Identyfikacja zagrożeń z ISO 12100 – jak zrobić to poprawnie i kompletnie
Skuteczna identyfikacja zagrożeń w ISO 12100 to fundament każdej rzetelnej oceny ryzyka. Jeśli na tym etapie popełnimy błąd, pominąć możemy całe grupy scenariuszy niebezpiecznych, a późniejsze szacowanie ryzyka i dobór środków ochronnych okażą się niepełne. Dlatego tak ważne jest, aby proces identyfikacji był uporządkowany, powtarzalny i dobrze udokumentowany.
Struktura procesu identyfikacji
Norma ISO 12100 podkreśla, że identyfikacja zagrożeń w ISO 12100 powinna obejmować wszystkie etapy cyklu życia maszyny, wszystkie tryby pracy oraz typowe i przewidywalne błędy użytkownika. Nie wystarczy przejrzeć kilku ogólnych list – trzeba zadać sobie pytania o konkretne zadania operatora, serwisanta, ustawiającego czy inżyniera utrzymania ruchu.
Dobrą praktyką jest podział zagrożeń na grupy: mechaniczne, elektryczne, termiczne, hałas, wibracje, promieniowanie, materiały niebezpieczne, ergonomia, utrata stabilności, a także zagrożenia wynikające z oprogramowania. Taki podział pomaga, aby identyfikacja zagrożeń w ISO 12100 była systematyczna, a nie przypadkowa.
Zadania, sytuacje zagrożenia i zdarzenia niebezpieczne
W nowoczesnym podejściu punktem wyjścia są zadania wykonywane przy maszynie: podawanie i odbiór detali, regulacje, wymiany narzędzi, czyszczenie, diagnostyka, usuwanie zacięć, praca w trybie serwisowym. Dla każdego z nich identyfikacja zagrożeń w ISO 12100 polega na znalezieniu sytuacji, w których osoba znajduje się w strefie niebezpiecznej lub w jej pobliżu.
Następnie analizuje się możliwe zdarzenia niebezpieczne, czyli przebiegi w czasie mogące doprowadzić do szkody. Dzięki takiemu podejściu łatwiej powiązać konkretne zagrożenia (ściśnięcie, przecięcie, porażenie, poparzenie) z działaniem człowieka i z ruchem elementów maszyny. Identyfikacja zagrożeń w ISO 12100 przestaje być wtedy „oderwaną listą” i zaczyna odzwierciedlać realną eksploatację.
Wykorzystanie załączników normy i doświadczenia zespołu
Norma zawiera załączniki z przykładowymi źródłami zagrożeń i typowymi sytuacjami zagrożenia. Nie należy ich bezrefleksyjnie kopiować, ale potraktować jako listę kontrolną. Dobrze przeprowadzona identyfikacja zagrożeń w ISO 12100 łączy te wytyczne z doświadczeniem praktyków: konstruktorów, technologów, służb BHP, operatorów i serwisantów.
Warto stosować warsztaty HAZID lub podobne formy pracy zespołowej. Różne perspektywy pomagają wyłapać niestandardowe scenariusze: obejście blokad, praca przy uchylonych osłonach, nietypowe konfiguracje, tymczasowe modyfikacje wprowadzane przez utrzymanie ruchu. Dzięki temu identyfikacja zagrożeń w ISO 12100 staje się pełniejsza, a późniejsza ocena ryzyka – bardziej wiarygodna.
Dokumentowanie i utrzymywanie aktualności
Na koniec wszystkie spostrzeżenia należy udokumentować w sposób pozwalający na późniejsze odtworzenie toku rozumowania. Dobrze prowadzona identyfikacja zagrożeń w ISO 12100 zawiera opis zadań, sytuacji zagrożenia, zdarzeń niebezpiecznych oraz przypisanych im zagrożeń.
Dokumentacja ta nie powinna być traktowana jako statyczny załącznik do instrukcji. Każda modernizacja, zmiana sposobu użytkowania czy otoczenia maszyny wymaga przeglądu. Tylko wtedy identyfikacja zagrożeń w ISO 12100 pozostaje spójna z rzeczywistością na hali i faktycznym sposobem pracy ludzi z maszyną.
Dowiedz się więcej na: Safety Software - ISO 12100
source: Safety Software