2,10,30

ZAPISZ SIĘ DO NEWSLETTERA SERWISU AUTOMATYKAONLINE.PL I POBIERZ DARMOWY NUMER "AUTOMATYKI"!

okładka Automatyka

*Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP, z siedzibą w Warszawie przy ul. Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa, w celach marketingowych, w tym marketingu bezpośredniego. Oświadczam, że zostałem poinformowany/a o prawie do wglądu, modyfikacji oraz usuwania moich danych osobowych.

*Wyrażam zgodę na przesyłanie mi informacji handlowej (w tym informacji handlowej partnerów portalu AutomatykaOnline.pl) za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. 2002 nr 144, poz. 1204).

*Wyrażam zgodę na używanie przez Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP, z siedzibą w Warszawie przy ul. Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa, telekomunikacyjnych urządzeń końcowych, których jestem użytkownikiem, dla celów marketingu bezpośredniego zgodnie z art. 172 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. 2004 nr 171 poz. 1800).

*Akceptuję regulamin portalu AutomatykaOnline.pl oraz politykę prywatności serwisu.




ZAMKNIJ OKNO

Dziękujemy!

Prawie gotowe ... Musimy potwierdzić Twój adres email. Aby zakończyć proces subskrypcji, należy kliknąć link w mailu, który właśnie wysłaliśmy do Ciebie.

Po akceptacji zapisu na newsletter zostanie przesłany do Ciebie numer promocyjny miesięcznika Automatyka.

ZAMKNIJ OKNO

Dziękujemy za próbę ponownego zapisu na nasz newsletter.

Twój mail już jest w naszej bazie!

W przypadku pytań, prosimy o kontakt:
redakcja@automatykaonline.pl

ZAMKNIJ OKNO

This website uses cookies

W celu zapewnienia najwyższej jakości usług strona używa plików cookies. Szczegóły w polityce prywatności serwisu.

POL ENG
a a a
Search
  • Login
  • Sign up
Site map Site map
AutomatykaOnline.pl
  • Home page
  • News
  • Interviews
  • Application
  • Articles
  • Events
  • Companies
  • Products
Search
Automatyka 6/2025

Automation6/2025

In this issue:
  • Interview with Paweł Hoerner de Roithberger and Paweł Reszel, National Instruments
  • Cybersecurity of industrial control systems
  • Signaling columns
  • Magazine
  • Subscription
  • Contact
  • Advertisement
Articles
  • Building Automation
  • Safety
  • Druk 3D
  • Electrics
  • Energy
  • Energia
  • Building Automation
  • Communication
  • Computers and HMI
  • Building Automation
  • Assembly and Conveyance
  • Software
  • Pneumatics
  • Measurements
  • Prawo i normy
  • Przemysł 4.0
  • Robotics
  • Control
  • Visions Systems
  • Drives
  • Technika łożyskowa
  • Technologia obróbki
  • Services
  • Building Automation
  • Others
Expand all
  • Home page
  • Articles
  • Prawo i normy

Instrukcja producenta maszyny w świetle wymagań Dyrektywy Maszynowej

Wojciech J. Klimasara print

Wednesday January 22 2014
Guide to application of the Machinery Directive 2006/42/EC

Guide to application of the Machinery Directive 2006/42/EC

Tweet

Tworzenie instrukcji producenta to wymagany przez prawo etap, związany z wprowadzaniem maszyn na rynek w Unii Europejskiej. Istniejące przepisy precyzują zawartość instrukcji oraz określają jej formę. W artykule zebrano aktualne zalecenia dotyczące struktury i treści instrukcji oraz wyjaśniono ich znaczenie.

Podstawowe zagadnienia

Triada bezpieczeństwa

Strategia ograniczania ryzyka zawodowego, związanego z użytkowaniem maszyny, obejmuje różne środki techniczne i organizacyjne, poczynając od fazy projektowania maszyny (lub całego procesu technologicznego), a skończywszy na fazie jej utylizacji. Strategię ograniczania ryzyka tak dalece, jak jest to możliwe z praktycznego punktu widzenia, tworzą podstawowe zasady, ujęte w tzw. triadę bezpieczeństwa. Zasady te są nazywane w Dyrektywie Maszynowej (Dyrektywa 2006/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r.) zasadami bezpieczeństwa kompleksowego (rozdział 1.1.2 załącznika nr 1 Dyrektywy). Zasady te określają:

  1. Stosowanie w projektowaniu maszyn rozwiązań technicznych, które nie będą stwarzać zagrożeń. Należy dążyć do projektowania maszyn „bezpiecznych samych w sobie” wszędzie tam, gdzie jest to możliwe z praktycznego punktu widzenia.
  2. Stosowanie odpowiednich środków technicznych do zminimalizowania ryzyka zawodowego, w postaci środków ochrony zbiorowej, osłon, czujników i barier u źródeł zagrożeń.
  3. Informowanie użytkowników maszyn o ryzyku resztkowym, pozostającym po zastosowaniu działań określonych w pkt. A i B. W tym celu należy stosować znaki bezpieczeństwa, piktogramy, szkolenia, instrukcje oraz środki ochrony indywidualnej.

Wdrażanie zasad bezpieczeństwa

Ograniczenie ryzyka w procesie projektowania i użytkowania maszyny

Zasady te powinny być wdrażane w podanej powyżej kolejności. Oznacza to, że już w fazie projektu koncepcyjnego (faza A) należy rozważać aspekty bezpieczeństwa maszyny, związane z jej przyszłym użytkowaniem. Należy dążyć do stosowania bezpiecznych rozwiązań konstrukcyjnych. Strategia ta nie może być stosowana w oderwaniu od ograniczeń wynikających z praw ekonomii oraz zdrowego rozsądku. Zbudowanie maszyny całkowicie „bezpiecznej samej w sobie” jest często niemożliwe z technicznego punktu widzenia lub też jest całkowicie nieopłacalne ekonomicznie. Dlatego najczęściej stosowana jest strategia złożona: projekt maszyny ma zapewnić powstanie maszyny bezpiecznej na tyle, na ile jest to możliwe z praktycznego i ekonomicznego punku widzenia.

Dalsze ograniczenie ryzyka związanego z użytkowaniem maszyny polega na zastosowaniu odpowiednich środków ochronnych (faza B), które również muszą być uzasadnione z technicznego i ekonomicznego punktu widzenia. Pozostające wciąż tzw. ryzyko resztkowe, które jest traktowane jako nieakceptowane, minimalizuje się za pomocą środków przewidzianych w fazie C. Zastosowanie środków ochrony indywidualnej w fazie C należy brać pod uwagę tylko po wyczerpaniu możliwości środków zastosowanych w fazach A oraz B. Można je traktować tylko jako ewentualne uzupełnienie zastosowanych środków ochrony zbiorowej.

Instrukcja a Dyrektywa Maszynowa

W niniejszym artykule skoncentrowano się na zagadnieniach praktycznych, związanych z opracowaniem instrukcji maszyny nowej, to znaczy maszyny wprowadzanej do obrotu lub oddawanej do użytku na rynek Unii Europejskiej po raz pierwszy. Obowiązek sporządzenia takiej instrukcji, w myśl Dyrektywy Maszynowej, spoczywa na producencie maszyny lub jego uprawomocnionym pełnomocniku. Przepisy krajowe, dotyczące tego zagadnienia, są zawarte w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki, które jest aktem wdrażającym Dyrektywę Maszynową do prawa polskiego.

Instrukcja producenta maszyny stanowi, obok Deklaracji Zgodności EC, bardzo ważną część dokumentacji bezpieczeństwa maszyny. Prawidłowość opracowania tej instrukcji, jej kompletność, spójność oraz zgodność z wymaganiami zasadniczymi Dyrektywy Maszynowej mają podstawowe znaczenie w budowaniu dobrych relacji biznesowych między producentem maszyny oraz jej użytkownikiem. Instrukcja producenta jest bardzo ważnym dokumentem, branym pod uwagę w przypadku awarii maszyny, wypadków oraz wszelkich kwestii spornych, również prawnych, mogących wystąpić między producentem maszyny a jej użytkownikiem.

W artykule przeprowadzono szczegółową analizę zasadniczych wymagań Dyrektywy Maszynowej dotyczących przygotowania instrukcji maszyny. Analizę tę przeprowadzono z punktu widzenia producenta maszyny. Skoncentrowano się na zawartości formalnej instrukcji; mniej miejsca poświęcono sprawom związanym z jej formą. Tam, gdzie było to konieczne, dla pełniejszego wyjaśnienia omawianych kwestii, podano również odniesienia do innych rozdziałów Dyrektywy Maszynowej oraz innych aktów prawnych. Korzystano z polskiego tekstu Dyrektywy Maszynowej, opublikowanego w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Wskazano dokumenty, w których można znaleźć zalecenia dotyczące różnych form instrukcji. Przy opracowaniu komentarzy do wymagań zasadniczych wykorzystano dostępną literaturę, dotyczącą poruszanych zagadnień oraz doświadczenia własne, związane przygotowaniem lub oceną dokumentacji bezpieczeństwa maszyn.

Wymagania odnośnie instrukcji

Wymagania ogólne

Wymagania dotyczące opracowania instrukcji maszyny są zawarte w rozdziale 1.7.4 załącznika nr 1 Dyrektywy Maszynowej. W podanych tam na wstępie wymaganiach ogólnych istnieje nakaz:

Wszystkie maszyny muszą być zaopatrzone w instrukcje sporządzone w oficjalnym języku lub językach wspólnotowych Państwa Członkowskiego, w którym maszyna zostaje wprowadzona do obrotu lub oddana do użytku. Instrukcja dołączana do maszyny musi być albo >>Instrukcją oryginalną<< albo >>Tłumaczeniem instrukcji oryginalnej<<, w którym to przypadku oryginalna instrukcja musi być dołączona do tłumaczenia. W drodze wyjątku instrukcja konserwacji, przeznaczona do użytku przez wyspecjalizowany personel zatrudniony przez producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela, może być dostarczona tylko w jednym z języków wspólnotowych, zrozumiałym dla tego personelu. Instrukcje muszą być opracowane zgodnie z niżej określonymi zasadami.

Wymagania podane w rozdziale 1.7.4 załącznika nr 1 Dyrektywy Maszynowej dotyczą jednej z wielu grup wymagań, jakie producent maszyny musi spełnić przed jej wprowadzeniem do obrotu i/lub oddaniem do użytku (patrz art. 5 pkt 1c Dyrektywy). Instrukcja producenta musi towarzyszyć maszynie. Oznacza to, że instrukcja musi być przygotowana, zanim maszyna zostanie wprowadzona do obrotu i/lub oddana do użytku i musi towarzyszyć maszynie do chwili, gdy znajdzie się ona u użytkownika. Importer lub dystrybutor maszyny musi upewnić się, że instrukcja dotarła do użytkownika (patrz art. 2 punkty h, i, j, k Dyrektywy Maszynowej).

Specjalne wymagania dla pewnych grup maszyn

Istnieją grupy maszyn, dla których Dyrektywa Maszynowa precyzuje specjalne wymagania dotyczące przygotowania instrukcji.

  • Dla maszyn stosowanych w przemyśle spożywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym (rozdział 2.1.2 załącznika nr 1 Dyrektywy) instrukcje muszą wskazywać zalecane środki i metody czyszczenia, dezynfekcji i płukania, nie tylko dla obszarów łatwo dostępnych, ale także dla tych obszarów, do których nie ma dostępu lub nie jest on zalecany.
  • Dla maszyn przenośnych, trzymanych w ręku lub prowadzonych ręcznie (rozdział 2.2.1.1. załącznika nr 1 Dyrektywy) instrukcje muszą zawierać informacje dotyczące drgań przenoszonych przez te maszyny, w tym:
      • całkowitą wartość drgań, działających na układ dłoń/ramię, jeżeli wartość ta przekracza 2,5 m/s2; jeżeli wartość ta nie przekracza 2,5 m/s2, należy to potwierdzić w instrukcji,
      • niepewność pomiarową (oszacowania ww. wartości).
  • Dla przenośnych maszyn udarowych, montażowych i innych (rozdział 2.2.2.2. załącznika nr 1 Dyrektywy), instrukcje muszą zapewniać informacje dotyczące:
      • osprzętu i wyposażenia wymiennego, które mogą być używane z daną maszyną,
      • odpowiednich elementów montażowych lub innych elementów uderzanych, które mogą być używane w danej maszynie,
      • w razie potrzeby – odpowiednich nabojów.
  • Dla maszyn, które wytwarzają drgania przenoszone przez maszynę na układ dłoń/ramię lub całe ciało operatora (rozdział 3.6.3.1. załącznika nr 1 Dyrektywy) instrukcje muszą zawierać informacje dotyczące:
      • całkowitej wartości drgań działających na układ dłoń/ramię, jeżeli wartość ta przekracza 2,5 m/s2; jeżeli wartość ta nie przekracza 2,5 m/s2, należy to potwierdzić w instrukcji,
      • najwyższej ważonej wartości skutecznej przyspieszenia działającego na całe ciało operatora, jeżeli wartość ta przekracza 0,5 m/s2; jeżeli wartość nie przekracza 0,5 m/s2, należy to potwierdzić w instrukcji,
      • niepewności pomiarowej.

Podane wartości muszą być albo faktycznie zmierzone dla danej maszyny, albo ustalone na podstawie pomiarów wykonanych dla technicznie porównywalnej maszyny, reprezentatywnej dla maszyny, która będzie wykonywana.

  • Dla maszyn mających kilka zastosowań, w zależności od użytego wyposażenia wymiennego (rozdział 3.6.3.2. załącznika nr 1 Dyrektywy), instrukcje maszyny oraz wyposażenia muszą zawierać informacje dotyczące bezpiecznego montażu i stosowania maszyny podstawowej i dołączanego do niej wyposażenia wymiennego.

Postać instrukcji

Dyrektywa Maszynowa nie precyzuje, w jakiej postaci ma być przygotowana instrukcja. Jest ogólnie przyjęte, że instrukcja dotycząca zdrowia i bezpieczeństwa musi być w formie papierowej, ponieważ nie można z góry zakładać, że użytkownik może się posługiwać instrukcją w postaci elektronicznej, bądź ma stały dostęp do Internetu. Jest też powszechnie przyjęte, że instrukcja powinna być dostępna zarówno w formie elektronicznej, w sieci, jak też w formie papierowej. Taka praktyka ułatwia uaktualnianie instrukcji, jeśli jest to konieczne.

Istnieje ogólna zasada, że wszystkie instrukcje dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa muszą być opracowane w języku oficjalnym Unii Europejskiej lub w językach krajów członkowskich, na których obszar są kierowane (patrz rozdział 1.7.1 załącznika nr 1 Dyrektywy Maszynowej).

Ogólne zasady opracowywania instrukcji, konkretne wymagania odnośnie zawartości instrukcji wraz z przykładami można znaleźć w numerze PAR 1/2014. Zapraszamy do lektury!

Parts of the series

Bezpieczeństwo użytkowania i funkcjonalne

Bezpieczeństwo użytkowania i funkcjonalne

More
fot. istock

Użytkowanie dronów a ochrona danych osobowych

More
Universal Robots

Kto odpowiada za robota?

More
Fot. iStock

Bezpieczeństwo funkcjonalne cz. I. Norma Podstawowa i sektorowa do przemysłu procesowego

More
Celem, Antwerpia (fot. Pixabay)

Bezpieczeństwo funkcjonalne – cz. II. Normy stosowane w energetyce jądrowej, kolejnictwie i urządzeniach medycznych

More

Related articles

  • Jakich systemów AI zakazuje AI Act?
  • Prawo komunikacji elektronicznej
  • Prawo komunikacji elektronicznej
  • Cyberbezpieczeństwo: zmiany w 2024 r.
  • Ustawa o ochronie sygnalistów

Newsletter

Stay up to date with current information.

Comau videos YouTube

Show more videos
Inżynier wie

Events

Show more events
1 Jan Training

Zwiedzanie centrum efektywnej prefabrykacji szaf sterowniczych

1 January 2025 – 31 December 2025
24 Jun Conference

"Niezawodność i Utrzymanie Ruchu w zakładach produkcyjnych" w Szklarskiej Porębie

Szklarska Poręba 24 June 2025
24 Jun Training

Szkolenie z programowania sterowników PLCnext - podstawy

Wrocław 24–25 June 2025
24 Jun Webinar

Monitorowanie i efektywne zarządzanie zużyciem energii w zakładach przemysłowych

24 June 2025
  • facebook
  • Tweeter
  • google+
  • RSS AutomatykaOnline
  • About Us
  • Sales and customer service
  • Privacy Policy
  • Presentation
  • Terms of Use
  • Accessibility Statement
  • Contact Us
  • Contact form
  • Media cooperation
  • Portal Editorial
  • Automatyka Editorial
  • Advertising
  • Advertising contact
  • Advertising in "Automatyka"
  • Newsletter
AutomatykaOnline.pl

© 2014 by Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP. All rights reserved.
created by: TOMP