Bezpieczne dokręcanie

Dzięki biomechanice wiemy, jaki maksymalny moment obrotowy możemy wygenerować, dokręcając pokrętło dłonią. Możemy zatem dopasować wielkość (a dokładniej – średnicę) korpusu pokrętła oraz jego kształt tak, aby zapewnić wygodny chwyt i odpowiedni zacisk w połączeniu. Zdarzają się jednak aplikacje, w których trzeba celowo ograniczyć moment dokręcania do stałej wartości. Uzyskujemy wtedy funkcjonalność klucza dynamometrycznego, zamkniętego w formie pokrętła. Po osiągnięciu odpowiedniego momentu dokręcania pokrętło – tak jak klucz dynamometryczny – „klika”, nie pozwalając na zbyt silne zaciśnięcie połączenia. Z drugiej strony brak „kliknięcia” może informować o niewystarczającym dokręceniu połączenia. Dokręcając połączenie do chwili „kliknięcia”, pracownik wie, że połączenie jest napięte poprawnie.

Pokrętła z regulowanym i ograniczonym momentem dokręcania

Pokrętła z ograniczonym momentem siły dokręcania można podzielić pod względem możliwości regulacji momentu lub jej braku. W przypadku modeli z regulowanym momentem dokręcania możemy samodzielnie zmienić moment siły, przy którym pokrętło „kliknie” i tym samym uniemożliwi przeniesienie wyższego niż założony moment siły. Realizujemy to za pomocą dokręcenia śruby regulacyjnej.

Na fot. 1 przedstawiono sposób regulacji pokrętła serii MZD. Za pomocą klucza imbusowego dokręcamy śrubę regulacyjną w interesującym nas zakresie. Żółta strzałka wskazuje na osiągnięty moment dokręcania. Pokrętła z regulowanym momentem pozwalają na ustalanie momentu dokręcania w pewnym konstrukcyjnie ustalonym zakresie. Dzięki temu możliwe jest precyzyjne dopasowanie do danej aplikacji oraz uzyskanie powtarzalności i pewności połączenia podczas obsługi.

Możliwość regulowania pozwala na bieżące dopasowywanie do wymogów aplikacji, np. zużycia mechanizmów napinających, do których również z powodzeniem można używać pokręteł. Regulowany moment dokręcania pozwala ponadto na adaptację do zmian na linii produkcyjnej, np. używanie sztywniejszych łączników, ustalających pozycję czujników. Wszędzie tam, gdzie potrzebna jest uniwersalność, a jednocześnie mamy do czynienia ze zużyciem lub częstą zmianą produktów i tym samym parametrów regulacji, powinniśmy wybrać pokrętła z regulowanym momentem dokręcania.

W przypadku częstego używania elementów regulacji, jak np. powtarzalne ustalanie stałym i ściśle określonym momentem, warto wybrać skalibrowane pokrętła o ustalonym momencie dokręcania. Ich zasada działania jest dokładnie taka sama, jak wyjaśniona wcześniej. Pokrętło „klika” w określonym momencie, jednak nie możemy zmienić tego punktu samodzielnie – jego wartość jest stała i ustalona w fabryce. Uniemożliwia to zmiany wymaganego momentu dokręcania przez operatorów lub nadgorliwych techników.

Miejsca zastosowań pokręteł z ograniczonym momentem

Pokrętła z ograniczonym momentem, zarówno w wersji z regulacją, jak i bez niej, są świetnym rozwiązaniem tam, gdzie chcemy uprościć obsługę i uchronić maszynę przed zniszczeniem. Przedstawiamy kilka aplikacji, w których widać ich zastosowanie.

Na fot. 2 widoczna jest aplikacja mechanizmów, ustalających detal przed obróbką. W przypadku braku kontroli nad maksymalnym momentem dokręcania, może dojść do zgniecenia i zniszczenia elementu. W przypadku wykorzystania pokręteł z ograniczonym momentem możemy ustalić zadany moment dokręcenia (dzięki serii MZD) lub wybrać element skalibrowany na zadany moment dokręcania (seria CTD, VTD, GN 3663 lub GN 3664). W chwili osiągnięcia maksymalnego ustalonego momentu dokręcania, sprzęgło w pokrętle zadziała i rozłączy połączenie między korpusem, który obracamy a śrubą lub nakrętką dociskową. Dokręcenie nie wyjdzie poza ustalony przez nas moment dokręcania.

Kolejnym zastosowaniem, w którym można z powodzeniem wykorzystać pokrętła z ograniczonym momentem, są łączniki służące do mocowania czujników i band bocznych w maszynach. Przydatne są szczególnie tam, gdzie konieczne są częste przezbrojenia, a z racji niskiej masy wykorzystujemy do tego celu aluminiowe profile i łączniki. Aby zapobiec uszkodzeniu powierzchni rur i profili, deformacji otworów lub w skrajnych przypadkach pęknięć łączników, należy użyć pokręteł z ograniczonym momentem siły. Dodatkowo pokrętła zapewnią powtarzalność mocowania, dzięki czemu unikniemy błędów w postaci niedokręconych łączników, które mogłyby samoczynnie opadać lub wpadać w wibracje. Gotowe rozwiązanie pokazano na fot. 3.

Innym przykładem wykorzystania pokręteł z ograniczonym momentem są przyrządy obróbcze do delikatnych elementów. Na fot. 4 pokazano odpowiednio zagięty profil blachy, w którym należy wiercić otwory. Pokrętła z regulowanym momentem (seria MZD) zapobiegają zgnieceniu naroży i deformacji profilu, który ma być nawiercany.

ELESA+GANTER POLSKA Sp. z o.o.
ul. Słoneczna 42A, Stara Iwiczna
05-500 Piaseczno
tel. 22 737 70 47
pomoc techniczna: 609 914 500
fax 22 737 70 48
e-mail: egp@elesa-ganter.com.pl 
www.elesa-ganter.pl 

źródło: Automatyka 5/2022