Dyrektywa Omnibus

Nowe regulacje to implementacja do polskiego porządku prawnego Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/2161 (tzw. dyrektywa Omnibus). Celem wprowadzanych zmian jest w szczególności walka z nieuczciwymi (fikcyjnymi) promocjami oraz fałszywymi, często zamawianymi przez sprzedających, opiniami o produktach, nieuczciwym plasowaniem wyników wyszukiwania czy dopasowywaniem cen produktów i usług do wybranych konsumentów lub kategorii konsumentów (z wykorzystaniem odpowiednich algorytmów).

Obniżka czy nie?

Nowe przepisy nakładają na sprzedawców obowiązek podawania najniższej ceny produktu lub usługi w okresie ostatnich 30 dni przed ogłoszeniem obniżki. Obowiązek ten dotyczy zarówno sklepów internetowych, jak i stacjonarnych. Nowe regulacje mają na celu wyeliminowanie nieuczciwych praktyk sprzedawców, tj. sztucznego zawyżania cen przed planowaną akcją promocyjną (np. Black Friday czy Cyber Monday), a następnie obniżania cen i wywołania wrażenia atrakcyjności ofert. Dzięki wprowadzonym obowiązkom konsument będzie miał świadomość, ile interesujący go produkt czy usługa kosztowały ostatnio, a tym samym jaka jest faktyczna obniżka ceny.

Wprowadzone zmiany to w szczególności konieczność przechowywania cen produktów i usług z ostatnich 30 dni. To główne utrudnienia i koszty dla przedsiębiorców. W pierwszej kolejności przedsiębiorcy, którzy zamierzają komunikować obniżki cen, powinni zweryfikować, czy ich rozwiązania informatyczne gromadzą ceny z ostatnich 30 dni. Jeżeli nie, należy odpowiednio zmodyfikować używane systemy. Zmiany oprogramowania wymagać mogą również front-endowe elementy systemów, w zakresie prezentacji cen za ostatnie 30 dni przy ogłaszanych promocjach i obniżkach. Konieczne jest zapewnienie, aby w przypadku prezentacji obniżonych cen pojawiała się najniższa cena z ostatnich 30 dni.

Nowe obowiązki w zakresie obniżek cen dotyczą również handlu stacjonarnego. Skutkować to może koniecznością podawania najniższej ceny z ostatnich 30 dni na tablicach informacyjnych, a także metkach produktowych. Zmiany oprogramowania oraz automatyki w funkcjonowaniu supermarketów również powinny zostać dostosowane do nowych realiów regulacyjnych. Niezbędne informacje będą musiały być zamieszczane na półkach, metkach, banerach czy witrynach. Warto zatem zadbać, aby systemy do drukowania etykiet cenowych zapewniały drukowanie wszystkich wymaganych elementów, w tym najniższą cenę z ostatnich 30 dni, w przypadku informowania konsumentów o obniżkach. Wydatki na dostosowanie się do nowych obowiązków mogą zatem objąć koszty drukarek, aktualizacji oprogramowania oraz wdrożenia zmian.

Brak informacji o najniższej cenie może skutkować karą finansową do wysokości 40 000 zł. W przypadku uznania, że działania przedsiębiorcy stanowią nieuczciwą praktykę rynkową, organ może nałożyć na przedsiębiorcę karę w wysokości do 10 % jego rocznego obrotu. Dlatego warto w umowach na zmiany oprogramowania uwzględnić zasady odpowiedzialności na wypadek, gdy system nie będzie zgodny z nowymi regulacjami.

Cena jest najczęściej kluczowym czynnikiem w procesie decyzyjnym konsumentów, którzy we własnym zakresie lub wykorzystując dostępne narzędzia porównują ceny poszukiwanych towarów. Nowe przepisy nie uniemożliwiają przedsiębiorcom stosowania dotychczasowej polityki cenowej, okresowych zmian i dostosowywania cen oferowanych produktów lub usług do popytu, stanów magazynowych czy pory roku, w tym korzystania z rozwiązań automatyki cenowej i porównywania cen. Dopóki przedsiębiorca nie komunikuje obniżek cen (w jakiejkolwiek formie), nie ma obowiązku podawania najniższej ceny z ostatnich 30 dni, nawet w przypadku okresowych zmian cen.

Rozwiązania informatyczne pod lupą

Nowe regulacje to również obowiązek dostosowania rozwiązań informatycznych służących do weryfikacji i publikowania opinii o produktach. Jak wskazują badania, opinie o produktach obok ceny są równie istotnym czynnikiem decydującym o wyborze zakupowym. Fałszowanie opinii może być zatem bardzo skutecznym narzędziem, które może zostać wykorzystane przez sprzedawców w celu kształtowania zachowań konsumenta i zwiększenia sprzedaży. Aby przeciwdziałać takim praktykom, zostały wprowadzone odpowiednie regulacje.

Jeżeli sprzedawca decyduje się na publikację opinii i komentarzy o produktach, powinien poinformować konsumentów o tym, czy i w jaki sposób zapewnia, aby publikowane opinie pochodziły od konsumentów, którzy używali danego produktu lub go nabyli. Przede wszystkim jednak niedozwolone jest zamieszczanie lub zlecanie zamieszczania innej osobie nieprawdziwych opinii lub rekomendacji albo zniekształcanie opinii lub rekomendacji konsumentów w celu promowania produktów. Odpowiednie zmiany powinny również objąć oprogramowanie obsługujące sklepy internetowe w tym zakresie.

Dyrektywa Omnibus wprowadza wiele zmian mających na celu lepszą ochronę konsumentów. Zmiany te niewątpliwie wpłyną na funkcjonowanie przedsiębiorców prowadzących sklepy stacjonarne, jak i handlujących w środowisku internetowym. Przedsiębiorcy zmuszeni będą dostosować zarówno swoje regulaminy, jak i polityki sprzedaży, a także odpowiednio zmodyfikować wykorzystywane narzędzia i systemy informatyczne. Zmian wymagać mogą programy obsługujące sprzedaż internetową, sprzęt i oprogramowanie do drukowania cen i metek towarowych czy programy do automatyki cenowej i monitoringu cen, wspierające w kształtowaniu polityki cenowej sprzedawców. 

Maciej Dudek

Specjalizuje się w zagadnieniach prawa autorskiego, IT i nowych technologii oraz ochrony danych osobowych. Nieobce jest mu także prawo filmowe i prasowe, prawo reklamy oraz ochrony dóbr osobistych. Reprezentuje klientów w sporach sądowych związanych z ochroną dóbr osobistych. Doradza przy wdrożeniach rozwiązań informatycznych, poczynając od postępowania ofertowego przy wyborze dostawcy, przez przygotowanie i negocjacje umów wdrożeniowych oraz serwisowych. Zrealizował szereg złożonych projektów w zakresie wdrożeń systemów informatycznych.
Kontakt: m.dudek@skplaw.pl. 

źródło: Automatyka 3/2023