Wyłączniki linkowe zatrzymania awaryjnego – jak wybrać optymalne rozwiązanie?

Mnogość oferowanych typów i dostępnych opcji, będąca wynikiem wieloletniej współpracy z odbiorcami na całym świecie, może jednak być nieco kłopotliwa w momencie poszukiwania najkorzystniejszego rozwiązania – zarówno z ekonomicznego, jak i technicznego punktu widzenia. Projektant lub użytkownik końcowy stojący przed koniecznością doboru właściwych wyłączników linkowych zatrzymania awaryjnego musi odpowiedzieć sobie na kilka niezwykle istotnych pytań.

Jaką długość mają odcinki, które będą zabezpieczane wyłącznikami linkowymi?

Odpowiedź na to pytanie pośrednio wpływa na wybór właściwego wyłącznika linkowego, jako że każdy typ jest przeznaczony do współpracy z linką o określonej długości. Ale uwaga! Maksymalna dopuszczalna długość linki podawana w katalogach jest prawdziwa jedynie przy założeniu, że wyłącznik będzie pracował w przestrzeni zamkniętej, przy w miarę stałej temperaturze otoczenia. Przy pracy w terenie otwartym maksymalny chroniony dystans będzie odpowiednio krótszy! W określeniu maksymalnej długości linki, jaka może być zastosowana na zewnątrz, mogą pomóc specjalne wykresy zamieszczone w katalogu urządzeń lub, co jest rozwiązaniem optymalnym, informacji takich może dostarczyć dział techniczny firmy .steute.

Powyższy problem nie dotyczy natomiast wyłączników linkowych dwustronnego działania, np. ZS 73 S (ilustr. 1) – nawet duże wahania temperatury nie mają wpływu na ich pracę, a długość linki może wynosić w każdych warunkach do stu metrów (2×50 m).

Czy wyłączniki będą pracować w przestrzeni zamkniętej, czy w terenie otwartym?

W przypadku pracy urządzeń w terenie otwartym mamy do czynienia z dużymi rocznymi amplitudami temperatury powietrza. Wpływa to na ograniczenie długości linki w wyłącznikach jednostronnego działania, a więc montowanych na jednym z końców strefy zabezpieczanej (ilustr. 2). Stalowa linka znacznie kurczy się na mrozie, a rozciąga w czasie upałów. Może to powodować niezamierzone zatrzymywanie pracy maszyny czy przenośnika taśmowego, ponieważ skok cięgna wyłącznika między pozycjami skrajnymi (zatrzymanie awaryjne/pęknięcie linki) jest zwykle bardzo ograniczony, co nie zapewnia dostatecznej kompensacji zmian temperatury i/lub wibracji. Częściowym rozwiązaniem jest tutaj zastosowanie dodatkowej sprężyny kompensacyjnej, montowanej na przeciwnym w stosunku do wyłącznika końcu linki. Daje to pewną poprawę, jednak rzadko pozwala na stosowanie linki dłuższej niż ok. 50 m. Przy dłuższych odcinkach trzeba liczyć się z koniecznością korekty naciągu linki (przy użyciu ściągacza śrubowego) co najmniej dwa razy w roku. Gdy wyłączników jest w danym zakładzie kilkadziesiąt lub kilkaset, co nie jest wcale sytuacją rzadką, właściwa regulacja linek może stanowić dość poważny problem.

Rozwiązaniem znacznie lepszym jest zastosowanie wyłączników dwustronnego działania, montowanych w środku zabezpieczanego odcinka (ilustr. 3), jak np. typ ZS 75 S. Od wyłącznika biegną w przeciwnych kierunkach dwie linki, na których końcach montuje się sprężyny naciągowe. Podczas montażu są one wstępnie naciągane do określonej długości.

Takie symetryczne rozwiązanie powoduje, że niezależnie od zmian temperatury i występowania nawet dużych wibracji, wyłącznik nie będzie wymagał kontroli naciągu i nie będzie się samoczynnie przełączał. Jednocześnie wielką zaletą tych urządzeń jest duża dopuszczalna długość zabezpieczanego odcinka – do 100 m (2×50 m). W przypadku wyłączników jednostronnych będzie to maksymalnie połowa tej wartości. Przy zastosowaniu wyłączników dwustronnego działania montuje się zatem mniej urządzeń, co ogranicza liczbę kabli oraz upraszcza system sterowania i wizualizacji. Rozwiązanie to przynosi wymierne korzyści, zarówno od strony technicznej, jak i finansowej.

Oczywiście przy pracy w otwartym terenie należy brać także pod uwagę dopuszczalne temperatury pracy wyłącznika, określone przez producenta. Na przykład, dla wyłącznika serii ZS 90 S (ilustr. 4) zakres ten wynosi od –40 °C do +80 °C.

W pomieszczeniach zamkniętych, gdzie zmiany temperatury są niewielkie, a odcinki zabezpieczane nie są zbyt długie, można z powodzeniem stosować wyłączniki jednostronnego działania, należy jedynie okresowo korygować naciąg linki, która ulega z biegiem czasu naturalnemu odkształceniu (wydłużeniu). W zależności od długości strefy zabezpieczanej można stosować wyłączniki mniejsze i prostsze, jak ZS 70 (maks. długość linki 8 m), czy większe i bardziej rozbudowane, jak ZS 80 S (ilustr. 5), które mogą współpracować z linką o maksymalnej długości 75 m.

Z jakimi warunkami pracy mamy do czynienia? Zagrożenie uszkodzeniem mechanicznym urządzenia, duże zapylenie, wilgoć, atmosfera agresywna, wibracje?

Kolejnym, niezwykle ważnym aspektem, są warunki pracy. I tak, w przypadku dużego ryzyka mechanicznego uszkodzenia wyłączników, stosuje się typoszeregi z solidną obudową, takie jak ZS 90 S (obudowa z duroplastu, działanie dwustronne), ZS 75 S (obudowa ze stopu aluminium, działanie dwustronne), czy też ZS 441 (obudowa ze stopu aluminium, działanie jednostronne).

W przypadku dużego zapylenia lub wilgoci stosuje się urządzenia o możliwie wysokim stopniu ochrony. W przypadku wyłączników linkowych firmy .steute dostępne są urządzenia o stopniu ochrony IP65, IP67, lub nawet IP69K (ilustr. 6).

W przypadku montażu wyłączników linkowych w strefach, gdzie występuje atmosfera agresywna (np. przemysł chemiczny, oczyszczalnie ścieków), należy wybrać dedykowane rozwiązanie. Firma .steute oferuje m.in. wyłączniki ZS 90 S z obudową wykonaną z duroplastu i elementami metalowymi ze stali nierdzewnej. Innym dostępnym rozwiązaniem jest wyłącznik ZS?73?S NIRO (oraz jednostronny – ZS 73 NIRO) w obudowie z poddanego specjalnej obróbce chemicznej stopu aluminium. Także i tutaj wszystkie elementy metalowe są wykonane ze stali nierdzewnej.

Czy wyłączniki będą montowane w strefie zagrożenia wybuchem gazów lub pyłów?

Zaostrzenie przepisów przeciwwybuchowych powoduje, że w zakładach przemysłowych (ale nie tylko!) mamy do czynienia z coraz większą liczbą miejsc klasyfikowanych jako zagrożone wybuchem. Mogą to być strefy, w których występują stale lub okresowo potencjalnie wybuchowe gazy, mgły lub pyły. W ofercie firmy .steute można znaleźć przeciwwybuchowe (ATEX) odpowiedniki standardowych wyłączników linkowych, występujące w dwóch wariantach: 3D - przeznaczone do pracy w strefach o niewielkim zagrożeniu wybuchem pyłów (cena nieznacznie wyższa od wykonań standardowych) oraz 2D/2G – przeznaczone do pracy w strefach o dużym zagrożeniu wybuchem gazów lub/i pyłów (ilustr. 7).

Jak zatem widać, dobór właściwego wyłącznika linkowego nie jest zadaniem łatwym. Konieczne jest uwzględnienie szeregu czynników, tak aby wybór był optymalny pod względem technicznym i ekonomicznym. Nie jest sztuką zabezpieczyć na przykład odcinek przenośnika taśmowego o długości 100 m za pomocą pięciu tanich wyłączników jednostronnego działania o maksymalnym zasięgu 20 m. W sumie nie będzie to rozwiązanie ani tanie, ani dobre. Znacznie lepszym pomysłem jest zastosowanie w takim przypadku jednego wyłącznika dwustronnego działania, o obudowie i parametrach zapewniających długą i bezproblemową eksploatację w danym miejscu.

Więcej informacji na temat oferty wyłączników linkowych zatrzymania awaryjnego naszej produkcji znajduje się na stronie internetowej www.wylaczniki-linkowe.pl. Bezpłatną pomocą na etapie doboru urządzeń i akcesoriów do danej aplikacji oraz wsparciem technicznym podczas ich montażu i uruchomienia służy również dział techniczny firmy .steute.

Adam Więch − .steute Polska
al. Wilanowska 321, 02-665 Warszawa
tel. 22 843 08 20, fax 22 843 30 52
www.steute.pl
www.wylaczniki-linkowe.pl
www.wylaczniki-nozne.pl
www.kurtyny-swietlne.pl
info@steute.pl