Odmowa wydania zezwolenia na eksploatację urządzenia technicznego

Aby utrzymywać potencjał eksploatacyjny przez okres życia systemu technicznego, w którego skład wchodzi urządzenie techniczne, oraz zapewnić jego bezpieczne i ekonomiczne użytkowanie, konieczne jest jego prawidłowe użytkowanie. Utrzymywanie obiektu w stanie odpowiedniości jest celem obsługiwania operatorskiego.

Możliwość użytkowania urządzenia technicznego zależy od otrzymania decyzji zezwalającej na jego eksploatację, wydanej przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego. Sytuacja taka dotyczy również urządzeń technicznych po ich naprawie lub modernizacji.

Zgodnie z ustawą z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym działaniami dozoru technicznego objęte są urządzenia techniczne mogące stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska wskutek:

1. rozprężania cieczy lub gazów znajdujących się pod ciśnieniem różnym od atmosferycznego,
2. wyzwolenia energii potencjalnej lub kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi lub ładunków w ograniczonym zasięgu,
3. rozprzestrzeniania się materiałów niebezpiecznych podczas ich magazynowania lub transportu.

Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego postępowanie administracyjne mające na celu sprawdzenie urządzenia technicznego przed eksploatacją wszczyna się na żądanie strony, czyli eksploatującego urządzenia techniczne.

Wnioskodawca i jednostka dozoru technicznego najpierw zawierają umowę o przeprowadzenie badań urządzeń technicznych i wykonanie czynności sprawdzających. Nawiązuje się stosunek cywilnoprawny. W ramach tego stosunku jednostce dozoru technicznego należy się wynagrodzenie za przeprowadzone badania i wykonane czynności sprawdzające w formie opłaty, której wysokość określa rozporządzenie Ministra Gospodarki. Po wykonaniu umowy następuje dopiero faza postępowania administracyjnego, w którym decyzją rozstrzygana jest kwestia zezwolenia na eksploatację.

Problem kompletności i prawidłowości dokumentacji

Każdy zakład produkcyjny, przed przystąpieniem do eksploatacji, pisemnie zgłasza urządzenie do organu właściwej jednostki dozoru technicznego w celu uzyskania decyzji zezwalającej na eksploatację. Zakład produkcyjny składa wniosek o przeprowadzenie badania technicznego urządzenia objętego dozorem technicznym w najbliższym oddziale Urzędu Dozoru Technicznego. Wniosek taki można dostarczyć osobiście w oddziale bądź wysłać pocztą listem poleconym, elektronicznie mailem lub przez elektroniczną książkę podawczą.

Przed wydaniem decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia organ jednostki dozoru technicznego wykonuje następujące czynności:

• sprawdza kompletność i prawidłowość dokumentacji urządzenia,
• dokonuje badania urządzenia poprzez sprawdzenie zgodności wykonania tego urządzenia z dokumentacją i warunkami technicznymi dozoru technicznego, a także stanu urządzenia, jego wyposażenia i oznakowań,
• przeprowadza próby techniczne przed uruchomieniem urządzenia oraz w warunkach pracy w zakresie ustalonym w warunkach technicznych dozoru technicznego dla poszczególnych rodzajów urządzeń,
• przeprowadza badanie specjalne ustalone w dokumentacji projektowej urządzenia lub, w technicznie uzasadnionych przypadkach, na żądanie organu właściwej jednostki dozoru technicznego.

Inspektor dozoru technicznego tym samym:

• wykonuje czynności dozoru technicznego w obecności przedsiębiorcy lub osoby upoważnionej przez przedsiębiorcę,
• sporządza protokół wykonania czynności dozoru technicznego, który potwierdza podpisem przedsiębiorca lub osoba przez niego upoważniona,
• jeden egzemplarz protokołu pozostawia u przedsiębiorcy,
• nie podlega przeszukaniu przewidzianemu w wewnętrznych regulaminach przedsiębiorcy, u którego wykonuje czynności dozoru technicznego,
• jest obowiązany do przestrzegania przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujących u przedsiębiorcy,
• ma prawo odmówić wykonania czynności dozoru technicznego w przypadku wystąpienia niewłaściwych warunków do ich przeprowadzenia, a w szczególności:
  • niedostatecznego stanu przygotowania urządzenia technicznego do badania,
  • niewłaściwego oświetlenia lub występowania oparów utrudniających widoczność,
  • przekroczenia dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy lub dopuszczalnej granicy niskich i wysokich temperatur,
• jest uprawniony do:
  • wstępu za okazaniem upoważnienia i legitymacji służbowej, bez potrzeby uzyskiwania przepustki, do pomieszczeń i obiektów, w których znajdują się urządzenia techniczne,
  • swobodnego poruszania się w tych pomieszczeniach i obiektach, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej,
  • dostępu do urządzeń technicznych,
  • żądania od przedsiębiorcy udzielania niezbędnych informacji i przedstawienia koniecznych dokumentów oraz wyników badań,
  • przeprowadzania w wyznaczonych terminach badań, prób i pomiarów oraz innych czynności potrzebnych do ustalenia stanu urządzenia technicznego, prawidłowości jego eksploatacji, naprawy lub modernizacji, a także prawidłowości wykonania określonych materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzenia technicznego,
  • wydawania zaleceń technicznych.

Przed wydaniem decyzji

Czynności dozoru technicznego inspektorzy wykonują w obecności wnioskodawcy lub osoby upoważnionej przez wnioskodawcę.

Organ właściwej jednostki dozoru technicznego przed wydaniem decyzji przeprowadza badania i wykonuje czynności sprawdzające oraz:

1. sprawdza kompletność i prawidłowość przedłożonej dokumentacji,
2. dokonuje badania urządzenia poprzez sprawdzenie zgodności wykonania tego urządzenia z dokumentacją i warunkami technicznymi dozoru technicznego, a także stanu urządzenia, jego wyposażenia i oznakowań,
3. przeprowadza próby techniczne przed uruchomieniem urządzenia oraz w warunkach pracy w zakresie ustalonym w warunkach technicznych dozoru technicznego dla poszczególnych rodzajów urządzeń,
4. przeprowadza badanie specjalne ustalone w dokumentacji projektowej urządzenia lub, w technicznie uzasadnionych przypadkach, na żądanie organu właściwej jednostki dozoru technicznego.

Próby przed uruchomieniem

1. Pracodawca powinien podjąć działania mające na celu zapewnienie, że maszyny udostępnione pracownikom na terenie zakładu pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę są właściwe do wykonywania pracy lub odpowiednio przystosowane do jej wykonywania oraz mogą być użytkowane bez pogorszenia bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników. 
2. Pracodawca, dokonując wyboru maszyny, powinien brać pod uwagę specyficzne warunki i rodzaj wykonywanej pracy, a także istniejące w zakładzie pracy lub w miejscu pracy zagrożenia istotne dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, w szczególności na stanowisku pracy; pracodawca powinien uwzględniać dodatkowe zagrożenia związane z użytkowaniem maszyny. 
3. Pracodawca powinien zastosować odpowiednie rozwiązania, mające na celu zminimalizowanie ryzyka związanego z użytkowaniem maszyn, jeżeli maszyny nie mogą być użytkowane bez ryzyka dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników. 

Warto zapamiętać

Maszyny: 

1. instaluje się, umiejscawia oraz użytkuje w sposób: 
   1. minimalizujący ryzyko dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, w szczególności poprzez zapewnienie dostatecznej przestrzeni między ich ruchomymi częściami a ruchomymi bądź stałymi elementami znajdującymi się w ich otoczeniu, 
   2. zapewniający bezpieczne dostarczanie lub odprowadzanie używanej albo produkowanej energii bądź materiałów,
2. montuje się lub demontuje w bezpiecznych warunkach, w szczególności zgodnie z zaleceniami producenta. 

Maszyny, które mogą podczas użytkowania być narażone na uderzenie pioruna, zabezpiecza się przed jego skutkami.

Przedmiot badania technicznego

Przedmiotem badania diagnostycznego lub ekspertyzy technicznej może być urządzenie techniczne, element urządzenia technicznego, materiał, z którego wykonane jest lub będzie wykonane urządzenie techniczne. Ponadto badanie diagnostyczne lub ekspertyza techniczna może dotyczyć całości lub części instalacji przemysłowej, budowlanej bądź ciągu technologicznego, których jednym z elementów mających wpływ na bezpieczeństwo jest urządzenie techniczne.

Realizacja badań diagnostycznych i ekspertyz z zakresu bezpieczeństwa pracy urządzeń technicznych podnosi poziom bezpieczeństwa, minimalizując ryzyko związane z eksploatacją urządzeń. Analizowanie stanu technicznego urządzeń oraz stała ocena stopnia zagrożenia pomagają zachować poziom bezpieczeństwa na akceptowalnym poziomie.

Urząd Dozoru Technicznego dokonuje:

• weryfikacji dokumentacji oraz badania budowy urządzeń technicznych,
• oceny maszyn z minimalnymi wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy,
• kontroli efektywności energetycznej kotłów,
• analizy zagrożeń i oceny ryzyka (np. HAZOP, PHA, FMEA, ETA, LOPA),
• analizy niezawodności układów bezpieczeństwa,
• poświadczenia przeprowadzenia próby ciśnieniowej,
• poświadczenia przeprowadzenia próby obciążeniowej,
• odbioru materiałów, urządzeń i elementów urządzeń – realizowanego w oparciu o wymagania normy PN-EN 10204,
• badań nieniszczących/NDT,
• kontroli placów zabaw,
• przenoszenia oznaczeń materiałowych,
• badań efektywności energetycznej dźwigów.

 Badania i ekspertyzy urządzeń technicznych przeprowadzone przez UDT-CERT to:

• obiektywna i bezstronna ocena,
• spełnienie wymagań prawnych,
• podniesienie poziomu bezpieczeństwa,
• elastyczne terminy realizacji,
• konkurencyjna cena.

Podstawa prawna:

• Ustawa o dozorze technicznym (Dz.U. z 2013 poz. 963)
• Ustawa Kodeks pracy (Dz. U. z 2013 poz. 1502)

Dokumenty:

Formularze do wykorzystania  przy zgłaszaniu urządzeń w celu uzyskania decyzji zezwalającej  na eksploatację:

•  opis techniczny kotła parowego,
• opis techniczny kotła wodnego,
• opis techniczny małego zbiornika ciśnieniowego (np. zbiornik agregatu sprężarkowego, naczynie przeponowe, itp.),
• opis techniczny pozostałych zbiorników ciśnieniowych,
• opis techniczny rurociągu przesyłowego,
• opis techniczny rurociągu technologicznego,
• opis techniczny zbiornika bezciśnieniowego.
• wniosek o przeprowadzenie badania technicznego urządzenia podlegającego dozorowi technicznemu.

źródło: Automatyka 1-2/2015