Krok w stronę cyfrowej rewolucji. Zagrożenia i możliwości upowszechnienia sieci 5G w Polsce

Pierwszą próbę rozdysponowania pasma „C” Prezes UKE podjął jeszcze na początku 2020 r., ta jednak skończyła się unieważnieniem aukcji m.in. z uwagi na wybuch pandemii COVID-19. Wydaje się, iż jest to odpowiedni moment, aby przyjrzeć się zarówno środowisku legislacyjnemu, w ramach którego odbywa się implementacja technologii 5G, jak i jej możliwych skutków dla branży.

Unijny Toolbox jako kluczowy element kształtujący uwarunkowania prawne sieci 5G

Nakreślając kontekst prawny, trzeba przypomnieć o roli, jaką w odniesieniu do technologii 5G odegrała Unia Europejska, która już w 2013 r. ustanowiła partnerstwo publiczno-prywatne na rzecz 5G (5G-PPP). UE przeznaczyła na działania z obszaru badań naukowych oraz innowacji z zakresu sieci 5G finansowanie publiczne w wysokości ponad 700 mld euro w ramach programu Horyzont 2020. Partnerstwo 5G-PPP to wspólna inicjatywa Komisji Europejskiej i europejskiego przemysłu ICT (producentów ICT, operatorów telekomunikacyjnych, dostawców usług, MŚP oraz instytucji badawczych). Z perspektywy kształtu ostatecznie wprowadzonych rozwiązań legislacyjnych, niewątpliwie przełomowym był wypracowany w ramach grupy ds. bezpieczeństwa sieci i informacji, unijny zestaw narzędzi na potrzeby cyberbezpieczeństwa sieci 5G, opublikowany 29 stycznia 2020 r.

Odpowiadając na wyzwania związane z implementacją technologii 5G, Polska wprowadziła do swojego prawa zapisy 5G Toolbox. Od czerwca 2020 r. firmy telekomunikacyjne w Polsce muszą przestrzegać surowych zasad bezpieczeństwa i integralności sieci, co jest wynikiem nowych przepisów. Jednym z najbardziej widocznych efektów tych zmian było uznanie takich dostawców, jak Huawei i ZTE za tzw. dostawców wysokiego ryzyka. Potwierdza to m.in. komunikat KE, gdzie podkreślono, iż KE uważa, że „Huawei i ZTE stwarzają w rzeczywistości znacznie wyższe ryzyko niż inni dostawcy 5G”. Oznacza on de facto, iż KE rekomenduje państwom członkowskim wykluczenie owych podmiotów z rynku. W związku z tym polski regulator, Urząd Komunikacji Elektronicznej (UKE), za rekomendacją KE wprowadził rygorystyczne zasady w tym zakresie. Przyszli dostawcy sieci 5G mają teraz ograniczony czas – zaledwie pięć lat – na usunięcie sprzętu od producentów uznanych za ryzykownych.

Gospodarcze znaczenie implementacji sieci 5G

Z racji na przeglądowy charakter niniejszego artykułu nie sposób omówić, choćby pobieżnie, wszystkich możliwości kreowanych przez wprowadzenie powszechnego dostępu do sieci 5G. Warto jednak wspomnieć o najważniejszych z nich. Jednym z najczęściej wymienianych skutków powszechnego wprowadzenia sieci 5G jest znaczące przyspieszenie rozwoju i przejście przemysłu do postaci Przemysłu 4.0, który w największym uproszczeniu oznacza taką implementację Internetu Rzeczy (IoT) i cyberfizycznych systemów (CPS) w ramach procesu przemysłowej automatyzacji, aby możliwe było utworzenie fabryk bardziej efektywnych oraz zautomatyzowanych. Sieć 5G w środowisku branżowym postrzegana jest wręcz jako warunek konieczny dla transformacji przemysłu do postaci 4.0 (Industries 4.0 Technology Enabler). Wszystkie obecne technologie mające być trzonem tej zmiany (druk 3D lub wytwarzanie przyrostowe, technologie czujników, technologie nano, sztuczna inteligencja, robotyka, drony) wymagają bardzo małych opóźnień, bardzo wysokiego stopnia niezawodności i bardzo dużej szybkości transmisji danych, a w konsekwencji nie mogą być obsługiwane przez istniejące technologie komunika-
cyjne.

Innym możliwym i najczęściej wymienianym skutkiem wprowadzenia sieci 5G jest wdrożenie inteligentnych sieci energetycznych (smart grid). Najważniejszą cechą smart grid, w odróżnieniu od tradycyjnej sieci energetycznej, jest możliwość zdecydowanie bardziej rozproszonego wytwarzania i magazynowania energii, a w konsekwencji znacznie bardziej efektywnego i bezstratnego jej wykorzystywania. W tym kontekście rola sieci 5G polega przede wszystkim na umożliwieniu inteligentnym sieciom energetycznym dokładniejszego zbierania danych, co zapewnia lepsze przewidywanie i antycypację zapotrzebowania energii w danym sektorze. Dodatkowo wprowadzenie sieci 5G może także wpłynąć na takie branże, jak służba zdrowia (zdalne monitorowanie zdrowia, wykorzystanie robotów chirurgicznych), mobilność (wprowadzenie zautomatyzowanej sieci mobilności, zapewnienie łączności pomiędzy wszystkimi środkami transportu) czy rozrywka (VR, strumieniowe transmisje wideo).

Cyberbezpieczeństwo sieci 5G: konieczny warunek wstępny

Opisany trend regulacyjny wydaje się o tyle istotny, iż to właśnie odpowiedni ekosystem prawny będzie kluczowy w zapewnieniu odpowiedniego poziomu stabilności oraz bezpieczeństwa przyszłych warunków funkcjonowania sieci 5G w Polsce. Cyberbezpieczeństwo jest postrzegane, zarówno przez organy unijne, jak i polskie, jako konieczny warunek odpowiedniego i pełnego wykorzystania możliwości sieci 5G. W ocenie większości europejskich decydentów, przed jej powszechnym wdrożeniem, zarówno UE, jak i państwa członkowskie muszą wprowadzić odpowiednie instrumentarium pozwalające na skuteczną eliminację zagrożeń oraz efektywne zarządzanie ryzykiem.

Wielu ekspertów wskazuje, iż wraz z rosnącymi możliwościami związanymi z upowszechnieniem sieci 5G, rosną także zagrożenia z nim związane. Potwierdziła to również KE, która w swoim komunikacie z 29 stycznia 2020 r. stwierdziła, że „ze względu na mniej scentralizowaną architekturę, inteligentną moc obliczeniową w architekturze rozproszonej, konieczność zapewnienia większej liczby anten i większą zależność od oprogramowania sieci 5G są bardziej podatne na ataki. Zagrożenia dla cyberbezpieczeństwa nasilają się i stają się coraz bardziej wyrafinowane. Ponieważ wiele kluczowych usług będzie zależało od 5G, zapewnienie bezpieczeństwa sieci ma ogromne znaczenie strategiczne dla całej UE”.

Podsumowanie

Zaawansowane innowacje technologiczne, takie jak network slicing czy edge computing, otwierają ogromne możliwości dla różnorodnych zastosowań w nowej generacji sieci mobilnych. Dzięki ultraniskim opóźnieniom i rewolucyjnej komunikacji M2M można spodziewać się nie tylko zmian gospodarczych, ale i społecznych. Sieć 5G umożliwi wszechstronną obsługę nie tylko dla autonomicznych pojazdów czy sektora zdrowia, ale również przemysłowego Internetu Rzeczy.

Sieci 5G stanowią niezwykle krytyczną infrastrukturę, która wymaga wszelkich możliwych środków, aby zagwarantować ich bezpieczeństwo na najwyższym poziomie. Bezpieczeństwo europejskiej sieci 5G stanowi niezaprzeczalny priorytet. Dyskusje toczące się w Europie koncentrują się głównie na dwóch aspektach zagrożeń dla bezpieczeństwa: sabotażu i szpiegostwa. Istnieje uzasadniona obawa, że włączenie technologii Huawei do krytycznej infrastruktury 5G może dać Chinom możliwość prowadzenia szpiegostwa przemysłowego i politycznego, a nawet zagrozić Europie w związku z możliwością wyłączenia sieci 5G w krytycznym momencie dzięki dostarczanym elementom i podzespołom sieci. Konieczne jest zatem podjęcie zdecydowanych działań w celu zapewnienia bezpieczeństwa sieci 5G w Europie. Odpowiednie środki i standardy muszą zostać wdrożone, aby zminimalizować ryzyko i zagrożenia związane z nową technologią komunikacyjną. Oprócz nadzoru i weryfikacji dostarczanego sprzętu, w tym na potrzeby budowy nowej sieci 5G, priorytetem dla wszystkich dostawców zaangażowanych w rozwijanie infrastruktury 5G powinny być również przeszkolenie personelu, audyty bezpieczeństwa i rygorystyczne testy. Dzięki zdecydowanym działaniom i współpracy, Europa może zagwarantować, że sieć 5G stanie się solidnym fundamentem przyszłościowego rozwoju, zwiększając potencjał gospodarczy i poprawiając jakość życia obywateli w poszczególnych państwach członkowskich oraz całej Wspólnoty. 

Franciszek Dąbrowa

Specjalizuje się w ochronie dóbr osobistych, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony dobrego imienia, wizerunku, godności oraz prywatności. Zaangażowany w prowadzenie spraw sądowych dotyczących naruszenia dóbr osobistych osób fizycznych i prawnych w działalności publicznej, publicystycznej, artystycznej czy marketingowej, jak również w postępowania dotyczące ochrony praw własności intelektualnej oraz czynów nieuczciwej konkurencji. Doradza klientom w związku z kryzysami medialnymi. Kontakt: f.dabrowa@skplaw.pl. Strony internetowe: www.skplaw.pl, www.skpipblog.pl.

źródło: Automatyka 11/2023