Platformy dla Przemysłu 4.0 w skali Polski i Niemiec

Odpowiedzią polskiego ustawodawcy na globalne trendy rozwoju przemysłu jest powołanie do życia ustawą z dnia 17 stycznia 2019 r. Fundacji Platforma Przemysłu Przyszłości. 

Strategia polska

Fundacja Platforma Przemysłu Przyszłości jest hybrydową organizacją operującą na styku sektora publicznego i prywatnego, a jej celem jest zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorców przez wsparcie ich transformacji cyfrowej w zakresie procesów, produktów i modeli biznesowych. Zgodnie z ustawą fundacja ma udzielać wsparcia wyłącznie o charakterze niefinansowym w postaci szkoleń, doradztwa i przedsięwzięć integrujących w obszarze transformacji cyfrowej. Adresatem wsparcia mają być przede wszystkim przedsiębiorcy, ale też podmioty zarządzające klastrami innowacji, podmioty działające statutowo na rzecz innowacyjności gospodarki oraz partnerzy społeczni i gospodarczy (w tym samorządy zawodowe, izby gospodarcze i organizacje pozarządowe) pod warunkiem, że prowadzą działalność na terenie kraju. Udzielenie wsparcia ma poprzedzać publikowany na stronie internetowej fundacji nabór zgłoszeń.     

Ścisłe powiązanie fundacji z administracją publiczną przejawia się w sposobie obsadzania jej organów. Członkowie zarządu fundacji powoływani są przez ministra właściwego do spraw gospodarki. Podobnie jest w przypadku członków Rady Fundacji, z tym że ci ostatni mogą być w każdej chwili odwołani na wniosek właściwego ministra. W skład rady minister właściwy do spraw gospodarki powołuje osoby będące przedstawicielami nauki i przemysłu. Szczegółowe zadania organów fundacji i rodzaje planów jej działalności ma określać statut, nadawany w drodze ministerialnego zarządzenia. 

Doświadczenia Niemiec

Punktem odniesienia w zakresie działania Fundacji Platformy Przemysłu Przyszłości mogą być doświadczenia Niemiec, gdzie zagadnienie Przemysłu 4.0 od czasu jego spopularyzowania na hanowerskich targach technologicznych w 2011 r. rozwijane było aktywnie w oparciu zarówno o programy rządowe (rządowa Strategia Hightech 2020), jak i oddolne inicjatywy biznesu. Te ostatnie zaowocowały w 2013 r. powołaniem na mocy porozumienia zawartego między trzema zrzeszeniami przedsiębiorców – BITKOM (Niemieckie Zrzeszenie Cyfrowe), VDMA (Stowarzyszenie Sektora Inżynierii Mechanicznej), ZVEI (Centralny Związek Przemysłu Elektronicznego) – nowej formy współpracy w zakresie cyfryzacji, tj. Platformy Przemysłu 4.0 (Platform Industrie 4.0). Już na pierwszym etapie działania Platformy Przemysłu 4.0, zwanym Platformą 1, zrealizowano wiele wartościowych projektów, takich jak opracowanie RAMI 4.0 (Referenzarchitekturmodell Industrie 4.0), czyli trójwymiarowej mapy porządkującej poszczególne komponenty architektury Przemysłu 4.0 i ułatwiającej komunikację między podmiotami uczestniczącymi w pracach Platformy 4.0. Drugim istotnym projektem było opracowanie Mapy Przemysłu 4.0 wraz obszarami zastosowań Przemysłu 4.0, ułatwiającymi klasyfikację poszczególnych wdrożeń.

W 2015 r. miała miejsce zmiana struktury niemieckiej platformy, która jeszcze szerzej otworzyła się na nowych uczestników, w tym ze świata nauki i polityki. Spotkało się to z szerokim odzewem i zaangażowaniem ze strony niemieckich przedsiębiorców. Już na początku 2017 r. w pracach platformy brało udział ponad 300 uczestników reprezentujących 159 organizacji ze świata polityki, gospodarki i nauki, a także przedstawicieli branżowych związków i stowarzyszeń. Obecnie w ramach platformy działa sześć grup roboczych: 1. standardy i normy, 2. technologie i obszary zastosowań, 3. bezpieczeństwo systemów sieciowych, 4. ramy prawne, 5. praca i edukacja, 6. biznesowe modele cyfrowe w przemyśle 4.0. Poszczególne grupy robocze mają podgrupy – np. w ramach grupy prawa funkcjonuje podgrupa prawa ochrony konkurencji, cyberbezpieczeństwa czy bezpieczeństwa produktów i odpowiedzialności za produkt niebezpieczny. Uczestniczący aktywnie w pracach grup roboczych nasi koledzy z niemieckich biur kancelarii Noerr, profesor Thomas Klindt i doktor Sebastian Janka, bardzo cenią sobie współpracę z platformą. Jak podkreślają, wielkim atutem platformy jest kompleksowe i interdyscyplinarne podejście do tematu oraz transfer wiedzy, w tym również w obszarze prawa. Zdarza się bowiem, iż prawnicy nie wiedzą, jak funkcjonuje dane rozwiązanie techniczne i w związku z tym brakuje im świadomości, które z obowiązujących przepisów prawa mają odnieść do danego rozwiązania. Prowadzi to do rozmijania się efektów doradztwa prawnego z oczekiwaniami biznesu.

Niemiecka platforma niewątpliwie wnosi znaczący wkład w rozwój Przemysłu 4.0, m.in. dzięki opracowaniom przygotowanym przez szerokie grono ekspertów. Przykładowo raport poświęcony prawno-konkurencyjnym aspektom Przemysłu 4.0 został przygotowany przez 12 prawników, pracujących w organizacjach branżowych, kancelariach prawnych, działach prawnych przedsiębiorstw i na szczeblach rządowych. Aktualnie ważnym obszarem działalności Platformy Przemysł 4.0 jest również inicjowanie współpracy międzynarodowej, aktualnie obejmującej takie kraje jak Francja, Chiny, Japonia, USA, Australia, czy Czechy. Celem współpracy jest wspieranie kontaktów handlowych między niemieckimi przedsiębiorcami a przedsiębiorcami z wymienionych państw oraz wymiana wiedzy i doświadczeń.

Inną ciekawą inicjatywą w ramach Platformy Przemysłu 4.0 jest interaktywna mapa wdrożeń Przemysłu 4.0 (Landkarte), obejmująca całe Niemcy i zawierająca informacje o wdrożonym rozwiązaniu technicznym oraz związanych z tym wyzwaniach i korzyściach. Mapa, zawierająca aktualnie ponad 360 przykładów wdrożeń, jest tworzona w oparciu o informacje przesyłane przez przedsiębiorców, którzy w ten sposób chcą podzielić się doświadczeniami z innymi i wesprzeć rozwój Przemysłu 4.0. Ponadto mapa zawiera informacje o programach doradczych oferowanych przez izby handlowe i poszczególne niemieckie landy oraz informacje o ośrodkach testowych, umożliwiających praktyczne testowanie nowych rozwiązań w warunkach rynkowych.

Doradztwo prawne i budowanie świadomości

Z badań przeprowadzonych dla potrzeb raportu Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii oraz firmy Siemens „Smart Industry Polska 2018” wynika, że 60% polskich przedsiębiorców nie słyszało o koncepcji Przemysłu 4.0. Niewielka świadomość i zainteresowanie tematem znalazły odzwierciedlenie w poziomie zaangażowania w konsultacje publiczne projektu ustawy o Fundacji Platforma Przemysłu Przyszłości, w których wzięło udział tylko osiem podmiotów z zaproszonych 85. Wobec powyższego stosowana przez niemiecką Platformę Przemysłu 4.0 polityka jak najszerszego włączania zainteresowanych środowisk w inicjatywy platformy jest warta przejęcia na grunt działania polskiej Fundacji Platforma Przemysłu Przyszłości. Mamy świadomość, iż również my prawnicy powinniśmy zaangażować się w działania platformy. Umożliwi to z jednej strony wzbogacenie programów fundacji o praktyczne doświadczenia wynikające z doradztwa prawnego dla przedsiębiorców, z drugiej pozwoli na dostosowanie oferty środowiska prawniczego do aktualnych trendów i wyzwań gospodarki opartej na nowych technologiach. 

dr Agnieszka Besiekierska, adwokat, kieruje praktyką Digital Business w kancelarii Noerr Biedecki sp.k.
Maciej Gorgol, adwokat, członek Zespołu Prawa Nieruchomości w kancelarii Noerr Biedecki sp.k.

źródło: Automatyka 10/2019