Biała księga innowacyjności. Zmiany warunków prowadzenia działalności innowacyjnej

Mała ustawa o innowacyjności wprowadza zmiany w ustawach o podatku od osób fizycznych i od osób prawnych, które mają pozytywnie wpłynąć na rozwój działalności innowacyjnej w sektorze gospodarki i nauki.

Wprowadzone zmiany dotyczą zwolnienia z podatku dochodowego aportu własności intelektualnej, poszerzenia katalogu kosztów kwalifikowanych o koszty B+R oraz zwiększenia ulgi na działalność B+R.

Główne kierunki zmian i cele wskazane w Księdze znajdą odzwierciedlenie w 15 aktach prawnych, a mała ustawa o innowacyjności wprowadza zmiany w kilku obszarach, które omówiono poniżej.

Podatki

Aport własności intelektualnej i przemysłowej

Jedną ze zmian jest zniesienie opodatkowania aportu praw własności intelektualnej i przemysłowej, co umożliwi objęcie akcji w spółce w zamian za wniesione wartości niematerialne i prawne, w tym również wniesione prawa autorskie, np. do programu komputerowego (art. 17 ust. 1 e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dalej PIT i art. 12 ust. 4 pkt 23 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, dalej CIT).

Skutki tej regulacji oceniane są pozytywnie, jako mogące wpłynąć na zintensyfikowanie komercjalizacji zarówno dla przedsiębiorców, jak i dla szkół wyższych oraz instytutów. Ustawa nie wprowadza niestety żadnych zmian do ustawy o VAT, który jest ściśle powiązany z czynnością aportu.

Rozszerzenie listy kosztów kwalifikowanych

Kolejną zaproponowaną modyfikacją jest rozszerzenie listy kosztów kwalifikowanych o koszty związane z uzyskaniem ochrony własności przemysłowej.

Katalog kosztów kwalifikowanych zostanie uzupełniony o koszty uzyskania i utrzymania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy, a także prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, poniesione przez mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa (dalej MŚP) na przygotowanie dokumentacji zgłoszeniowej, dokonanie zgłoszenia, koszty tłumaczeń, prowadzenie postępowania przez Urząd Patentowy RP lub odpowiedni zagraniczny organ, koszty zastępstwa prawnego i procesowego na etapie postępowania zgłoszeniowego i po jego zakończeniu oraz opłaty niezbędne do utrzymania prawa w mocy (art. 26 ust. 2 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 18 d ust. 2 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Zwiększenie kwot kosztów kwalifikowanych

Przewidziano także zwiększenie kwot kosztów kwalifikowanych związanych z wydatkami na badania i rozwój, które można odliczyć od podstawy opodatkowania. Próg kosztów kwalifikowanych został zmieniony z dotychczasowych 20% do 50% kosztów kwalifikowanych (ust. 2 i 3) dla podatników mikro i MŚP (art. 26 e ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 18 d ust. 7 ustawy o CIT), a w przypadku pozostałych podatników – z 10% do odpowiednio 50% kosztów osobowych (ust. 2 pkt 1) i 30% kosztów kwalifikowanych (ust. 2 pkt 2–4 i pkt 3).

Dłuższy okres odliczeń kosztów na działalność B+R

Korzystnie uregulowano kwestie odliczeń, wydłużając okres odliczenia kosztów na działalność B+R przez przedsiębiorcę do sześciu lat (obecnie okres ten wynosi trzy lata). Odliczeń dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono koszty kwalifikowane. W sytuacji, gdy podatnik poniósł stratę za dany rok podatkowy lub wielkość dochodu jest niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń, możliwe będzie dokonanie odliczeń w zeznaniach za kolejne sześć lat podatkowych (art. 26 e ust. 8 ustawy o PIT i art. 18 d ust. 8 ustawy o CIT). Rozwiązanie to ocenia się szczególnie pozytywnie w odniesieniu do przedsiębiorstw prowadzących działalność innowacyjną, która charakteryzuje się dłuższym okresem zwrotu.

Zwrot gotówkowy dla przedsiębiorcy

Przedsiębiorcy, który w roku rozpoczęcia prowadzenia działalności poniósł stratę albo osiągnął dochód niższy od kwoty przysługującego za ten rok odliczenia, przysługuje kwota niewykorzystanego odliczenia. To alternatywne rozwiązanie dla podmiotów, które poniosły stratę albo osiągnęły dochód niższy od kwoty przysługującej za ten rok odliczenia (określonej w art. 26 e ust. 1 odpowiednio art. 18 d ust. 1 CIT). Zwrot może wynieść 18% lub 19% niewykorzystanego odliczenia, przy czym kwota ta będzie uznawana za pomoc de minimis (art. 26 ea ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – PIT i art. 18 da ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – CIT). To rozwiązanie może być szczególnie istotne dla przedsięwzięć typu start-up.

Zmiany w ordynacji podatkowej

Kwoty przysługujące podatnikowi, zgodnie z art. 26 ae ust. 1 i 2 oraz art. 18 da ust. 1 i 2, wykazane w zeznaniu lub wynikające z decyzji, będą traktowane na równi z nadpłatą (art. 72 § 1b ustawy Ordynacja podatkowa).

Finansowanie nowych technologii

Mała ustawa o innowacyjności uwzględnia również wsparcie rozwoju i promocji technologii środowiskowych. W zakresie finansowania nowych technologii dodano możliwość udzielenia wsparcia przez Ministerstwo Środowiska w obszarze innowacyjności i zrównoważonego rozwoju, tj. finansowania zadań służących wsparciu polskich technologii środowiskowych w kraju i za granicą oraz przedsięwzięć związanych systemem weryfikacji technologii środowiskowych ETV (ang. Environmental Technology Verification, system weryfikacji technologii środowiskowych). Kraje Unii Europejskiej będą mogły korzystać z ETV jako nowego narzędzia wspierającego komercjalizację innowacyjnych technologii środowiskowych. Wprowadzony system weryfikacji polega na przeprowadzeniu badań nowej technologii w celu stwierdzenia efektu jej działania. Weryfikacja dokonywana jest przez niezależne Jednostki Weryfikujące, które mają uprawnienia do wydawania Świadectw Weryfikacji technologii. Świadectwa publikowane są w rejestrze zweryfikowanych technologii Komisji Europejskiej.

Kolejnym działaniem powinno być określenie, w drodze rozporządzenia, szczegółowych warunków udzielania pomocy publicznej na te cele ze środków pozostających w dyspozycji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz funduszy wojewódzkich (art. 400 a ustawy Prawo ochrony środowiska).

Sektor nauki

W ustawie znalazły się też zmiany ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, o instytutach PAN, o zasadach finansowania nauki, o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz o uprawnieniach przysługujących Skarbowi Państwa.

Istotną zmianą zarówno dla nauki, jak i dla gospodarki jest wpisanie na listę wyłączonych z uzyskiwania zgody Ministra Skarbu Państwa i oddanych do odpłatnego korzystania składników aktywów trwałych ze wskazaniem ich przeznaczenia – na cele konferencyjne, szkoleniowe, dydaktyczne, rekreacyjno-sportowe lub produkcji audiowizualnej. Istnieje jednak ograniczenie: łączny okres korzystania z tych składników w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć 90 dni. Dotyczy to umowy najmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, zawieranych z tym samym podmiotem i dotyczących tych samych składników aktywów trwałych.

Komercjalizacja wyników badań

W Prawie o szkolnictwie wyższym wprowadzono możliwości powołania więcej niż jednej spółki celowej utworzonej w celu komercjalizacji pośredniej. Uprawnienie uczelni do tworzenia wielu spółek celowych może pozytywnie wpłynąć na proces komercjalizacji prowadzony przez uczelnie. Przy jednoczesnym wyłączeniu czynności w zakresie komercjalizacji oraz wniesienia wkładu do spółki celowej, w tym spółki utworzonej przez uczelnię lub kilka uczelni, a także ze stosowania przepisów ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa (Dz.U. z 2012 r. poz. 1224) – czyli wymogu uzyskania zgody Ministra Skarbu Państwa – niewątpliwie umożliwi to przyspieszenie procesu komercjalizacji w szkołach wyższych.

Finansowanie komercjalizacji wyników badań wprowadzono w ustawie o zasadach finansowania nauki. W artykule 18.1. dodano zapis (litera h) wskazujący, że finansowanie działalności statutowej obejmuje utrzymanie potencjału badawczego jednostki naukowej, w tym działania związane z komercjalizacją wyników badań naukowych i prac rozwojowych, polegające na analizie potrzeb rynku, stanu techniki, możliwości ochrony patentowej efektów tej działalności oraz opracowaniu projektów komercjalizacji.

Jednostki naukowe będą zobligowane do przeznaczenia na działania związane z komercjalizacją badań naukowych i prac rozwojowych nie mniej niż 2% środków finansowych przyznanych na utrzymanie potencjału badawczego. W odniesieniu do centrów transferu technologii oznacza to, że powinny z wyżej wymienionych środków finansować działania komercjalizacyjne.

Uwłaszczenie twórców

Kolejnym działaniem w zakresie tzw. uwłaszczenia twórców będzie wprowadzenie zmian w zakresie praw do wyników badań. Art. 86 e ust. 1 zmieni brzmienie, wprowadzony zostanie bowiem obowiązek przekazywania przez pracownika uczelni publicznej informacji o wynikach badań naukowych lub prac rozwojowych oraz 
o know-how, związanym z tymi wynikami. Pracownik będzie mógł złożyć oświadczenie o zainteresowaniu przeniesieniem na niego praw do tych wyników, a w przypadku komercjalizacji uczelni będzie przysługiwało wynagrodzenie (nie wyższe niż 5% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za pracę). Analogiczne przepisy będą wprowadzone do ustawy o Polskiej Akademii Nauk, natomiast nie przewidziano w projekcie takich zmian w ustawie o instytutach badawczych.

Zamówienia publiczne

W pierwotnych założeniach zgłoszonych do zmian – w pierwszej ustawie powinny znaleźć się zmiany ustawy Prawo zamówień publicznych – część zmian wprowadziła ostatnia nowelizacja PZP. Do uregulowania pozostaną: uproszczenie procedur zakupowych związanych z realizacją zamówień publicznych na innowacje, wprowadzenie jako warunku wymaganego w postępowaniach doświadczenia w realizacji i rozliczeniu projektu B+R, a także wyłączenie ze stosowania ustawy uzbrojenia, sprzętu i technologii będących wynikiem prac B+R pozyskiwanych przez Siły Zbrojne RP i służby podległe innym ministrom.

Zgodnie z zapowiedziami ustawa powinna wejść w życie jeszcze w 2016 r., a zmiany podatkowe oraz dotyczące finansowania nauki – 1 stycznia 2017 r.

Zmiany zapowiadane

W Białej Księdze Innowacji, która jest dostępna na stronie MNiSW (http://www.nauka.gov.pl/g2/oryginal/2016_09/9eea4ea7c3ea829ba5b606df4381e321.pdf) określono także kierunki dalszych zmian. Zostały one przedstawione w tabeli.

*Tabela znajduje się w drukowanej wersji Miesięcznika Automatyka oraz w w wersji PDF.

źródło: Automatyka 11/2016