Produkty do sieci niskiego napięcia

Aparatura niskiego napięcia stanowi bardzo obszerne zagadnienie, obejmuje m.in. kable, wyłączniki, styczniki i rozruszniki oraz zapewniające bezpieczeństwo ograniczniki przepięć i bezpieczniki topikowe.

Kable i przewody

Nie ma wątpliwości co do tego, że właściwy dobór kabli i przewodów decyduje o bezpieczeństwie i trwałości instalacji elektrycznej i sterującej, zwłaszcza w środowisku przemysłowym. Kable elektryczne są elektrycznymi przewodami izolowanymi, które mogą być jedno- lub wielożyłowe. Istotną rolę odgrywa przy tym wspólna powłoka. Chroni ona przed przedostawaniem wilgoci oraz innych substancji szkodliwie działających na izolację. Ponadto powłoka ma zapewnić ochronę przed uszkodzeniami mechanicznymi i porażeniem energią elektryczną. Kable pozwalają na przesył zarówno prądu, jak i sygnałów.

W systemach automatyki zastosowanie znajdują kable i przewody przeznaczone do przesyłania sygnałów analogowych oraz cyfrowych w systemach sterowania, sygnalizacji i zabezpieczeń. Przewody uwzględnia się w lokalnych sieciach komputerowych, aparaturze kontrolno-pomiarowej, a także w sprzęcie audiowizualnym. Dostępne są również kable przeznaczone do zasilania urządzeń oraz aplikacji specjalnych. Produkty tego typu są produkowane co najmniej w kilku wersjach. Przewody mogą być bowiem ciepło i mrozoodporne, bezhalogenowe czy też olejoodporne. Wiele wyrobów tego typu produkuje się z materiałów niepalnych i o zmniejszonej emisji dymów. Przydatne rozwiązanie stanowią kable do obwodów iskrobezpiecznych. W miejscach o trudnych warunkach pracy uwzględnia się przewody w pancerzu lub w barierze przeciwwilgociowej. Tym sposobem przesył zasilania i sygnału może bazować na kanałach kablowych lub uwzględniać ułożenie bezpośrednio w ziemi.

W nowoczesnych sieciach teletechnicznych zastosowanie znajdują kable światłowodowe. Typowy kabel tego typu bazuje na pojedynczej luźnej tubie wypełnionej żelem tiksotropowym. W tubie znajduje się do 24 kolorowych włókien z pokryciem. Zbrojenie z włókna szklanego, które pokrywa tubę zapewnia podwyższoną wytrzymałość.

Oprócz tego specjalne kable i przewody oferowane są pod kątem instalacji fotowoltaicznych. Mowa tu przede wszystkim o połączeniach paneli fotowoltaicznych z przemiennikiem DC/AC. W zależności od charakteru aplikacji dobiera się kable jedno- lub wielożyłowe, które mogą być prowadzone zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynków. Warto również mieć na uwadze specjalne kable przeznaczone do tras ruchomych. Kable pracujące w instalacjach fotowoltaicznych muszą spełniać szereg dodatkowych wymagań. Chodzi tutaj przede wszystkim o wytrzymałość na obciążenia i działanie wysokiej temperatury. Kluczowe miejsce zajmuje również wysoki poziom elastyczności. Nie mniej ważna jest przy tym możliwość pracy w szerokim zakresie temperatury (–40 °C a 110 °C). Oprócz tego kluczową rolę odgrywa odpowiednia stabilność parametrów zarówno fizycznych jak i elektrycznych zwłaszcza w przypadku wystąpienia skrajnych warunków zewnętrznych. Obciążenie prądowe i napięcie elektryczne to podstawowe parametry, jakie bierze się pod uwagę na etapie doboru takich kabli. Należy pamiętać, że w przypadku niewłaściwego doboru kabli może dojść do przegrzania i uszkodzenia izolacji.

Firma Lapp Kabel oferuje olejoodporny przewód OLFLEX CLASSIC 110. Jest to przewód sterowniczy znajdujący zastosowanie w miejscach narażonych na działanie olejów i innych cieczy przemysłowych. Napięcie nominalne wynosi 300/500 V. Dzięki specjalnej konstrukcji żył, bazującej na wielu drutach o małych przekrojach, zyskuje się giętkość przy dużej wytrzymałości mechanicznej. Do dyspozycji jest również wersja ekranowana o oznaczeniu OLFLEX CLASSIC 110 CY. Należy podkreślić, że przewody te znajdują zastosowanie zarówno przy ułożeniu stałym jak i w połączeniach ruchomych.

Z oferty firmy Helukabel wybrać można m.in. przewody iskrobezpieczne OZ-BL 3 × 0,75. Są one przeznaczone do montażu w miejscach, gdzie może wystąpić mieszanina wybuchowa. Przewody tego typu znajdują zastosowanie zarówno w technice sterowania jak i w pomiarach. Izolacja jest olejoodporna oraz wytrzymała na działanie substancji chemicznych. Żyły przewodu są czarne i ponumerowane. Z kolei firma Bitner oferuje kable BiTservo 2XSLCY-J. Są to giętkie kable służące do łączenia silników z przetwornicami częstotliwości. Należy podkreślić, że zachowana jest przy tym pełna kompatybilność. W kablach przewidziano izolację z polietylenu usieciowanego XLPE, co pozwala na zwiększenie obciążalności prądowej przy zachowaniu niskiej pojemności kabli w stosunku do kabli z izolacją PVC. Kable tego typu są montowane zarówno na stałe, jak i w połączeniach ruchomych urządzeń przemysłowych, linii technologicznych oraz maszyn.

Wyłączniki nadprądowe

Wyłączniki nadprądowe cechują się przede wszystkim możliwością wielokrotnego użycia przy zachowaniu założonych parametrów technicznych. W praktyce wykorzystuje się kilka rodzajów wyłączników nadprądowych.

Wyłączniki o charakterystyce A działają natychmiast. W efekcie w przypadku awarii obwód jest bezzwłocznie rozłączany. Trzeba mieć również na uwadze wyłączniki z charakterystykami B, C i D o opóźnionym działaniu. Poszczególne grupy wyłączników różnią się proporcjami prądu zadziałania do prądu znamionowego, co przekłada się na przeznaczenie poszczególnych grup wyłączników. Stąd też wyłączniki z charakterystyką A stosuje się w aplikacjach, które odpowiadają za ochronę urządzeń elektronicznych. Z kolei wyłączniki klasy B zabezpieczają urządzenia niewrażliwe na przeciążenia termiczne z prądami rozruchowymi o niewielkich wartościach. Instalacje zasilające odbiorniki o mniejszej mocy (do kilku kW) bardzo często są zabezpieczane przez wyłączniki nadprądowe o charakterystyce C. Silniki dużych mocy zabezpiecza się wyłącznikami
z grupy D.

W aplikacjach przemysłowych nie brakuje wyłączników nadprądowych specjalnych. Mogą to być np. wyłączniki z charakterystyką Z. Charakteryzuje je prąd zwarciowy o wartości 2‒3 × In, co gwarantuje szybką reakcję na przeciążenia. Wyłączniki tego typu stanowią częsty element instalacji przemysłowych, w których występują prądy sinusoidalne, gładkie lub wyprostowane pulsacyjnie.

Jakie są kryteria doboru silników elektrycznych stosowanych w sieciach nn? Mariusz Górecki, Business Development Manager Vipa – drives, motion and controls Silniki elektryczne, czyli maszyny służące do przetwarzania energii elektrycznej w energię mechaniczną należą do najpopularniejszych urządzeń stosowanych w sieciach nn. Najbardziej rozpowszechnione są silniki prądu przemiennego, indukcyjne, trójfazowe. Jednym z kryteriów doboru silnika jest zużycie energii elektrycznej, które w skali świata szacuje się na poziomie 45-50% ogólnego zużycia energii. Silniki indukcyjne, asynchroniczne najczęściej stosowane mają głównie klasę IE2 / IE3. W najwyższej klasie sprawności IE4 są przede wszystkim silniki typu PM (Permanent Magnet), czyli z magnesami trwałymi. Są to maszyny synchroniczne, w których nie ma poślizgu między wirującym polem stojana i wirnika. Jedną z dróg zmniejszenia zużycia energii elektrycznej zużywanej przez napędy elektryczne może być zastosowanie przetwornic częstotliwości. Urządzenia te mogą współpracować zarówno z silnikami asynchronicznymi jak i synchronicznymi. Zgodnie z rozporządzeniem WE 640/2000 od 2017 r. przetwornice częstotliwości muszą być stosowane do napędu niskonapięciowych silników indukcyjnych klatkowych o klasie sprawności IE2 i mocach 0,75–375 kW. Działanie przetwornicy może spowodować zakłócenia elektromagnetyczne, które rozprzestrzeniane są np. za pomocą kabli przez sieć energetyczną. Aby zmniejszyć wpływ zakłóceń od strony wejściowej przetwornicy należy wykorzystać filtr EMC – warto zwrócić uwagę, czy urządzenie ma taki filtr w standardzie – wówczas należy go tylko aktywować.

Wyłączniki różnicowoprądowe

Nie ma wątpliwości co do tego, że odpowiednio dobrane wyłączniki różnicowoprądowe RCD (residual current device) decydują o bezpieczeństwie użytkowników obiektów i instalacji.

Uwzględniając czułość wyłączników RCD, czyli prąd zadziałania (I Δn), w sieciach nn zastosowanie znajdują przede wszystkim aparaty wysokoczułe. Cechują się one prądem zadziałania nieprzekraczającym 30 mA. Wyłączniki średnioczułe mają prąd zadziałania wynoszący 30‒500 mA, a w wersjach niskoczułych parametr ten przekracza 500 mA. Warto również wspomnieć o wyłącznikach nadprądowych w wersji RCCD. Są to wyłączniki różnicowoprądowe, które nie mają wbudowanego zabezpieczenia nadmiarowoprądowego. Z kolei modele RCBO bazują na wbudowanym zabezpieczeniu nadmiarowoprądowym.

Uwzględniając rodzaje upływów zastosowanie znajdują wyłączniki różnicowoprądowe AC, B oraz A. W przypadku urządzeń typu AC należy mieć na uwadze wykrywanie prądu przemiennego sinusoidalnego. Nie mniej ważne są również wyłączniki typu B. Zadziałają one tylko w przypadku wystąpienia prądu przemiennego sinusoidalnego, sinusoidalnego wyprostowanego połówkowo i impulsowego oraz prądu stałego. Warto podkreślić, że wyłączniki typu A są wzbudzane prądem przemiennym sinusoidalnym, prądem sinusoidalnym wyprostowanym jednopołówkowo i impulsowym. Wyłączniki typu A cechują się uniwersalnością. Niejednokrotnie są elementem urządzeń tyrystorowych.

Bezpieczniki topikowe

Ważnym parametrem wkładek topikowych są charakterystyki czasowo-prądowe t-I. W praktyce oznacza się je dwiema literami, z których pierwsza wskazuje klasę działania, z kolei druga mówi o chronionym obiekcie. Z klas działania wynika zakres prądowy, jaki jest wyłączony przez zabezpieczenie.

Charakterystyka czasowo-prądowa t-I „g” oznacza zabezpieczenie pełnozakresowe (full range breaking capacity fuse-links). Wkładki bezpiecznikowe tego typu przenoszą prądy ciągłe co najmniej do wartości prądu nominalnego obwodu, a prądy o mniejszej wartości zadziałania mogą wyłączyć do wartości nominalnego prądu wyłączania (zabezpieczenie przeciw przeciążeniu i zwarciu). Kategoria działania „a” stanowi zabezpieczenia niepełnozakresowe (partial range breaking capacity fuse-links). Do tej grupy zalicza się wkładki bezpiecznikowe, które przenoszą ciągłe prądy do wartości prądu nominalnego obwodu, a prądy powyżej pewnej określonej krotności prądu nominalnego obwodu mogą wyłączyć do nominalnego prądu wyłączenia.

Nie mniej ważne jest określenie obiektów chronionych. Stąd też bezpieczniki oznaczone jako „G” stanowią zabezpieczenia urządzenia ogólnego przeznaczenia, natomiast zabezpieczenia przewodów i kabli oznacza się jako „L”. Bezpieczniki, które znajdują zastosowanie przy zabezpieczaniu obwodów zasilających silniki oznaczane są symbolem „M”, a zabezpieczenia transformatorów oznaczeniem „Tr”. Warto wspomnieć o zabezpieczeniach urządzeń elektroenergetycznych górniczych (B) oraz zabezpieczeniach elementów energoelektronicznych (R).

Wkładki topikowe serii D z oferty firmy Eti Polam pozwalają na zabezpieczanie instalacji elektroenergetycznych przed skutkami zwarć i przeciążeń oraz służą do ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym. System ten bazuje na całym zakresie pięciu wielkości fizycznych DI, DII, DIII, DIV, DV wkładek topikowych, gniazd ceramicznych i z tworzywa sztucznego oraz niezbędnych akcesoriach – główki, wstawki kalibrowe itp. Wkładki są wykonane na napięcia znamionowe AC 500 V, 690 V, 750 V i 1200 V oraz DC 250 V, 440 V, 600 V. Należy podkreślić znamionową zdolność wyłączania 50 kA przy prądzie AC i 8 kA przy prądzie DC. Z kolei firma Jean Mueller oferuje m.in. wkładki topikowe NH 500 V AC gR o prądach znamionowych 6‒1500 A i napięciu 500 V AC i 440 V DC. Zwarciowa zdolność wyłączania wynosi 120 kA i 25 kA DC. Korpus wkładek jest wykonany ze steatytu a miedziane styki są srebrzone.

Z oferty firmy Hager wybrać można m.in. podwójne nożowe wkładki bezpiecznikowe NH2 o charakterystyce: 108 A i 400 V AC. Znamionowa zwarciowa zdolność łączeniowa wynosi 100 kA przy typie napięcia zasilającego AC. Napięcie łączeniowe wynosi 0/400 V. Całkowite straty mocy dla prądu znamionowego to 7,8 W.

Ograniczniki przepięć

Ograniczniki przepięć, jakie znajdują zastosowanie w instalacjach elektrycznych nn, cechuje budowa modułowa. To właśnie ograniczniki przepięć mają za zadanie chronić instalację i podłączone do niej odbiorniki przed przepięciami. Te jak wiadomo mogą mieć charakter bezpośredni lub pośredni – wyładowania atmosferyczne. Wystąpić mogą również przepięcia łączeniowe.

W praktyce zastosowanie znajduje kilka rodzajów ograniczników przepięć. Ograniczniki typu 1 mają za zadanie zapewnić ochronę instalacji elektrycznej i odbiorników, w momencie, gdy wystąpi bezpośrednie wyładowanie w linię zasilającą lub instalację odgromową budynku. W przypadku ograniczników iskiernikowych prąd może przepływać wielokrotnie nie niszcząc ogranicznika. Takie ograniczniki odprowadzają do uziomu prąd piorunowy powstający podczas wyładowania. Z kolei ograniczniki typu 2 mają za zadanie ochronę instalacji elektrycznej przed skutkami przepięć jakie powstają przez pośrednie wyładowanie atmosferyczne. Ograniczniki tego typu chronią również przed skutkami procesów łączeniowych, jakie występują w sieciach elektrycznych. Mowa tutaj przede wszystkim o przepięciach obecnych podczas załączania urządzeń elektrycznych – spawarek, transformatorów, silników itp. Ważne jest tu redukowanie przepięć powstałych w efekcie zadziałania zabezpieczeń instalacji.

Warto również wspomnieć o ogranicznikach typu 3 zapewniających ochronę przed przepięciami czułym odbiornikom. Ważne jest wstępne zredukowanie przepięć za pomocą wyższych stopni ochrony. Ograniczniki tego typu bardzo często znajdują zastosowanie gdy odporność udarowa aparatury jest nieustalona lub gdy odległość między czułym urządzeniem a ostatnim typem ochrony wynosi kilkadziesiąt metrów.

Niejednokrotnie zastosowanie znajdują hybrydowe ograniczniki typu „1+2” (dawnej klasy B+C). Chronią one przed przepięciami atmosferycznymi będącymi skutkami uderzenia piorunem w obiekty, które znajdują się w sąsiedztwie linii napowietrznych lub bezpośrednio w linię nn, w dużej odległości od miejsca zainstalowania ograniczników. Ograniczniki tego typu stanowią zabezpieczenie przed przepięciami łączeniowymi. Ograniczniki przepięć typu 1 oraz typu 1+2 są instalowane przed licznikiem po to, aby chroniły układ pomiarowy.

Ograniczniki przepięć oferuje m.in. firma Relpol. Chodzi tu m.in. o serię RPBC‒12.5 zapewniającą ochronę w strefach 0A‒1 wg PN-EN (IEC) 62305. W topologii obwodu przewidziano dwa stopnie warystorowe, z których każdy bazuje na ochronie w postaci dwóch wysokowydajnych bloków warystorowych. Przydatne rozwiązanie stanowi wskaźnik odpowiedzialny za monitorowanie wszystkich odłączników i uruchamianie wspólnego wskaźnika mechanicznego w przypadku błędu któregoś ze stopni. Moduł gniazda/podstawy pozwala na łatwą wymianę wadliwego modułu bez konieczności usuwania okablowania układu.

Model DEHNguard SE CI firmy Dehn ma wbudowany bezpiecznik. Urządzenie tego typu znajduje zastosowanie w instalacjach o wyższych napięciach znamionowych (400/690 V). Ograniczniki tej serii dostępne są w dwóch wersjach: DG SE CI 440 FM i DG SE CI WE 440 FM. W wersji WE przewidziano warystor 750 V, przez co urządzenie bardzo dobrze sprawdza się przy ochronie konwertera, gdzie często występującym zjawiskiem są skoki napięcia. Mowa tu o turbinach wiatrowych. Istotną rolę odgrywa wbudowany bezpiecznik, co przekłada się na oszczędność miejsca w tablicy rozdzielczej. Warto wspomnieć o podwójnej funkcji układu kontrolno-odłączającego – kontrolującego temperaturę powierzchni warystora oraz reagującgo na przeciążenia prądem udarowym.

Ograniczniki przepięć oferuje również firma Obo-Bettermann. Urządzenia te cechują się przede wszystkim bardzo niskim napięciowym poziomem ochrony < 1,3 kV – w przypadku ograniczników do instalacji 230/400 V. Należy wspomnieć, że ograniczniki nie wymagają dobezpieczania do 160 A GL. Ważny jest zatrzask blokujący, który uniemożliwia wysunięcie wkładek. Jest to tzw. ochrona antywibracyjna.

Ograniczniki przepięć do instalacji sygnałowych

Specjalne ograniczniki przepięć znajdują zastosowanie w procesie ochrony portów sygnałowych. Dobierając urządzenia tego typu zwraca się uwagę nie tylko na znamionowe ale i maksymalne warunki pracy instalacji. Kluczową rolę odgrywa częstotliwość graniczna, wartość maksymalna prądu w liniach przesyłu oraz rodzaj elementu lub układu ochronnego stosowanego bezpośrednio w urządzeniu. Na etapie wyboru ogranicznika zwraca się również uwagę na stopień zagrożenia udarowego od strony wejść sygnałowych. Analizowane są przy tym zagrożenia, jakie wynikają z przepływu części prądu piorunowego oraz inne zagrożenia, które pochodzą od różnych przepięć. Oprócz tego na etapie wyboru ograniczników zwraca się uwagę na odporność portów sygnałowych na udary przepięciowo-udarowe, powtarzalne szybkie elektryczne zakłócenia impulsowe oraz niepowtarzalne tłumienia przebiegów sinusoidalnych. Istotny jest przy tym układ przesyłu sygnałów. Mowa tutaj przede wszystkim o sposobie przesyłu sygnałów – niesymetrycznym lub symetrycznym, dopuszczalnym tłumieniu linii sygnałowych oraz impedancji falowej linii. Na etapie analizowania układu przesyłu sygnałów sprawdzana jest dopuszczalna impedancja, która może znajdować się w torze sygnałowym. Kluczową rolę odgrywa rodzaj złączy, jakie są stosowane w systemie. Zebrane w ten sposób informacje pozwalają określić i dobrać parametry ochronne ograniczników przepięć.

Szereg urządzeń chroniących przed skutkami przepięć projektuje się z myślą o zastosowaniu przemysłowym. Niejednokrotnie dla ochrony zgrubnej uwzględniany jest trójbiegunowy iskiernik gazowy, a ochronę dokładną zapewnia szybki krzemowy stopień. Istotną rolę odgrywa koordynacja między tymi stopniami bez występowania miejsc nieczułych na napięcie lub prąd udarowy.

Odpowiednie urządzenia oferuje się z myślą o ochronie wyłącznie linii sygnałowych. W szczególności chodzi o skuteczne zabezpieczanie w aspekcie wpływu napięć, które indukowane są na linie przesyłu informacji. Niektóre rozwiązania bazują na topologii obwodu składającej się z wielostopniowych zabezpieczeń zapewniających zarówno wspólną (wzdłużną) ochronę modułów od każdej linii do uziemienia ochronnego, jak i ochronę różnicową (poprzeczną).

Ograniczniki przepięć, które uwzględnia się w instalacjach przemysłowych cechuje możliwość pracy na liniach sygnałów sterowania zgodnych ze standardami Fieldbus Foundation, HART, Profibus DP, Profibus PA czy też Modbus. Na rynku oferowane są ograniczniki przeznaczone do pracy w strefach zagrożonych wybuchem. Nabyć można modele ograniczników montowane bezpośrednio w miejsce dławika obiektowego urządzenia pomiarowego. W wersjach wkręcanych przewidziano możliwość równoległego podłączenia ochronnika umieszczonego w wolnym wejściu przewodów, dzięki czemu nie występuje dodatkowa rezystancja w obwodzie. Jeden moduł zabezpieczający może zapewnić ochronę zarówno liniom sygnałowym jak i dodatkowym liniom zasilającym.

Jakie wymagania powinny spełniać kable do zastosowań ogólnych w instalacjach nn? Dariusz Ziółkowski, Kierownik Działu Konstrukcji Kabli i Rozwoju TECHNOKABEL SA Kable do zastosowań ogólnych w instalacjach niskonapięciowych budynków powinny spełniać wymagania Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 (CPR) o wyrobach budowlanych. Stosując wyroby o wyższych klasach reakcji na ogień zwiększamy bezpieczeństwo osób w nich przebywających. W ofercie Technokabla znajdują się zarówno kable zasilające, jak i giętkie kable sygnalizacyjne o różnych konstrukcjach spełniające wysokie wymagania w tym względzie. Oferujemy wielożyłowe i wieloparowe kable bezhalogenowe bez ekranu jak i z ekranem w postaci taśmy aluminiowej lub oplotu z drutów miedzianych ocynowanych na napięcia 300/500 V i 0,6/1 kV. Bezpieczeństwo budynków zapewniają systemy przeciwpożarowe, w których połączenia między urządzeniami wykonywane są za pomocą specjalnych kabli ognioodpornych. Nowymi rozwiązaniami w tej grupie są kable z izolacją silikonową typu HDGs-W FE180 PH90/E30-E90 300/500 V, które dzięki odpowiedniej budowie mogą być stosowane w strefach chronionych stałymi wodnymi urządzeniami gaśniczymi oraz kable do przekształtników częstotliwości zachowujące swoje funkcje w pożarze typu (N)HXCH-J-SERVO FE180 PH90/E90 0,6/1 kV, również dopuszczone do stosowania w strefach tryskaczowych. Zupełną nowością w tym obszarze zastosowań jest nasz pierwszy i jak na razie jedyny na rynku polskim certyfikowany kabel światłowodowy TECHNOFLAME FOC-2-SLT-HFFR PH120/E30-E60.

Styczniki

Styczniki przestawiane są w sposób inny niż ręczny. Cechują się one tylko jednym położeniem spoczynkowym styków ruchomych. Dzięki stycznikom, nazywanym także elektrycznymi łącznikami stycznikowymi, zyskuje się otwieranie lub zamykanie obwodów elektrycznych. Stąd też zastosowanie styczników jest bardzo obszerne. Obejmuje ono bowiem załączanie obwodów silnikowych, urządzeń modułowych a także wentylatorów, lamp, syren, pomp i grzałek. Niejednokrotnie styczniki uwzględnia się w instalacjach odpowiedzialnych za załączanie większych styczników. Można więc powiedzieć, że styki przeznaczone są do zdalnego łączenia trójfazowych obwodów prądu przemiennego w warunkach określonych kategorią użytkowania AC3 i AC4 (łączenie silników klatkowych). Niejednokrotnie stosuje się je w obwodach łączeniowych silników pierścieniowych (kategoria AC2) lub urządzeń grzejnych (kategoria AC1). Na rynku dostępne są również styczniki prądu stałego.

Podstawowy podział styczników dzieli je na elektromagnetyczne, mechaniczne i pneumatyczne.

Coraz większym uznaniem cieszą się styczniki półprzewodnikowe. Urządzenia tego typu pozwalają na bezstykowe przełączanie obciążeń zarówno o charakterze rezystancyjnym, jak i indukcyjnym. Istotną zaletą są przede wszystkim kompaktowe wymiary. W niektórych modelach przewidziano zintegrowany radiator. Na uwagę zasługuje wskaźnik LED oraz zabezpieczenia przed przeciążeniami. Montaż stycznika bazuje na szynie DIN. Jednak urządzenie można również zainstalować bezpośrednio na tablicy. Istotną zaletą nowoczesnych styczników półprzewodnikowych jest możliwość pracy w warunkach przemysłowych. Jako zalety rozwiązań tego typu wymienia się także trwałość oraz odporność na przepięcia, które mogą wystąpić w sieci zasilającej. Ważne jest również bezprzepięciowe załączanie i wyłączanie obciążeń oraz cicha praca.

Bardzo często styczniki półprzewodnikowe instalowane są w szafach sterowniczych. Zwraca się uwagę na ich wysoki poziom bezpieczeństwa biernego, które jest uzyskane przez osłonięcie elementów odpowiedzialnych za przewodzenie prądu. Podkreśla się łatwą wymianę bezpieczników oraz wizualną kontrolę poprawności sterowania stycznika. Tym sposobem łatwo można zlokalizować uszkodzenie bez konieczności użycia specjalistycznych narzędzi pomiarowych. W niektórych modelach przewidziano tłumiki RC, które odpowiedzialne są za ograniczanie napięć komutacyjnych. Spektrum zastosowań styczników półprzewodnikowych jest więc bardzo szerokie. Obejmuje ono aplikacje związane z załączaniem napięcia zasilającego, chociażby pieców oporowych, lamp żarowych i wyładowczych, a także obwodów związanych z bezpośrednim rozruchem silnika.

Firma Lovato Electric oferuje m.in. ministyczniki serii BG. W urządzeniach tego typu zastosowano przewodzące zestyki pomocnicze. Na uwagę zasługuje wykonanie z zasilaniem cewki AC i DC w tej samej obudowie. Jest możliwy montaż do czterech zestyków pomocniczych. Z kolei z oferty firmy Legrand wybrać można chociażby stycznik CTX³ MINI 4P 16 A 24 V DC. Urządzenia można wyposażyć w bloki styków pomocniczych oraz blokadę mechaniczną. Prąd łączeniowy wynosi 16 A, a napięcie sterujące 24 V DC.

Firma Danfoss oferuje typoszereg styczników sterowanych napięciem przemiennym w zakresie od 30 kW do 45 kW. Urządzenia te są przystosowane do montażu na szynie DIN. Do połączenia z instalacją służą podwójne zaciski imadełkowe. Styczniki tego typu bardzo często są wykorzystywane jako rozruszniki gwiazda-trójkąt. Jako akcesoria wybrać można chociażby styki pomocnicze, montowane zarówno z boku, jak i od czoła.

Podsumowanie

W zakresie aparatury niskiego napięcia należy mieć na uwadze przede wszystkim wyłączniki. Mowa tutaj o standardowych wyłącznikach automatycznych, a także wyłącznikach dużej mocy w tym silnikowych, kompaktowych i powietrznych oraz odłącznikach i wyłącznikach z pomiarem prądu. Nie mniej ważne są również styczniki i rozruszniki. Są to styczniki standardowe, pomocnicze i modułowe, styczniki mocy i przekaźniki termiczne, ministyczniki oraz styczniki do baterii kondensatorów. Warto również podkreślić rolę układów rewersyjnych i układów gwiazda-trójkąt, rozruszników silników i softstartów oraz szeregu akcesoriów pomocniczych – blokad, styczników pomocniczych itp.

W odniesieniu do rozłączników trzeba mieć na uwadze przede wszystkim rozłączniki modułowe i standardowe oraz rozłączniki mocy i rozłącznikowe zaciski probiercze.

Nie mniej ważne są przekaźniki – elektroniczne, elektromagnetyczne, termiczne, czasowe, przeciążeniowe. Z kolei w zakresie ochrony zastosowanie znajdują ochronniki przeciwprzepięciowe sygnałów i zasilania, ochronniki dla AKP oraz ograniczniki z diagnostyką systemów (tzw. inteligentne).

W instalacjach nn kluczowe miejsce zajmują również bezpieczniki. Są to podstawy bezpiecznikowe/główki bezpiecznikowe, wkładki bezpiecznikowe instalacyjne i specjalne, odgromniki i systemy bezpiecznikowe, bezpieczniki standardowe i do półprzewodników, szybkie bezpieczniki AC i DC, a także szereg akcesoriów i osprzętu.

W odniesieniu do łączników ważne są łączniki standardowe, krzywkowe, miniaturowe, a także mocowania tablicowe, w szafach oraz na szynę DIN. Nie brakuje również łączników z ochroną przed dotykiem.

Ponadto w instalacjach nn niejednokrotnie są stosowane układy samoczynnego załączania rezerwy, przekładniki prądowe i napięciowe oraz szereg urządzeń pozwalających na zabudowę aparatury – rozdzielnice i szafy.

source: Automatyka 9/2020