Ulga na robotyzację

Jak wynika z lektury uzasadnienia projektu ustawy zmieniającej³, w ocenie projektodawców nowych przepisów stan robotyzacji i automatyzacji polskiego przemysłu nie jest obecnie zadowalający: „Istotnym wyzwaniem polskiej gospodarki jest niski stopień robotyzacji i automatyzacji przemysłu, co uwidacznia porównanie z innymi krajami. Mimo szybkiego przyrostu liczby robotów w ostatnich latach polskie firmy wypadają pod tym względem gorzej nie tylko w porównaniu z gospodarkami zachodnimi, ale też z krajami naszego regionu (…). W 2019 r. na 10 tys. pracowników przypadło 46 robotów przemysłowych (w 2018 r. – 42), czyli o 4 więcej niż rok wcześniej. Zarówno w 2018 r. jak i 2019 r. branżą najbardziej zautomatyzowaną pozostawała motoryzacja, w której na 10 tys. pracowników przypadało 190 robotów (w 2018 r. – 189 robotów). W pozostałych gałęziach przemysłu powszechność robotów jest pięciokrotnie niższa i wynosiła 29 urządzeń na 10 tys. pracowników w 2018 r. i 32 roboty w 2019 r.”. Dotyczy to zwłaszcza porównania z innymi państwami naszego regionu Europy: „Szczególnie widoczna jest różnica w tempie zmian pomiędzy Polską a Węgrami. W 2008 r. gęstość robotyzacji w obu krajach różniła się o zaledwie 4 punkty procentowe. W kolejnych dziewięciu latach obie gospodarki charakteryzowały się tendencją wzrostową, jeśli chodzi o stopień robotyzacji przemysłu, jednakże proces ten na Węgrzech był zdecydowanie szybszy. W efekcie, w 2017 r. gęstość robotyzacji w przemyśle węgierskim była już o 42 punkty procentowe wyższa niż w polskim. W 2019 r. na 10 tys. pracowników na Węgrzech było już 106 robotów, podczas gdy w Polsce jedynie 46. Różnice w stopniu robotyzacji polskiego przemysłu są jeszcze większe w porównaniu z przemysłem słowackim i czeskim. Oba te kraje osiągnęły średni światowy poziom robotyzacji – Słowacja w 2013 r., a Czechy w 2016 r. W Polsce natomiast gęstość robotyzacji w 2008 r. była o 61 punktów procentowych niższa niż na świecie, a w 2017 r. różnica ta jeszcze się powiększyła – do 70 punktów procentowych. W 2019 r. gęstość robotyzacji w Polsce była o 59 % niższa niż na świecie.”.

Cel wprowadzenia nowych regulacji

Przedmiotowy, niezadowalający stan rzeczy uzasadnia w ocenie projektodawców wprowadzenie regulacji prawnych, mających zachęcić firmy do inwestycji w robotyzację i automatyzację prowadzonej działalności gospodarczej. Taki efekt ma zapewnić ulga na robotyzację.

Jak możemy przeczytać w uzasadnieniu projektu ustawy zmieniającej: „Polski przemysł, mimo systematycznego wzrostu zasobów robotów przemysłowych, rozwija się pod tym względem zbyt wolno. Pozostajemy w tyle, nie tylko za krajami azjatyckimi, ale także za niektórymi krajami Europy Środkowo-Wschodniej. W związku z tym istnieje pilna potrzeba podjęcia przez państwo aktywnych działań. Robotyzacja procesów wytwórczych jest obecnie nie tyle szansą, co koniecznością przedsiębiorstw przemysłowych. Jednak potrzebna zmiana technologiczna nie zajdzie w sposób dynamiczny, jeśli nie zostanie wsparta działaniami państwa, mającymi na celu przełamanie fundamentalnych barier absorbcji nowych technologii po stronie przedsiębiorstw – w szczególności małych i średnich.”.

Istota nowych regulacji

Od strony czysto konstrukcyjnej ulga na robotyzację w swoich założeniach przypomina funkcjonującą od 1 stycznia 2016 r. ulgę na działalność badawczo-rozwojową⁴, z tym że w miejsce możliwości odliczenia od podstawy opodatkowania określonej wysokości kosztów kwalifikowanych poniesionych na działalność badawczo-rozwojową, ulga na robotyzację umożliwiała będzie pomniejszenie podstawy opodatkowania o 50 % kosztów poniesionych na robotyzację. Kwota odliczenia nie będzie mogła przekraczać kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika w roku podatkowym z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych.

Definicja pojęcia

„koszty poniesione na robotyzację”

Koszty poniesione na robotyzację obejmowały będą określone kategorie wydatków. Pierwsza z nich to koszty nabycia / leasingu finansowego fabrycznie nowych:

• robotów przemysłowych,
• maszyn i urządzeń peryferyjnych do robotów przemysłowych funkcjonalnie z nimi związanych,
• maszyn, urządzeń oraz innych rzeczy, funkcjonalnie związanych z robotami przemysłowymi, służących zapewnieniu ergonomii oraz bezpieczeństwa pracy w odniesieniu do stanowisk pracy, gdzie zachodzi interakcja człowieka z robotem przemysłowym, w szczególności czujników, sterowników, przekaźników, zamków bezpieczeństwa, barier fizycznych (ogrodzenia, osłony) czy optoelektronicznych urządzeń ochronnych (kurtyny świetlne, skanery obszarowe),
• maszyn, urządzeń lub systemów służących do zdalnego zarządzania, diagnozowania, monitorowania, lub serwisowania robotów przemysłowych, w szczególności czujników i kamer,
• urządzeń do interakcji między człowiekiem a maszyną do robotów przemysłowych.

Druga kategoria to koszty nabycia wartości niematerialnych i prawnych niezbędnych do poprawnego uruchomienia i przyjęcia do używania robotów przemysłowych oraz innych wymienionych wcześniej środków trwałych.

Do trzeciej kategorii należą koszty nabycia usług szkoleniowych dotyczących robotów przemysłowych oraz innych środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, o których mowa powyżej.

Co istotne, do skorzystania z ulgi na robotyzację wystarczające będzie poniesienie zdefiniowanych powyżej kosztów w znaczeniu bilansowym (ujęcie na właściwych kontach kosztowych), bez konieczności faktycznej zapłaty. Dodatkowo sposób zdefiniowania kosztów poniesionych na robotyzację, w odniesieniu do wydatków na aktywa stanowiące środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, w ocenie autorów oznaczać powinien, że odliczeniu podlegać będą mogły pełne koszty nabycia tego rodzaju aktywów, a nie dopiero rozliczane w kosztach (bilansowych i podatkowych) odpisy amortyzacyjne.

Definicja pojęcia „robot przemysłowy”

W świetle definicji pod pojęciem robota przemysłowego będzie się rozumiało automatycznie sterowaną, programowalną, wielozadaniową i stacjonarną lub mobilną maszynę, o co najmniej trzech stopniach swobody, mającą właściwości manipulacyjne bądź lokomocyjne dla zastosowań przemysłowych, która spełnia łącznie następujące warunki:

• wymienia dane w formie cyfrowej z urządzeniami sterującymi i diagnostycznymi lub monitorującymi w celu zdalnego sterowania, programowania, monitorowania albo diagnozowania,
• jest połączona z systemami teleinformatycznymi, usprawniającymi procesy produkcyjne podatnika, w szczególności z systemami zarządzania produkcją, planowania lub projektowania produktów,
• jest monitorowana za pomocą czujników, kamer lub innych podobnych urządzeń,
• jest zintegrowana z innymi maszynami w cyklu produkcyjnym podatnika.

Definicja pojęcia „maszyny i urządzenia peryferyjne do robotów przemysłowych”

Nowe przepisy zawierają również otwartą definicję pojęcia „maszyny i urządzenia peryferyjne do robotów przemysłowych funkcjonalnie z nimi związane”, przez które rozumie się w szczególności (ale nie wyłącznie):

• jednostki liniowe zwiększające swobodę ruchu,
• pozycjonery jedno- i wieloosiowe,
• tory jezdne,
• słupowysięgniki,
• obrotniki,
• nastawniki,
• stacje czyszczące,
• stacje automatycznego ładowania,
• stacje załadowcze lub odbiorcze,
• złącza kolizyjne,
• efektory końcowe do interakcji robota z otoczeniem.

Efektory, o których mowa w przepisach mogą służyć do nakładania powłok, malowania, lakierowania, dozowania, klejenia, uszczelniania, spawania, cięcia, w tym cięcia laserowego, zaginania, gratowania, śrutowania, piaskowania, szlifowania, polerowania, czyszczenia, szczotkowania, drasowania, wykańczania powierzchni, murowania, odlewania ciśnieniowego, lutowania, zgrzewania, klinczowania, wiercenia, handlingu, w tym manipulacji, przenoszenia i montażu, ładowania i rozładowania, pakowania, gwożdżenia, paletyzacji i depaletyzacji, sortowania, mieszania, testowania, wykonywania pomiarów oraz do obsługi maszyn – frezarek, wtryskarek, giętarek, robodrilli, wiertarek, tokarek, wrzecion, zginarek i zawijarek, wycinarek, walcarek, przecinarek, szlifierek, wytaczarek, ciągarek, drukarek, pras, wyoblarek.

Ograniczenia w zakresie prawa do korzystania z ulgi na robotyzację

Podobnie jak ma to miejsce w odniesieniu do ulgi na działalność badawczo-rozwojową (na której konstrukcji, jak zostało już wspomniane, bazuje ulga na robotyzację), odliczenie nie będzie przysługiwało w odniesieniu do tych kosztów lub ich części, które zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie lub odliczone od podstawy opodatkowania w ramach innych kategorii preferencji podatkowych.

Dodatkowo warto pamiętać, że odliczenie możliwe będzie wyłącznie w odniesieniu do podstawy opodatkowania ustalanej na zasadach ogólnych zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o CIT (chodzi o podstawę opodatkowania wyznaczaną przez dochód osiągany z działalności operacyjnej, opodatkowany podstawową stawką podatku), co wyłącza możliwość stosowania ulgi na robotyzację w odniesieniu do dochodów osiąganych z zysków kapitałowych5 lub dochodów osiąganych z kwalifikowanych praw własności intelektualnej⁶.

W przypadku gdy podatnik korzysta ze zwolnienia z opodatkowania z uwagi na fakt prowadzenia działalności na terenie specjalnej strefy ekonomicznej (na podstawie zezwolenia, o którym mowa w art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych⁷ lub działalności określonej w decyzji o wsparciu, o której mowa w ustawie z dnia 10 maja 2018 r. o wspieraniu nowych inwestycji⁸), prawo do odliczenia w ramach ulgi na robotyzację przysługiwało będzie jedynie w odniesieniu do kosztów poniesionych na robotyzację, które nie zostały uwzględnione w kalkulacji dochodu zwolnionego z opodatkowania.

Finalnie podkreślić należy, iż zbycie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych przed końcem okresu ich amortyzacji (a w przypadku leasingu finansowego – przed końcem podstawowego okresu umowy leasingu), skutkowało będzie koniecznością powiększenia podstawy opodatkowania o kwotę dokonanych uprzednio odliczeń.

Czasowy charakter ulgi na robotyzację

Warto pamiętać, że ulga na robotyzację wprowadzona została jako rozwiązanie o charakterze czasowym, obowiązujące wyłącznie w odniesieniu do kosztów poniesionych na robotyzację w latach 2022–2026. Trudno wskazać uzasadnienie takiego rozwiązania, jako że projektodawcy w uzasadnieniu do projektu ustawy w żaden sposób nie odnieśli się do czasowego charakteru nowej ulgi. Wypada tylko mieć nadzieję, iż w drodze kolejnych nowelizacji ulga na robotyzację zagości – być może w rozszerzonej wersji – w przepisach podatkowych na stałe.

Michał Modrzejewski, Mariusz Tkaczyk

1 Tekst jednolity Dz. U. z 2021 r., poz. 1800, dalej: „ustawa o CIT. Należy pamiętać, iż analogiczne regulacje zaczynają obowiązywać w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity Dz. U. z 2021, poz. 1128), gdzie ulga na robotyzację uregulowana będzie w art. 52jb. Dla większej przejrzystości w niniejszym artykule skupiamy się wyłącznie na przepisach ustawy o CIT.

2 Dz. U. z 2021 r., poz. 2105, dalej: „ustawa zmieniająca”.

3 Uzasadnienie do projektu ustawy zmieniającej zawartego w druku sejmowym nr 1532 z dnia 8 września 2021 r., dostępne pod adresem: https://www.sejm.gov.pl/
Sejm9.nsf/druk.xsp?nr=1532.

4 Art. 18d ustawy o CIT.

5 Art. 7b ustawy o CIT.

6 Art. 24d ustawy o CIT, tzw. „IP Box”.

7 Tekst jednolity Dz. U. z 2020 r., poz. 1670.

8 Tekst jednolity Dz. U. z 2020 r., poz. 1752.

Mariusz Tkaczyk

Doradca podatkowy, specjalizuje się w tworzeniu optymalnych struktur podatkowych oraz w bieżącym doradztwie podatkowym. Opiekun praktyki podatki dochodowe oraz raportowanie schematów podatkowych w GWW. Kontakt: Mariusz.Tkaczyk@gww.pl.

Michał Modrzejewski

Radca prawny, specjalizuje się w kompleksowym doradztwie podatkowym i prawnym, w szczególności w obszarze z pogranicza prawa podatkowego i prawa własności intelektualnej. W ramach GWW Tax odpowiada za realizację projektów polegających na wdrażaniu ulg podatkowych i preferencyjnego opodatkowania IP Box. Kontakt: Michal.Modrzejewski@gww.pl.

źródło: Automatyka 12/2021