Skuteczne zarządzanie alarmami
Nowoczesne systemy automatyki przemysłowej są na tyle opomiarowane, że niemal non stop generują różnego rodzaju sygnały informujące o ich stanie. Wiele z tych komunikatów zgłaszanych jest jako alarmy, nawet jeśli odnoszą się do zjawisk przewidzianych w ramach normalnej pracy maszyn. Dlatego pewnym problemem staje się wydajne zarządzanie wszystkimi generowanymi komunikatami alarmowymi.
W klasycznych systemach automatyki, za monitorowanie i analizy alarmów odpowiadają operatorzy. Niestety, wraz ze wzrostem stopnia złożoności stosowanych maszyn oraz rozbudową ich funkcji diagnostycznych, liczba zgłaszanych alarmów zaczęła przekraczać możliwości koncentracji pojedynczego człowieka. Co więcej, coraz trudniejsza zaczęła się stawać analiza otrzymywanych zgłoszeń. Wynika to z faktu, że coraz więcej elementów kompletnego systemu automatyki stawało się od siebie wzajemnie zależnych. W efekcie, wykrycie pierwotnej przyczyny zgłoszonego alarmu przestało być możliwe, bez użycia dodatkowych narzędzi analitycznych.
Zarządzanie alarmami z użyciem narzędzi
W związku z powyższym powstały nowoczesne narzędzia w postaci oprogramowania umożliwiającego zarządzanie alarmami, ich priorytetyzację oraz analizę. Sprawiają one przede wszystkim, że do operatorów docierają wszystkie ważne alarmy, a te mniej istotne są prezentowane tylko opcjonalnie i to w taki sposób, by nie odwracały uwagi pracowników. Dzięki temu operatorzy mniej się męczą i mogą sprawniej pracować.
Wraz z podstawowymi informacjami o zdarzeniu alarmowym, systemy te przekazują też dodatkowe dane na temat zjawiska, zebrane z innych czujników, istotnych dla danej sytuacji. Skraca to czas reakcji operatora i pozwala mu szybciej podjąć odpowiednie decyzje. Ułatwia też określanie realnych, pierwotnych przyczyn wystąpienia alarmów.
Prezentacja alarmów
Sposób prezentacji alarmów w nowoczesnych systemach automatyki realizowany jest nieco inaczej niż dawniej. Niegdyś, poszczególne podsystemy podłączone były do niezależnych kontrolek zamontowanych na obszernym panelu sterowniczym. Operator musiał cały czas obserwować wszystkie kontrolki, by szybko zauważyć alarmy zgłaszane przez dowolny system. Wraz z wprowadzeniem nowoczesnych systemów SCADA, sytuacja się znacząco zmieniła. Większość alarmów jest wyświetlana w postaci dużych, rzucających się w oczy napisów, prezentowanych na środku, na górze lub na dole głównego ekranu wyświetlacza podłączonego do systemu SCADA. Znacząco ułatwia to koncentrację operatora, ale zbyt częste sygnalizowanie alarmów w ten sam sposób, może ograniczyć czujność pracownika
Ekran SCADA pokazuje czerwonym kolorem fakt wystąpienia błędów w sterownikach; źródło: Bubble Automation
Różne alarmy – różne priorytety
Dobrze zaprojektowany system SCADA powinien więc nie tyle prezentować wszystkie nadchodzące zgłoszenia alarmowe, ale starać się zastąpić operatora, zawsze gdy jest to możliwe. Przykładowo, część ze zdarzeń powinna być ignorowana, albo jedynie rejestrowana celem ewentualnej późniejszej analizy – np. częstości występowania danego zjawiska. Inne alarmy powinny zostać obsłużone w z góry określony sposób. Przykładowo, alarm związany z nadmiernym wzrostem temperatury w piecu – jeśli jest to zjawisko powszechne – powinien skutkować automatycznym wyłączeniem mechanizmu grzejącego lub włączeniem układów chłodzących, o ile przewiduje to rutynowa procedura. Operator nie musi być informowany o takim zdarzeniu w sposób równie intensywny, jak w przypadku poważniejszych zjawisk. Dopiero, gdyby w podanym przykładzie, przekroczono graniczną temperaturę pomimo włączenia układów chłodzących, wtedy konieczna byłaby reakcja operatora i wtedy też sposób prezentacji alarmu na ekranie powinien być odpowiednio wyraźny.
Inaczej mówiąc, dla poszczególnych rodzajów alarmów należy określić warunki, w zależności od których, sygnały te otrzymują różne priorytety. Sposób wyświetlania komunikatu na ekranie operatora powinien zależeć przede wszystkim właśnie od priorytetu.
Warto też nie ograniczać się jedynie do słownych opisów alarmów, ale jeśli to możliwe, zastosować informacje graficznie oraz stosować odpowiednią kolorystykę i ewentualnie również piktogramy symbolizujące poszczególne zdarzenia.
Alternatywne metody sygnalizacji
Implementując zaawansowane zarządzanie alarmami warto też skorzystać z innych metod prezentacji sygnałów na temat sytuacji panującej w zakładzie, niż tylko wyświetlanie komunikatów na ekranie głównego panelu SCADA. W krytycznych sytuacjach warto też zastosować sygnalizację dźwiękową oraz dodatkowe światła sygnalizacyjne.
Coraz większą popularność zyskują systemy umożliwiające przesyłanie komunikatów o zdarzeniach poprzez Internet, na wskazane adresy e-mail, a czy też nawet za pomocą wiadomości SMS. Pozwala to zmniejszyć koszty obsługi całego systemu przemysłowego poprzez – o ile to możliwe – rezygnację z całodobowego utrzymywania personelu na hali fabrycznej lub w innym zakładzie i komunikację z operatorami tylko, w przypadku ważnych zdarzeń. Rozwiązania tego typu sprawdzają się przede wszystkim w przypadku niewielkich placówek przemysłowych, zlokalizowanych w dużej odległości od miast. Oczywiście, czas reakcji na tak przesyłane komunikaty będzie dłuższy niż gdyby operator znajdował się na miejscu, ale biorąc pod uwagę różnice w kosztach obsługi, jest to niejednokrotnie bardzo dobre rozwiązanie.