Obudowy do zastosowań antywybuchowych

Obudowa,  jako  jeden  z istotnych elementów  urządzenia,  musi  spełniać  kilka funkcji, uzależnionych od warunków, w  jakich  pracuje  urządzenie.  Przede wszystkim  chroni  ona  znajdujące  się wewnątrz elementy przed urazami mechanicznymi bądź penetracją czynników zewnętrznych.  Musi  również  chronić użytkownika  przed  zagrożeniami,  jakie mogą powstać w wyniku funkcjonowania  urządzeń,  np.  porażenie  prądem, awaria  urządzenia.  Część  z nich musi być  tak  skonstruowana,  aby  zapewnić kompatybilność  elektromagnetyczną, częściową lub całkowitą. Niektóre obudowy pozwalają na używanie urządzeń w strefach zagrożenia wybuchem. Istotnymi cechami branymi pod uwagę przy wyborze  odpowiedniego  produktu  są również ergonomia i estetyka. Z powodu tak  szerokiego  wachlarza parametrów dostępnych obudów niniejszy  artykuł  dotyczy  jedynie  produktów przeznaczonych  do  pracy  w miejscach zagrożonych wybuchem.

W  strefach zagrożenia  wybuchem lub  pożarem  muszą  być  stosowane urządzenia bezpieczne, chroniące przed takimi  niebezpieczeństwami.  W Europie normą narzucającą wymagania jest dyrektywa ATEX 94/9/EC „Wyposażenie i produkcja systemów  do  użycia  w potencjalnie  wybuchowej  atmosferze”, która obowiązuje od 1 lipca 2003 r.

Cele dyrektywy ATEX 94/9/WE

Celem  dyrektywy  ATEX  jest  zapewnienie  swobodnego  przepływu  wyrobów  objętych  jej  postanowieniami na  obszarze  Unii  Europejskiej.  Słu-żyć  ma  ona  również  wyeliminowaniu, a przynajmniej  zminimalizowaniu  ryzyka użytkowania niektórych wyrobów w przestrzeniach  zagrożonych  wybuchem. Z tego względu wprowadza ona ujednolicone  zasady  i procedury  oceny  zgodności.  Zasadnicze  wymagania określone  w  dyrektywie,  dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, odnoszą się zwłaszcza do:
•    potencjalnych  źródeł  zapalenia urządzeń  przeznaczonych  do  stosowania  w przestrzeniach  zagrożonych wybuchem,
•    systemów  ochronnych,  które  uruchamiają się samoczynnie po wystąpieniu wybuchu i których zadaniem jest  natychmiastowe  powstrzymanie wybuchu lub ograniczenie skutków rozprzestrzeniania się płomieni
i ciśnienia,
•    aparatury  zabezpieczającej,  która  przyczynia  się  do  bezpiecznego funkcjonowania  urządzeń  i  samodzielnych  systemów  ochronnych w strefach zagrożonych wybuchem,
•    części i podzespołów, które nie pełnią  samodzielnych  funkcji,  lecz  są ważne  ze  względu  na  bezpieczeń-stwo  funkcjonowania  urządzeń  lub systemów ochronnych.
Tylko  wyroby  objęte  wymaganiami  dyrektywy 94/9/WE, które są zgodne z jej postanowieniami, mogą  być  wprowadzane do obrotu na terytorium Unii Europejskiej  oraz  funkcjonować  zgodnie z projektem i przeznaczeniem  w przewidzianym  środowisku.  Dyrektywa 94/9/WE  po  raz  pierwszy  wprowadza zharmonizowane  wymagania  dotyczą-ce urządzeń nieelektrycznych, urządzeń przeznaczonych do użytkowania w środowisku potencjalnie  zagrożonym  wybuchem  mieszanin  pyłowych  oraz systemów  ochronnych.  Wymagania dotyczą również aparatury zabezpieczającej,  przeznaczonej  do  instalowania poza  strefami  zagrożonymi  wybuchem, która jest wymagana lub przyczynia się do bezpiecznej pracy urządzeń czy systemów  ochronnych  zainstalowanych w  strefach  zagrożonych  wybuchem. Wymogi  te  dotyczą  zarówno  urządzeń elektrycznych, jak i nieelektrycznych.

Postanowienia  dyrektywy  ATEX  odnoszą  się  do  wyrobów  po  raz  pierwszy  wprowadzanych  do  obrotu,  zarówno produkowanych w krajach Unii Europejskiej,  jak  i importowanych  spoza  UE,  bez  względu  na  datę  i miejsce wytworzenia. Biorąc pod uwagę, że pojęcie  „wprowadzania  do  obrotu”  dotyczy wyrobów pierwszy raz udostępnionych  w celu  ich  dystrybucji  i/lub  użytkowania  w Unii  Europejskiej,  dyrektywa ATEX 94/9/WE obejmuje tylko:
•    wyroby  nowe  produkowane  w Unii Europejskiej,
•    wyroby „jako-nowe”,
•    wyroby nowe lub używane importowane spoza Unii Europejskiej,
•    wyroby  nowe  i oznakowane  „jakonowe”  przez  osobę,  która  nie  jest
ich pierwotnym producentem.

Wyroby  określane  pojęciem  „jako-nowe”  to  wyroby  na  tyle  zmodyfikowane,  że  ich  właściwości  w zakresie  bezpieczeństwa  i ochrony  zdrowia oraz ewentualnie działania są znacznie zmienione.
Producent  odpowiada  za  zgodność wyrobów  z  wymaganiami  dyrektywy, jeśli  wyroby  te  podlegają  postanowieniom dyrektywy.

Zasadnicze wymagania dyrektywy ATEX

Zasadnicze  wymagania  w  zakresie bezpieczeństwa  i  ochrony  zdrowia,
dotyczące  projektowania  oraz  wytwarzania  urządzeń  i  systemów  ochronnych,  sprowadzają  się  do  wymagania podstawowego:  urządzenia  i systemy ochronne  powinny  być  projektowane zgodnie  z  zasadami zintegrowanego bezpieczeństwa przeciwwybuchowego. W tym celu producent powinien podjąć działania, aby:
•    zapobiec, w miarę możliwości, wytworzeniu  mieszaniny  wybuchowej  przez  urządzenia  i  systemy ochronne;,
•    zapobiec  zapaleniu  mieszaniny  wybuchowej,  uwzględniając  charakter każdego źródła zapalenia, elektrycznego lub nieelektrycznego,
•    w  przypadku  powstania,  mimo przedsięwziętych  środków  ostrożności, wybuchu, mogącego zagrozić swym działaniem bezpośrednim lub pośrednim  bezpieczeństwu  osób,
zwierząt  domowych oraz  mieniu, natychmiast powstrzymać lub ograniczyć  zasięg  płomienia  i ciśnienia wybuchu do bezpiecznego poziomu.

Oznaczenie

Urządzenia, które  mogą  pracować w strefie  zagrożenia  wybuchem  muszą posiadać oznaczenie zgodne z dyrektywą  ATEX  94/9/EC.  Przykładowe oznaczanie  przedstawiono  na  rysunku obok.

Więcej w numerze 4/2013