Audyt efektywności energetycznej w zakładzie przemysłowym

Audyt efektywności energetycznej sporządza się w zakresie oceny stanu technicznego oraz analizy zużycia energii obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji. Obejmuje on w szczególności:

a) inwentaryzację techniczną tego obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, zawierającą określenie:

• rodzaju obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji i ich parametrów pracy, 
• ogólnych danych technicznych,
• wraz z dokumentacją lub opisem technicznym obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji,

b) wyniki oszacowań zużycia energii przez ten obiekt, urządzenie techniczne lub instalację, z wykorzystaniem metod analitycznych i z uwzględnieniem danych znamionowych lub katalogowych oraz czynników wpływających na zużycie energii, 

c) wyniki pomiarów wielkości fizycznych i parametrów pracy tego obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, z uwzględnieniem:

• czynników wpływających na zużycie przez nie energii, 
• charakterystyki sprzętu służącego do wykonywania pomiarów, wraz z dokumentacją tych pomiarów oraz określeniem okresów, w których pomiary te wykonano.

d) ocenę błędów wykonanych pomiarów i wewnętrznej spójności wyników tych pomiarów,

e) uzgodnienie wyników pomiarów z oszacowaniami analitycznymi.

Audyt sporządza się w sposób bilansowy. Obejmuje wykonanie pełnego bilansu energetycznego obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, którego dotyczy przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej. 

Przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej:

• ocieplenie ściany zewnętrznej, dachu lub stropodachu,
• ocieplenie stropu pod nieogrzewanym poddaszem,
• ocieplenie stropu nad piwnicą,
• modernizacja lub wymiana stolarki okiennej,
• modernizacja lub wymiana instalacji ciepłej wody użytkowej,
• modernizacja opraw oświetleniowych lub źródeł światła,
• wymiana urządzeń przeznaczonych do użytku domowego (pralki, suszarki, zmywarki do naczyń, chłodziarki lub piekarnika),
• wymiana urządzeń IT,
• wymiana napędów do urządzeń, w szczególności silników elektrycznych o mocy znamionowej do 100 kW.

Za przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej Ustawa o efektywności energetycznej uznaje działanie polegające na wprowadzeniu zmian lub usprawnień w obiekcie bądź urządzeniu. Ustawa wskazuje przykładowe obszary działań proefektywnościowych. Są nimi np.:

1. izolacja instalacji przemysłowych,
2. przebudowa lub remont budynków,
3. modernizacja urządzeń przeznaczonych do użytku domowego, oświetlenia, urządzeń potrzeb własnych, urządzeń i instalacji wykorzystywanych w procesach przemysłowych, lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źródeł ciepła,
4. odzysk energii w procesach przemysłowych,
5. ograniczenie przepływów mocy biernej, strat sieciowych w ciągach liniowych, strat w transformatorach,
6. stosowanie do ogrzewania lub chłodzenia obiektów energii wytwarzanej we własnych lub przyłączonych do sieci odnawialnych źródłach energii (w rozumieniu ustawy Prawo energetyczne), ciepła użytkowego w kogeneracji (w rozumieniu ustawy Prawo energetyczne) lub ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych.

Audyt w UE i w Polsce

W większości państw Unii Europejskiej obowiązek wykonywania wstępnej kwalifikacji zainteresowanych oraz wdrożenia systemu zatwierdzania audytorów efektywności energetycznej nie jest jasno określony i unormowany prawnie. W decydującej części państw członkowskich wstępna kwalifikacja audytorów odbywa się na podstawie oceny kwalifikacji w zakresie wykształcenia technicznego, doświadczenia zawodowego, uczestnictwa w specjalistycznych kursach lub członkostwa w zrzeszeniu bądź akredytowanej jednostce. Jednostką, która może określać kryteria kwalifikacji audytorów jest w 40 proc. przypadków administracja państwowa. Natomiast w pozostałych przypadkach są to firmy energetyczne, zrzeszenia audytorów, firmy prywatne, administracja lokalna i inne kategorie podmiotów.

Ustawa o efektywności energetycznej zawiera regulacje dotyczące uzyskiwania uprawnień audytora efektywności energetycznej na potrzeby funkcjonowania systemu tzw. białych certyfikatów wprowadzanych tą ustawą. Osobami zainteresowanymi sporządzaniem audytów efektywności energetycznej są w szczególności audytorzy energetyczni, sporządzający audyty energetyczne na potrzeby systemu wprowadzonego przez ustawę o wspieraniu termomodernizacji i remontów, a ponadto osoby, które mają kwalifikacje do eksploatacji sieci, urządzeń lub instalacji, potwierdzone zgodnie z przepisami ustawy Prawo energetyczne, oraz osoby mające uprawnienia do sporządzania świadectwa charakterystyki energetycznej budynków, przyznane na podstawie przepisów ustawy Prawo budowlane.

Dopuszczalna jest sytuacja, w której część osób sporządzających audyty efektywności energetycznej będzie specjalizować się w wykonywaniu prostych audytów budynków, zaś inne – bardziej skomplikowanych przedsięwzięć, służących poprawie efektywności energetycznej i realizowanych w przedsiębiorstwach energetycznych lub zakładach przemysłowych, a dotyczących np. urządzeń potrzeb własnych czy modernizacji urządzeń i instalacji wykorzystywanych w procesach przemysłowych. Zapobiegnie to sytuacji, w której audytor efektywności energetycznej miałby być osobą posiadającą kwalifikacje w zakresie wszystkich możliwych do wykonania i zgłoszenia do przetargu (organizowanego przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki) przedsięwzięć, służących poprawie efektywności energetycznej. 

Przepisy ustawy zawierają regulacje dotyczące w szczególności: 

1. wymagań stawianych osobom, które mogą sporządzać audyty efektywności energetycznej, przesłanek utraty uprawnień audytora efektywności energetycznej, obowiązku podlegania przez tego audytora ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku ze sporządzaniem audytu efektywności energetycznej; 
2. sprawdzenia spełnienia wymagań stawianych osobom ubiegającym się o nadanie uprawnień audytora efektywności energetycznej przez komisje kwalifikacyjne; 
3. jednostek, przy których Prezes Urzędu Regulacji Energetyki może powoływać komisje kwalifikacyjne, przesłanek odwołania komisji kwalifikacyjnych i ich członków; 
4. upoważnienia dla ministra właściwego do spraw gospodarki działającego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej do wydania rozporządzenia określającego m.in. sposób przeprowadzenia szkolenia oraz egzaminu dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień audytora efektywności energetycznej; 
5. uznawania kwalifikacji zdobytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwach członkowskich EFTA,

Zgodnie z art. 29 ustawy o efektywności energetycznej audyt efektywności energetycznej może sporządzić osoba, która: 

1. ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z pełni praw publicznych; 
2. nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub przestępstwo skarbowe; 
3. ukończyła magisterskie studia wyższe w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym, w zakresie technicznym; 
4. odbyła szkolenie dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień audytora efektywności energetycznej lub ukończyła co najmniej roczne studia podyplomowe umożliwiające uzyskanie wiedzy z zakresu zagadnień określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 33 ust. 7 ustawy o efektywności energetycznej; 
5. złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin na audytora efektywności energetycznej. 

W interesie podmiotu zlecającego opracowanie takiego audytu jest zatem wybór osoby wiarygodnej, legitymującej się odpowiednimi referencjami. Podmiot realizujący przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej odpowiada bowiem za zrealizowanie go zgodnie z deklaracją przetargową.

Szczegółowe kwestie audytu efektywności energetycznej

W zakresie powyższych punktów należy szczegółowo wyjaśnić, iż audyt efektywności energetycznej powinien zawierać opis możliwych rodzajów i wariantów realizacji przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej, wraz z oceną opłacalności ekonomicznej tych przedsięwzięć i możliwej do uzyskania oszczędności energii. 

Audyt efektywności energetycznej dostarczania ciepła powinien zawierać ocenę efektywności energetycznej sieci ciepłowniczej oraz innego indywidualnego źródła ciepła wytwarzającego i dostarczającego ciepło do obiektu budowlanego, ze wskazaniem, który sposób dostarczania ciepła zapewnia większą efektywność energetyczną. 

W art. 23 ustawy o efektywności energetycznej przewidziano możliwość wyrywkowego weryfikowania, przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki lub podmioty, którym zleci on wykonanie weryfikacji, w trybie określonym w przepisach o zamówieniach publicznych, audytu efektywności energetycznej sporządzanego dla przedsięwzięcia zgłaszanego do przetargu lub oszczędności energii osiągniętej w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia. Ma to na celu zagwarantowanie odpowiedniej jakości audytów efektywności energetycznej oraz uniemożliwienie nadużyć w zakresie sporządzania tych audytów.

Warto zaznaczyć, że Prezes URE wyrywkowo weryfikuje audyty efektywności energetycznej sporządzone dla przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej – w związku z którym zadeklarowano osiągnięcie oszczędności energii w ilości co najmniej 100 ton średnio w ciągu roku – przed i po zrealizowaniu tego przedsięwzięcia.

Dla przedsięwzięć, w związku z którymi zadeklarowano osiągnięcie oszczędności energii w ilości nieprzekraczającej 100 ton średnio w ciągu roku, dla których nie jest wymagane przedstawienie powykonawczego audytu efektywności energetycznej, Prezes URE może dokonać wyrywkowej weryfikacji oszczędności energii osiągniętej w wyniku realizacji przedsięwzięcia, z ilością energii zaoszczędzonej, określonej w deklaracji przetargowej.

Warto wiedzieć

Audyt w zakresie oceny efektów uzyskanych w wyniku realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej, stosownie do sposobu jego sporządzania, obejmuje w szczególności:

a) wskazanie realizowanego przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej, wraz ze szczegółowym opisem usprawnień wprowadzonych w związku z tym przedsięwzięciem, 

b) określenie sposobu wykonania analizy danych, metod obliczeniowych i zastosowanych modeli matematycznych, szczegółowy opis wzorów, wskaźników i współczynników użytych w tych obliczeniach, wraz z opisem przyjętych założeń oraz wskazaniem źródeł danych zastosowanych do obliczeń oszczędności energii, 

c) wyniki obliczeń, w szczególności osiągniętej średniorocznej oszczędności energii oraz łącznej redukcji kosztów eksploatacji obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, których dotyczy przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej, wraz z wnioskami wskazującymi na zasadność wyboru tego przedsięwzięcia, 

d) wykaz wykorzystanych programów komputerowych, użytych do obliczania oszczędności energii. 

źródło: Automatyka 05/2015