Roboty ramię w ramię z ludźmi, czyli przyjazna automatyzacja

Czy roboty odbiorą ludziom pracę? Czy sztuczna inteligencja zepchnie dotychczasowych pracowników na margines? Dziś wiadomo już, że takie czarne wizje są nieuzasadnione, chociaż oczywiście w rezultacie automatyzacji potrzeby dotyczące kompetencji pracowników ewoluują i przegrupowanie sił na liniach produkcyjnych jest konieczne. Konfiguracja inteligencji ludzkiej i sztucznej oznacza bowiem zasadnicze zmiany w strukturach każdej organizacji, a skala rozwoju inteligentnej automatyzacji przynosi niekiedy efekty, które kiedyś mogłyby się rysować jako scenariusz filmu science-fiction. Jako przykład może posłużyć ujawniony przez renomowany dziennik „The Washington Post” fakt, że w ciągu roku robot pracujący dla najstarszej amerykańskiej gazety codziennej napisał 850 artykułów prasowych.

Efektywna kooperacja i interakcja

W perspektywie długoterminowej nie jesteśmy w stanie przewidzieć, jak bardzo roboty i sztuczna inteligencja zmienią naszą rzeczywistość, ale już teraz wiadomo, że inteligentne maszyny mogą być idealnym uzupełnieniem ludzkiej inteligencji. Robot, który przejmuje od człowieka uciążliwe i nie wymagające kreatywności ani strategicznego myślenia czynności – np. przetwarzanie ogromnych zbiorów danych i wyszukiwanie w ramach nich wzorów – to tylko jeden z przykładów.

W 2019 r. firma Deloitte zaprosiła przedstawicieli kadr kierowniczych do udziału w internetowym badaniu poświęconym strategii inteligentnej automatyzacji oraz jej wpływu na pracowników firm. Uczestniczyło w nim 523 dyrektorów firm reprezentujących różne branże z 26 krajów Afryki, obu Ameryk, Azji i Europy (w tym 57 firm z Polski), których łączne roczne obroty wynosiły 2,7 bln dolarów.

Rynek zautomatyzowanych technologii, takich jak zrobotyzowana automatyzacja procesów biznesowych (robotic process automation – RPA), rośnie w tempie 20% rocznie i do 2024 r. prawdopodobnie osiągnie wartość 5 mld dolarów. Jak wynika z badania przeprowadzonego przez firmę Deloitte, od 2018 r. podwoiła się liczba przedsiębiorstw, które z sukcesem zwiększyły skalę wdrożenia automatyzacji, przy czym 8% ankietowanych wskazało, że w ich firmach wprowadzono ponad 50 automatycznych rozwiązań. Jednak osiągnięcie efektu skali nadal pozostaje wyzwaniem, a jako główną przeszkodę wskazywano rozdrobnienie procesów.

Przedsiębiorstwa, które zwiększyły zakres automatyzacji charakteryzują się jasną wizją i stosują podejście strategiczne, ukierunkowane na pozyskiwanie wartości z automatyzacji. Takie firmy traktują automatyzację jako wyzwanie dla całego przedsiębiorstwa, w związku z czym tworzą odpowiednie zaplecze i nowe funkcje, których wprowadzenia wymagają zautomatyzowane systemy. Znacznie częściej łączą technologie automatyzacji z pracą ludzi. Czuwają także nad tym, w jaki sposób inteligentna automatyzacja może pomóc pracownikom zwiększyć ich możliwości oraz poszerzyć zakres prac, jakie mogą wykonywać.

Oczekiwane korzyści z wdrożenia inteligentnej automatyzacji

Firma Deloitte zapytała ankietowanych o kluczowe korzyści, jakie ich zdaniem może przynieść wdrożenie inteligentnej automatyzacji. Kadry kierownicze oczekują m.in., że w ciągu najbliższych trzech lat inteligentna automatyzacja zwiększy wydajność personelu o 27%. Taki wzrost odpowiada pracy, jaką mogłoby wykonać 2,4 mln dodatkowych pełnoetatowych pracowników w zakładach ankietowanych firm. Jak podkreślono w raporcie, te zmiany niosą ze sobą ogromne możliwości zwiększenia produktywności i jednocześnie nadania pracy ludzkiego oblicza, ponieważ stanowiska i role pracowników będą ewoluować, a znaczenie ich pracy wzrośnie. Zastanawiająca i niepokojąca jest jednak liczba organizacji, w których nie rozważano jeszcze, w jaki sposób strategie automatyzacji wpłyną na pracowników – odsetek ten stanowi 44% – oraz nie sprawdzono, czy inteligentna automatyzacja będzie wymagała od pracowników przekwalifikowania – aż 60%. Badanie wyraźnie pokazuje, że wiele firm powinno poświęcić znacznie więcej uwagi integracji ludzi i maszyn oraz sposobom przekształcania przedsiębiorstw w nowej erze współpracy robotów i ludzi.

Kluczowe czynniki sukcesu inteligentnej automatyzacji

Analiza danych z badania pozwoliła wytypować listę najważniejszych aspektów decydujących o powodzeniu ambitnego przedsięwzięcia, jakim jest wdrożenie inteligentnej automatyzacji. W organizacjach, które z sukcesem korzystają z efektów jej wprowadzenia da się wyodrębnić sześć charakterystycznych czynników.

Pierwszym z nich jest strategia inteligentnej automatyzacji dla całej firmy. Przedsiębiorstwa, które mają strategię wdrażania obejmującą całość organizacji osiągają wyższe zwroty w postaci dodatkowej siły roboczej, redukcji kosztów i wzrostu przychodów. Redukcja kosztów sięga średnio 24%, a przychody wzrastają o 8%. Dla porównania – w firmach bez wspólnej strategii dla całego przedsiębiorstwa koszty zmniejszają się tylko o 14%, a przychody rosną o 3%.

Kolejnym czynnikiem sukcesu jest połączenie zautomatyzowanej robotyzacji procesów ze sztuczną inteligencją (AI). Jest to jednocześnie aspekt, który wydaje się mieć najsilniejszy wpływ na zwiększenie przychodów. Organizacje łączące RPA z AI oceniają wzrost przychodów średnio na 9%, zaś te, które poprzestają na zrobotyzowanej automatyzacji procesów – trzykrotnie mniej. Zauważalne jest, że prawie połowa (45%) organizacji skaluje automatyzację przez połączenie RPA i AI, 20% jest w fazie pilotażowej takich działań, a 36% zatrzymało się na RPA.

Do czynników sukcesu – co wydaje się dość oczywiste – należą też technologia, infrastruktura i bezpieczeństwo cybernetyczne. Firmy z dobrze rozwiniętą funkcją wsparcia IT, z uwzględnieniem odpowiedniej technologii, infrastruktury i cyberbezpieczeństwa, skuteczniej zmniejszają swoje koszty, redukując je średnio o 21%. Dla porównania w organizacjach, które nie mogą się tym pochwalić ten odsetek wynosi 13%.

Następnym istotnym aspektem decydującym o powodzeniu są dojrzałe definicje, standardy i uporządkowane procesy – te cechy odpowiadają za większy wzrost wydajności pracowników biurowych (19% w organizacjach, które je wprowadziły versus 12% w tych, które tego nie robią).

O pozytywnych efektach inteligentnej automatyzacji decyduje też jasne zdefiniowanie tego, co jest jej wartością, tj. zrozumienie, w jaki sposób wykorzystać wartość z inteligentnej automatyzacji, by prowadziła do znacznej redukcji kosztów. Menedżerowie z firm, które o to zadbały wskazują, że ich organizacje obniżają koszty średnio o 21%, a przedstawiciele organizacji, które nie mają jasno zdefiniowanych wartości – o 15%.

Ostatnim wśród wskazanych sześciu czynników sukcesu jest radykalne uproszczenie wynikające z potrzeby redukcji kosztów. Organizacje częściej skalujące zgadzają się, że jest to główny cel ich strategii – robi to około 73%. W przypadku pozostałych ta wartość sięga 61%. 

Artykuł powstał na podstawie raportu „Inteligentna automatyzacja” firmy Deloitte

źródło: Automatyka 3/2020