniowanie to powodu-je usunięcie cienkiej warstwy materiału, bądź zmiany termofizyczne lub termo-chemiczne wywołujące zmianę zabar-wienia powierzchni w miejscu padania wiązki światła. Powierzchnia materiału często jest specjalnie pokrywana war-stwą farby lub tlenku w celu zwiększe-nia kontrastowości oznakowania.Do znakowania przedmiotów, w za-leżności od materiału korzysta się z laserów generujących spójne świa-tło podczerwone (1064 nm), zielone (532 nm) lub ultrafioletowe (355 nm). W przemyśle stosowane są obecnie dwa podstawowe typy laserów – lasery Nd:YAG i lasery CO2. Zastosowanie kon-kretnego typu lasera jest uzależnione od rodzaju znakowanego materiału. Prędkość znakowania bez problemu dochodzi do kilku-kilkunastu metrów na sekundę a sama metoda jest wyjąt-kowo elastyczna, gdyż są to systemy w pełni programowalne w czasie rze-czywistym.Za pomocą znakowarek laserowych wykonuje się trwałe, trudne do sfałszo-wania, bardzo precyzyjne oznaczenia dobrej jakości. Do ich zalet zaliczyć można – oprócz wysokiej wydajności, trwałości (odporność na ścieranie, cie-pło, chemikalia, światło UV), powtarzal-ności, precyzji i jakości – łatwość zna-kowania powierzchni o nieregularnych kształtach, trudnodostępnych elemen-tów czy części znajdujących się w goto-wym wyrobie, co wynika z faktu, że jest to bezkontaktowa metoda znakowania. Ponadto zachowana jest tu czy-stość obróbki, a sama metoda może Tab. 2. 30 +(G436/2019PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURYHITACHI KBAVIDEOJETUX-P160WalphaJET evo18601–6 linii1–8 linii1–5 linii5, 7, 9, 12, 16, 19, 25, 32 px48 px5, 7, 9, 12, 16, 19, 25, 32 pxbrak danychtusz – 1000 ml; rozpuszcalnik 1000 ml1-litrowy wkład Smart Cartridgeatrament pigmentowyatrament szybkoschnącyatrament szybkoschnącywiele kierunkówwiele kierunkówwiele kierunków2–10 mm0,8–15 mm2–10 mmbrak danychbrak danych2–20 mm2296 znaków/s460 m/min293 m/minmulti.com.plwww.kba-metronic.comwww.videojet.plbyć łatwo zautomatyzowana. Co wię-cej, znakowarkami laserowymi można również nanosić oznaczenia na poru-szających się obiektach. Ważna jest tu także długa żywotność laserów, li-czona w dziesiątkach tysięcy roboczo-godzin oraz bardzo niskie koszty eks-ploatacji, konserwacji. Główną wadą znakowarek laserowych jest ich duży koszt zakupu oraz brak możliwości znakowania wielokolorowego. Należy pamiętać o zachowaniu odpowiednich środków ostrożności, które wymaga-ne są dla urządzeń laserowych dużej mocy. Laserami CO2 znakuje się przede wszystkim papier, szkło, drewno, skórę lub inne materiały organiczne. Nato-miast lasery Nd:YAG wykorzystuje się do znakowania metali, ceramiki, wy-robów emaliowanych, odblaskowych i tworzyw sztucznych. Znakowarki la-serowe znalazły szerokie zastosowanie w przemyśle motoryzacyjnym, lotni-czym, elektronicznym, chemicznym, przy wytwarzaniu aparatury i środków medycznych, implantów oraz przy pro-dukcji opakowań i etykiet.Zjawiska zachodzące podczas znakowania laserowegoZnakowanie laserowe jest terminem dość ogólnym. Warto zatem przyjrzeć się bliżej, co kryje się pod tym poję-ciem. Trzema podstawowymi zjawi-skami wykorzystywanymi przy zna-kowaniu laserowym są spienianie, ablacja (odparowywanie) oraz zmia-na koloru i wybielanie. Jak wiadomo, padanie wiązki spójnego, skoncentro-wanego światła o dużej energii na po-wierzchnię materiału powoduje jego gwałtowne, miejscowe nagrzewanie. Materiał, w zależności od dostarczanej energii, może się wówczas stopić lub odparować, Podczas topienia niektó-rych tworzyw sztucznych wytwarzają się pęcherzyki gazu, które pozostają w materiale podczas jego schładzania. W ten sposób nanosi się jaśniejsze od koloru tła i jednocześnie wypukłe oznakowania.Podczas odparowywania ściągamy zazwyczaj wierzchnią powłokę lub warstwę materiału, a samo światło laserowe nie narusza właściwej, we-wnętrznej struktury materiału, wcho-dząc jedynie w reakcję z warstwą ze-wnętrzną. Takie znakowanie wymaga jednak dużego kontrastu między war-stwą zewnętrzną a materiałem pod-2 J >(3) G)6\ LM < / 044AUTOMATYKAPRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURYPRODUCENTBERMAGALVOLASEREVOModelCOMPACT-20F/30-FFLMC CO2Gold Line Fiber LaserMoc lasera20–30 W *)10W, 30W, 50W, 75W, 100W, 150W *)20 WRodzaj laseraLaser Fiber Q-switched gazowy CO2Ytterbium Pulsed Fiber LaserDługość fali1064 nm1064 nm1064 nmCzęstotliwość powtórzenia impulsubrak danychbrak danych20–200 KHzPowierzchnia znakowania170 × 170 mm350x350mm110 × 110 mmTechnologiaświatłowodowa pulsowalaser gazowy CO2, Impulsowyświatłowodowa pulsowaEnergia impulsubrak danychbrak danych1 mJOgniskowaF160, F254wymienne163 mmSzybkość znakowaniado 1500 mm/s1200 znaków na sekundębrak danychPobór mocy500 W700 Wbrak danychInnemaksymalna wysokość znakowane-go elementu; 17–260 mm; wielkość plamki 26–31 µmżywotność około 30 tysięcy godzin; znakowarka może pracować w trybie „ mark on the fly”szerokość impulsu: 90–120 nsWWWecoster.plwww.systemy-laserowe.pldobreznakowarki.plkładowym, dobrej absorpcji dla danej długości fal lasera oraz dużej jedno-rodności grubości warstwy tworzywa sztucznego.W przypadku materiałów jedno-rodnych, najczęściej metali, znakowa-nie przez odparowywanie materiału skoncentrowaną wiązką laserową nazywane jest laserowym grawerowa-niem. Głębokość grawerowania zależy od materiału, mocy lasera i czasu od-działywania wiązki laserowej. Często, zwłaszcza w przypadku metali, cera-miki czy kompozytów wykorzystuje się dodatkowo zjawisko utleniania powstałego przez odparowanie wgłę-bienia. Materiał wchodząc w reakcję z tlenem atmosfery zmienia swój kolor (przebarwia się) tworząc kontrastowy wzór nanoszonego oznaczenia. Co cie-kawe, niektóre metale, na przykład ty-tan, znakuje się lokalnie podgrzewając je powyżej temperatury topnienia, a nie odparowując je.Jeśli chodzi o materiały syntetycz-ne i tworzywa sztuczne to wykorzy-stuje się tutaj zjawisko zmiany koloru i wybielania, a niekiedy zwęglania zna-kowanego materiału. W ten sposób można laserem miejscowo wybielać lub odbarwiać znakowany materiał niszcząc lub zmieniając właściwości fizykochemiczne zawartych w nim do-datków, na przykład wypełniacza czy pigmentu. Wiązka lasera penetrując na pewna głębokość tworzywo sztucz-ne jest pochłaniana przez pigment. Pigmenty są w tym procesie modyfi-kowane chemicznie, co sprawia zmia-nę ich koloru i powstanie oznaczenia.Ponieważ wiązka lasera wnika tu w głąb tworzywa, jego powierzch-nia pozostaje niezmieniona, co może być istotne dla dalszych operacji technologicznych. Zmiana koloru jest uzyskiwana zarówno w pigmen-cie, jak i w materiale. Ciemne ozna-czenia na jasnym materiale wykonuje się metodą karbonizacji zielonym lub ultrafioletowym światłem o długości fali 532 nm oraz 355 nm. Ponieważ energia termiczna jest doprowadza-na w ograniczonym stopniu i tylko miejscowo, w efekcie powstaje wy-raźne, czytelne oznaczenie o dużym kontraście.Obecnie coraz częściej do znako-wania wykorzystuje się lasery UV, któ-re w przypadku sporej grupy tworzyw sztucznych pozwalają uzyskać efekt znakowania o wyraźnie lepszym kon-traście. Co więcej, przyspieszają one sam proces znakowania. Energia krót-kofalowego światła UV wywołuje re-akcję fotochemiczną, która umożliwia obróbkę materiału na zimno. Metoda ta pozwala zatem na znakowanie za-bezpieczanych przed ogniem tworzyw sztucznych, stosowanych na przykład w przemyśle elektronicznym.Dodatki do znakowania laserem W przypadku polimerów należy pamię-tać, że nie wszystkie tworzywa sztuczne dają się łatwo znakować metodą lasero-wą. Dlatego w celu poprawienia ich po-datności na znakowanie laserowe, sto-suje się specjalne dodatki do tworzyw transparentnych i nieprzeźroczystych. Dodatki do znakowania laserowego za-pewniają lepsze zdyspergowanie, wy-ostrzają oznaczenie oraz zapobiegają miejscowemu uszkodzeniu tworzywa.Tab. 3. , 456/2019PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURYRMISERONTECHNOMARKUNIVERSAL LASER SYSTEMSUNIVERSAL LASER SYSTEMSUM2 YAGFiber 50WGraphix/Grphix InLineULS-CO2ULS-UV1 W50 W10–20 W30–50 W *)1,5 W/3 W/5 W *)diodowy ND:YAGlaser światłowodowy FiberLaser światłowodowy FiberCO2UV1064 nm 1064 nm1060–1080nm1064 nm355 nmnie dotyczybrak danych20–100 kHz20 KHz7–80 KHz65 × 65 mm; 125 × 125 mm175 × 175 mm250 × 250 mm *)do 300x300 mm *)do 300x300 mm *)diodowy ciągłyświatłowodowa pulsowaświatłowodowa pulsowalaser gazowy CO2, Impulsowyimpulsowy UVbrak danychbrak danych1 mJbrak danychbrak danych100 mm oraz 160 mmbrak danychF130, F160wymiennewymiennebrak danych7000 mm/s5–10 000 mm/s7000 mm/s7000 mm/s200 W1 kW300 W1,2 kW800 Wniewielkie wymiary urządzenia: 300 × 131 × 168 mmmaksymalna wysokość przedmiotu 370 mm; głębokość znakowania – aluminium 0,7 mm; stal nierdzewna 0,5 mm (10 powtórzeń – 0,8 mm); stal czarna 0,56 mm; średnica plamki 0,01 mmAll-in-One: źródło lasera, optyka, ogniskowanie promienia, elektronika, Numerycznie sterowana oś Z ze skokiem 300mmŻywotność lasera 20 000 – 30 000 h pracy; Głębokość znakowania 3 mm10 lat żywotności źródła laserawww.systemy-laserowe.plseron.plwww.pramark.pllasery.pllasery.plDodatki stosowane w przypadku poliwęglanów wspomagają kontrast i ostrość brzegów oznaczenia a także samą szybkość znakowania. Z kolei w polimerach styrenowych bez użycia odpowiednich dodatków mogą wystą-pić defekty nazywane efektem kropek, które sprawiają, że oznaczenie staje się nieczytelne. Co ciekawe, poliolefi-ny i termoplastyczne elastomery nie mogą być w ogóle znakowane lase-rem Nd:YAG bez użycia odpowiednich dodatków, ponieważ materiał ulega wówczas uszkodzeniu.Należy też pamiętać, że zwykłe two-rzywo, które jest zabarwione na czar-no, nie może być również znakowane za pomocą lasera bez użycia odpo-wiednich dodatków, gdyż w przeciw-nym razie znakowanie spowoduje stopienie i zniszczenie materiału.Dwie metody znakowania laserowegoW praktyce przemysłowej wykorzy-stuje się dwie metody znakowania la-serowego. Pierwsza z nich to metoda mask marking, druga vector marking. W pierwszej na obiekt pada wiązka światła laserowego, która przeszła przez szablon z wzorem do wypale-nia. W znakowarkach laserowych wy-korzystujących tę metodę stosuje się zazwyczaj lasery impulsowe. W drugiej steruje się wiązką światła laserowego, tak aby padało ono w ściśle określo-ne miejsca. Światło jest tu nakierowy-wane przez system luster o zmiennym nachyleniu. Jak można się domyślić, w znakowarkach laserowych typu vector marking korzysta się z laserów o działaniu ciągłym.Technika mask marking jest szyb-sza, tańsza i dobrze sprawdza się w produkcji wielkoseryjnej tam gdzie niezbyt często zmienia się nanoszo-ne oznaczenia – ich zmiana wymaga wykonania nowego szablonu. W przy-padku znakowarek wektorowych wzór modyfikować można dosłownie 2 J 6)+5 '! \ LM < / 046AUTOMATYKAPRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY„w locie” modyfikując w czasie rzeczy-wistym dane przekazywane do progra-mu sterującego urządzeniem znaku-jącym. Drukowanie atramentoweOstatnia z nowoczesnych, bezkon-taktowych, szeroko stosowanych w przemyśle metod znakowania to na-noszenie oznaczeń za pomocą tech-nologii druku atramentowego. Samo działanie drukarek jest identyczne, jak w przypadku biurowych drukarek atramentowych, a technologia bazuje na atramencie wystrzeliwanym przez zespół dysz z głowicy drukującej. Tusz natryskiwany jest na znakowany pro-dukt, co pozwala na tworzenie zna-ków, grafiki czy kodów kreskowych i QR kodów o bardzo wysokiej jakości przy zachowaniu jednocześnie dużej prędkości nanoszenia oznaczeń. Atrament, podobnie jak w drukar-kach biurowych, może być wystrze-liwany przy wykorzystaniu zarówno technologii termicznej, jak i piezo-elektrycznej – zależy to od budowy użytej w drukarce głowicy z dyszami. Co więcej, zastosowanie kolorowych atramentów CMYK pozwala tworzyć oznaczenia barwne o jakości foto-graficznej lub nawet nadrukowywać zdjęcia.W praktyce przemysłowej rzadko jednak korzysta się z drukarek przy-pominających w swoim działaniu i budowie drukarki biurowe. Zazwy-czaj używa się tu znacznie prostszych drukarek atramentowych o działaniu ciągłym (CIJ – Continuous Ink Jet), wykorzystujących co najwyżej kilkana-ście lub kilkadziesiąt, umieszczonych liniowo dysz, a nie skomplikowanej głowicy, w której znajduje się matryca złożona z setek miniaturowych, bar-dzo precyzyjnych dysz. W przypadku drukarek CIJ strumień kropli jest wyrzucany z dysz z bardzo dużą prędkością. Aby uprościć kon-strukcję drukarki, pozbywając się mechanizmu pozycjonowania głowi-cy, odchylany jest on w polu elektrycz-nym tak, aby formować na powierzch-ni zadrukowywanego materiał żądany wzór. Oczywiście atrament w swoim składzie musi zawierać cząsteczki, które oddziaływują z polem elektrycz-nym. Dzięki temu uzyskuje się bardzo dużą szybkość druku.Technologia CIJ doskonale spraw-dza się przy znakowaniu płaskich i zakrzywionych powierzchni o do-wolnej fakturze powierzchni. Dzięki możliwości zastosowania wielu róż-nych atramentów o różnych właści-wościach fizykochemicznych, można drukować praktycznie na dowolnym materiale. Na rynku dostępne są tusze szybkoschnące typu pigmentowego, atramenty odporne na wilgoć, tusze do elastycznej folii, do tworzyw sztucz-nych, termochromowe do obróbki cieplnej, dopuszczone do kontaktu z żywnością, a także wyskokontrasto-we tusze do metali czy szkła.Metoda CIJ najlepiej sprawdza się przy nanoszeniu wzorów o małych wymiarach, ponieważ im większe znaki, tym drukowanie jest wolniej-sze. Do wad technologii zalicza się to, że do utrzymania wymaganych właści-wości tuszu, należy stosować specjal-ne rozpuszczalniki, które ze względu na odparowywanie należy uzupełniać, co zwiększa koszty. Co więcej, podczas znakowania tusz może się rozmazy-wać, a nadrukowane napisy są rela-tywnie słabo odporne na ścieranie, dlatego często nadruk zabezpiecza się warstwą lakieru utwardzanego promieniami UV lub lakieru dostoso-wanego do utwardzania technologią UV-LED.W technologii UV-LED lakier dosto-sowany jest do utwardzania światłem ultrafioletowym generowanym przez diody LED, co ułatwia automatyzację procesu. W wyniku działania świa-tła o długości fali 365 nm następuje polimeryzacja naniesionej warstwy lakieru. Cechą charakterystyczną tej technologii jest jednorodne pasmo UV zapewniające całkowite utwar-dzenie powierzchni. Natomiast tra-dycyjne lampy UV charakteryzują się szerokim spektrum promieniowania ultrafioletowego, co może prowadzić do uszkodzenia wyrobu. Technolo-gia UV-LED może być wykorzystywa-na do osłony druku na materiałach termowrażliwych i wymagających nośnikach, takich jak cienkie i ela-styczne folie do oklejania, tworzywa, pianka poliuretanowa, szkło, papier czy skóra. Wynika to z faktu, że diody UV-LED praktycznie nie wydzielają ciepła, tymczasem tradycyjne lampy UV mogą uszkodzić lub stopić zadru-kowany nośnik.Wybór metody znakowaniaWybierając metodę znakowania nale-ży odpowiedzieć sobie na kilka pytań. Po pierwsze trzeba się zastanowić, czy chcemy znakować trwale materiał, czy wystarczą nam naklejane na wy-rób etykiety z kodem kreskowym lub QR kodem. Po drugie, z jakimi mate-riałami i podłożami będziemy mieli do czynienia i jak elastyczna ma być metoda znakowania oraz to, czy dana znakowarka będzie w ogóle w stanie nanieść oznaczenie i nie uszkodzi przy tym, albo nie osłabi struktury znako-wanego wyrobu – ma to szczególne znaczenie w przemyśle lotniczym, medycznym i elektronicznym.Najbardziej uniwersalne są znako-warki laserowe i drukarki atramento-we. Z kolei znakowarki mikropunk-towe nadają się przede wszystkim do metali i materiałów twardych. Najwęższy zakres zastosowań mają znakowarki trawiące oraz tradycyjne znakowarki korzystające ze znaczni-ków i różnego rodzaju metody mecha-nicznego i elektroiskrowego grawero-wania. '&6 '6K ' NA ETYKIETACH, OPRÓCZ OZNACZEŃ ALFANUMERYCZNYCH I KODÓW KRESKOWYCH CZY QR KODÓW, MOGĄ ZNALEŹĆ SIĘ RÓWNIEŻ RADIOWE TAGI RFID.476/2019PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURYFirma RS Components przed- A 0A - 0<A 09 {3 0< L 0 {3 / A - B / 0 Z222\ 9 ++ - - J 0A , = >x /A # - < A <M# 00 -M# /L M# 0 M 0 / 0< J 6 0 L- < </0<A 9 </ < / / 0 /A 0<AJ PROMOCJARS COMPONENTS Sp. z o.o. J VV VV { ]] ]]7/ | J/ = J7 J/Fot. RS Componentsnych 1,75 mm z dyszą 0,3 mm (dostępne są również inne wymiary dysz: 0,2 mm i 0,4 mm), podgrzewany stół roboczy do druku 3D, wentylator chłodzący i zestaw startowy z klejem i filamentem PLA. W przypadku drukowania 3D można korzystać z szerokiej gamy innych tworzyw sztucznych, w tym z two-rzywa ABS i jego pochodnych, PVA, PET, ASA, nylonu, polisty-renu o wysokiej odporności, TPU oraz niektórych termo-chromowych i elastycznych tworzyw sztucznych.Korzystanie z opcjonalnej głowicy z dwoma ekstruderami pozwala na tworzenie modeli przy użyciu dwóch różnych materiałów. Dzięki temu można na przykład drukować mo-dele mechaniczne o wysokim poziomie szczegółowości przy wykorzystaniu ma-teriału pomocniczego rozpuszczalnego w wodzie albo umieszczać kolorowe obrazy na obiektach 3D. Podczas wy-tłaczania wymienna dysza mieszająca (hot end) łączy materiały o różnych ko-lorach w poszczególnych proporcjach, co umożliwia uzyskanie wielu gradientów i odcieni kolorów.Głowica CNC PRO przekształca model VX w stołową maszynę do obróbki CNC i grawerowania, która obsługuje drewno, poliwęglan, płyty z włókna węglowego, HDPE, szkło akrylowe, wosk maszynowy, płytę modelarską, materiały kompozyto-we typu Dibond, laminaty miedziane do płytek drukowanych, acetal POM i piankę PVC. Stół do druku 3D można wymienić na wytrzymały aluminiowy stół roboczy CNC z gotowymi otworami, który gwa-rantuje płaską, stabilną powierzchnię i łatwe zaciskanie.Model ZMorph VX jest dostępny jako podstawowy zestaw do drukowania 3D, który można ulepszyć w dowolnym momencie za po-mocą dodatkowych, wymiennych głowic do wytłaczania, obróbki CNC i grawero-wania laserowego, a także jako pełny zestaw, który zawiera wszystkie głowice i akcesoria.Główny moduł drukarki ma grubą aluminiową obudowę, w której znajdu-ją się podzespoły elektroniczne, płaski borokrzemowy stół roboczy do druku 3D, wzmocniony wózek osi X oraz ekran dotykowy LCD. W pełni automatyczny system kalibracji oferuje bezpreceden-sową łatwość obsługi.Zestaw do drukowania 3D zawiera po-jedynczy ekstruder do tworzyw sztucz-Głowica Laser PRO może grawerować i/lub przecinać materiały takie jak drew-no, skóra, laminat miedziany, papier, tektura, filc czy kryngielit.Oprogramowanie Voxelizer firmy ZMorph zapewnia intuicyjny interfejs użytkownika zarówno dla początkują-cych, jak i dla profesjonalistów, którzy chcą precyzyjnie sterować procesami druku 3D, obróbki CNC i grawerowania laserowego. Najnowsza wersja zawiera filtry 3D, które pomagają użytkownikom w przekształcaniu modeli niedrukowal-nych w drukowalne za pomocą inteli-gentnych struktur pomocniczych.Obszar roboczy drukarki ZMorph VX to 250 mm × 235 mm × 165 mm (w za-leżności od głowicy). Dokładność po-zycjonowania określono na 14 m dla osi X i Y oraz 0,6 m dla osi Z. Grubość warstwy wynosi 50–400 m. Wymienne głowicewytłaczają tworzywo sztucznei umożliwiają obróbkę CNCWIEDZA I PRAKTYKA DLA INŻYNIERÓW I MENEDŻERÓWZAMÓW PRENUMERATĘ WWW.AUTOMATYKAONLINE.PL/AUTOMATYKA 496/2019PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURYDrukarka oznaczników EvoMAX2 wyróżnia się od pozostałych urządzeń możliwością drukowa-nia oznaczników na twardych plastiko-wych tabliczkach, dzięki czemu możemy drukować na niej znaczniki przewodów i złączek oraz tabliczki znamionowe. Znaczniki przewodów drukowane są na twardych tabliczkach mocowanych na przewodzie za pomocą nośników do-bieranych do średnicy przewodu.Funkcja drukowania oznaczników w trybie automatycznym, umożliwia zadrukowanie ponad 2000 oznaczników bez dodatkowej obsługi operatora dru-karki. Nową funkcją jest dru-kowanie płaskich oznaczni-ków z PVC na przewody oraz grube kable lub wiązki prze-wodów. W ofercie znajdują się etykiety samolaminują-ce, dzięki którym możemy oznakować w sposób trwały nawet najgrubsze przewody.Kolejną ważną cechą jest to, " / : )'x <M# =- < 00 /- /J " / = 0< 0 = < A <= 0 -/ /<J ASTAT sp. z o.o.0 J 3A cc] jX7cW] . J j] ^c^ ^^ `] j] ^c^ ^V `jJ J 2 J ' REKLAMAże można zadrukować oznaczniki na złączki praktycznie wszystkich produ-centów dostępnych na rynku, nawet o grubości od 3,5 mm, co jest unika-tową możliwością wśród urządzeń do-stępnych na rynku.W ofercie materiałów eksploata-cyjnych znajduje się bardzo szeroka gama oznaczników z PVC. Tabliczki dostępne są w wersji samoprzylepnej oraz do zamocowania w uchwytach. Za ich pomocą możliwe jest oznaczenie aparatów wewnątrz oraz na zewnątrz szaf sterowniczych. Nowością na rynku, oferowaną w standardzie w oznaczni-kach przewodów i złączek, jest zasto-sowanie pigmentów fluorescencyjnych umożliwiających świecenie produktów w świetle UV. Nowa generacjaznakowania – technologia EvoMAX2Next >