Zarządzanie energią a poprawa efektywności energetycznej – jakie wskaźniki warto analizować?

Zarządzanie energią w firmie produkcyjnej – na czym polega?

Zarządzanie energią w firmie produkcyjnej polega głównie na efektywnym planowaniu, monitorowaniu i optymalizacji zużycia energii w procesach produkcyjnych. Jest to kompleksowy proces, który obejmuje identyfikację i analizę głównych obszarów zużycia energii, wdrażanie rozwiązań technicznych i organizacyjnych mających na celu zwiększenie efektywności energetycznej, a także ciągłe monitorowanie i kontrolę zużycia energii w celu wykrywania możliwości wprowadzania dalszych usprawnień. 

W firmie produkcyjnej, gdzie procesy technologiczne mogą być bardzo energochłonne, efektywne zarządzanie energią ma kluczowe znaczenie zarówno z punktu widzenia ograniczenia kosztów operacyjnych, jak i redukcji emisji gazów cieplarnianych. W praktyce oznacza to m.in. stosowanie energooszczędnych technologii i urządzeń, optymalizację procesów produkcyjnych pod kątem zużycia energii, prowadzenie regularnych audytów energetycznych oraz edukację pracowników w zakresie oszczędzania energii i zrównoważonego wykorzystania zasobów.

Efektywne zarządzanie energią w firmie produkcyjnej wymaga ścisłej współpracy między działami technicznymi, operacyjnymi i zarządzania, a także zaangażowania wszystkich pracowników na różnych szczeblach organizacyjnych. Dzięki zastosowaniu odpowiednich strategii i narzędzi firma produkcyjna może nie tylko zmniejszyć swoje koszty i zwiększyć konkurencyjność, ale także przyczynić się do redukcji negatywnego wpływu na środowisko naturalne.

Co istotne, wskaźniki wydajności energetycznej stają się coraz ważniejsze jako część nowych wymagań dotyczących systemu zarządzania energią. Stanowią one podstawę do wykazywania poprawy efektywności energetycznej, zgodnie z wymaganiami normy ISO 50000. Norma ISO 50003 wymaga z kolei, aby poprawa efektywności energetycznej była częścią procesu certyfikacji. Poprawa ta musi być weryfikowalna, a zatem mierzalna.

Wskaźniki efektywności energetycznej – czym są?

Wskaźniki efektywności energetycznej stanowią kluczowy sposób oceny wydajności zużycia energii w ramach procesów produkcyjnych. Służą one do monitorowania i pomiaru stopnia efektywności wykorzystania energii przez firmę, umożliwiając identyfikację obszarów potencjalnych oszczędności oraz dalszych usprawnień.

Wśród wskaźników efektywności energetycznej najczęściej stosowanych w przedsiębiorstwach produkcyjnych można wyróżnić:

• Wskaźniki zużycia energii na jednostkę produkcji

Mierzą ilość zużywanej energii w stosunku do wyprodukowanych jednostek produktów lub innych jednostek produkcji. Przykładowymi wskaźnikami mogą być zużycie energii na tonę produkcji, zużycie energii na godzinę pracy maszyny czy też zużycie energii na jednostkę powierzchni produkcyjnej.

• Wskaźniki intensywności energetycznej 

Odnoszą się do relacji między zużyciem energii a wydajnością produkcyjną. Mogą obejmować przykładowo ilość zużywanej energii na jednostkę produkcji w stosunku do wielkości produkcji lub wartość dodaną brutto. 

• Wskaźniki wydajności energetycznej urządzeń i maszyn

Oceniają efektywność wykorzystania energii przez poszczególne maszyny i urządzenia w procesie produkcyjnym. Przykładowo, można mierzyć zużycie energii na jednostkę czasu pracy danej maszyny lub zużycie energii na jednostkę wyprodukowanej jednostki produktu.

• Wskaźniki emisji gazów cieplarnianych

Oceniają ilość emitowanych gazów cieplarnianych w stosunku do wielkości produkcji. Pozwalają one monitorować wpływ działalności produkcyjnej na środowisko naturalne i identyfikować obszary wymagające dalszych usprawnień w celu redukcji emisji.

Stosowanie wskaźników efektywności energetycznej pozwala przedsiębiorstwom produkcyjnym na bardziej świadome zarządzanie energią, identyfikację obszarów generujących potencjalne oszczędności oraz podejmowanie skutecznych działań mających na celu poprawę efektywności energetycznej i redukcję kosztów operacyjnych. 

Jak interpretować wskaźniki efektywności energetycznej w zarządzaniu energią?

Zarządzanie energią to ciągły proces, który wymaga dostępu do danych i wielowymiarowego podejścia. Z jednej strony istotne są kwestie związane z finansami, takie jak koszty energii w stosunku do kosztów produkcji oraz udział kosztów energii w kosztach całkowitych. Te wskaźniki energetyczne umożliwiają ocenę ekonomiczną i są ważnymi parametrami dla kontroli zakładu przemysłowego.

Z drugiej strony duże znaczenie mają parametry zużycia związane z produkcją, takie jak zużycie energii na proces, na produkcję i na wyprodukowaną jednostkę. Pozwalają one na określenie efektywności energetycznej – na przykład krótkoterminowy wzrost zużycia można przypisać szczytom produkcyjnym. Parametry zużycia związane z produkcją służą również jako dane wejściowe do kontroli, a jednocześnie pomagają w wewnętrznym planowaniu zasobów. W tym przypadku połączenie systemu zarządzania energią z systemem ERP firmy może okazać się przydatne w celu uzyskania dostępu do odpowiednich danych produkcyjnych.

Systemy do zarządzania energią – na jakie czynniki zwrócić uwagę przed wyborem?

Wybór odpowiedniego systemu do zarządzania energią jest kluczowym krokiem dla przedsiębiorstw, które dążą do efektywnego zarządzania zużyciem energii oraz poprawy efektywności energetycznej. Przy podejmowaniu decyzji warto wziąć pod uwagę kilka kluczowych czynników:

• Analiza potrzeb i celów 

Przed wyborem systemu należy dokładnie przeanalizować potrzeby i cele firmy produkcyjnej związane z zarządzaniem energią. Warto zastanowić się, czy celem jest głównie monitorowanie zużycia energii, identyfikacja obszarów oszczędności czy też kompleksowe zarządzanie procesami energetycznymi. 

• Funkcjonalności systemu

Należy sprawdzić, czy system oferuje wszystkie potrzebne funkcjonalności, takie jak monitorowanie zużycia energii w czasie rzeczywistym, generowanie raportów i analiz, zarządzanie kosztami energii, automatyzacja procesów czy integracja z istniejącymi systemami informatycznymi i ERP.

• Skalowalność

Istotne jest również, aby system do zarządzania energią był skalowalny i elastyczny, umożliwiając dostosowanie do zmieniających się potrzeb i rozmiarów przedsiębiorstwa.

• Łatwość wdrożenia i obsługi

Wybierając system do zarządzania energią, warto zwrócić także uwagę na jego łatwość wdrożenia oraz intuicyjny interfejs użytkownika. Ułatwi to pracę z systemem wszystkim użytkownikom, niezależnie od poziomu wiedzy technicznej.

• Zgodność z normami i regulacjami

System do zarządzania energią powinien być zgodny z obowiązującymi normami ISO i regulacjami dotyczącymi zarządzania energią, co umożliwi spełnienie wymogów prawnych oraz normatywnych.

• Referencje i opinie 

Przed dokonaniem ostatecznego wyboru warto sprawdzić opinie innych użytkowników oraz skonsultować się z dostawcami systemów, aby uzyskać więcej informacji na temat funkcjonalności i wydajności systemu. 

Jak zarządzanie energią wpływa na poprawę efektywności energetycznej?

Zarządzanie energią odgrywa kluczową rolę w poprawie efektywności energetycznej poprzez zastosowanie odpowiednich strategii, procesów i narzędzi mających na celu optymalizację zużycia zasobów. Przede wszystkim kluczowe znaczenie ma:

• identyfikacja i eliminacja źródeł marnotrawstwa energii – poprzez analizę procesów produkcyjnych oraz infrastruktury przedsiębiorstwa, zarządzanie energią umożliwia identyfikację obszarów, w których ilość energii zużywanej znacznie przekracza dopuszczalne normy. Działania takie mogą obejmować naprawę uszkodzonych urządzeń, optymalizację ustawień maszyn, eliminację niepotrzebnego oświetlenia czy też unikanie zużycia energii w czasie przestoju;
• wdrażanie energooszczędnych technologii i urządzeń – zarządzanie energią zachęca do inwestowania w nowoczesne technologie i urządzenia, które charakteryzują się niższym zużyciem energii przy zachowaniu wysokiej wydajności. Poprzez modernizację i wymianę przestarzałych urządzeń na bardziej energooszczędne, przedsiębiorstwa produkcyjne mogą znacząco obniżyć koszty operacyjne i zwiększyć efektywność energetyczną;
• monitorowanie i kontrola zużycia energii – skuteczne zarządzanie energią obejmuje ciągłe monitorowanie i kontrolę zużycia energii w czasie rzeczywistym. Dzięki temu możliwe jest szybkie reagowanie na ewentualne anomalie oraz identyfikowanie obszarów, w których można wprowadzić dalsze usprawnienia. Systematyczna analiza danych dotyczących zużycia energii umożliwia również śledzenie postępów w zakresie poprawy efektywności energetycznej i określenie celów dalszego rozwoju;
• edukacja pracowników i budowanie świadomości energetycznej – skuteczne zarządzanie energią wymaga zaangażowania wszystkich pracowników na różnych szczeblach organizacyjnych. Dlatego ważne jest prowadzenie regularnych szkoleń i kampanii edukacyjnych dotyczących oszczędzania energii oraz promowanie świadomego i zrównoważonego wykorzystania zasobów energetycznych.

Bez wątpienia zarządzanie energią stanowi kluczowy element w procesie poprawy efektywności energetycznej przedsiębiorstw. Bazując na analizie wskaźników efektywności energetycznej i optymalizacji procesów przedsiębiorstwa mogą osiągnąć znaczące oszczędności kosztów oraz zmniejszyć swój ślad węglowy.

źródło: proAlpha Polska